Wystąpienia publiczne nie są mocną stroną polskich menedżerów.
Głównym celem autoprezentacji jest spowodowanie, aby inni ludzie postrzegali nas jako profesjonalistów.
Świadome kierowanie wrażeniem jakie wywieramy na innych, czyli umiejętność pokazania się takim, jakim chcę, żeby mnie inni widzieli to najwyższy poziom profesjonalizmu i szacunku dla partnerów zawodowych.
Autoprezentacja jest wyrażaniem samego siebie. Bez względu na rodzaj czy treść prezentacji prezentujący identyfikowany jest z organizacją, którą reprezentuje.
Dobra prezentacja- to dobra autoprezentacja i odwrotnie, dobra autoprezentacja jest dobrą prezentacją. Tych relacji nie można rozdzielić.
Wyróżniamy pięć części (składników) wystąpienia publicznego:
Inwencja - wybór celu i przedmiotu mowy, ustalenie przekonujących argumentów
Kompozycja - uporządkowanie materiału w celu wywarcia możliwie największego wrażenia, dobór argumentów racjonalnych i emocjonalnych
Elokucja - dobór właściwych słów
Wygłoszenie - dopasowanie wzajemne głosu i gestów
Pamięć - opanowanie i przećwiczenie treści mowy.
Funkcje retoryki:
Informacyjna - skierowana do intelektu odbiorcy, argumentująca racjonalnie
Estetyczna - wywołująca zachwyt, urzekająca pięknem formy
Emocjonalna - opanowująca wolę słuchacza, wzruszająca, argumentująca emocjonalnie
Retoryka posługuje się różnymi typami argumentacji:
Jednostronną - eksponującą wyłącznie zalety punktu widzenia mówcy
Dwustronną - obok zalet dostrzegającą także wady
Zwężającą - przechodzącą od argumentów ogólnych do szczegółowych
Rozszerzającą - od argumentów szczegółowych do ogólnych
Chwyty erystyczne, które może wykorzystać menedżer w swojej autoprezentacji to m.in.:
odwołania do niewiedzy audytorium,
odwołania do litości,
odwołania do próżności słuchacza,
odwołania do uczuć słuchacza,
odwołania do tłumu, demagogiczne,
odwołania do powagi autorytetu
Zrozumiałe wyłożenie prezentacji (cztery kryteria zrozumienia):
prosta (krótka budowa zdań, jednoznaczność, brak obcych wyrazów),
odpowiednia struktura i właściwa kolejność (sensowne uporządkowanie),
zwięzłość i trafność (dosadność, ścisłość),
symulacja, pobudzające dodatki (porównania, obrazy, przykłady, aforyzmy).
Niezrozumienie treści prezentacji przez jej uczestników świadczy o niekompetencji prezentującego. Tylko nieliczni są jeszcze pod wrażeniem niezrozumiałego tekstu czy wypowiedzi. Należy zatem:
mówić głośno i wyraźnie - siła głosu musi być dopasowana do pomieszczenia i liczebności uczestników,
starać się o wymowną melodię głosu,
różnicować tempo - stosować przerwy wypowiedzi, mówić arytmicznie
Autoprezentacja to zarówno zachowanie werbalne i niewerbalne. Psychologowie ustalili, że podczas rozmowy około 55% informacji jest przekazywanych pozawerbalnie (poprzez to, co widzimy), a pozostałe 45% słownie (poprzez to, co słyszymy, z czego ton głosu, sposób mówienia to 38%, a treść to 7%).
KOMUNIKACJA WERBALNA
Jak mówić - Wyraźnie, spokojnie, z właściwą intonacją, w miarę możliwości niskim głosem, dobrze akcentując i nie połykając końcówek. Warto się postarać, bo stanowi to 38% wywieranego wrażenia. Wielu menedżerów sądzi, że wrodzona zdolność płynnego wyrażania myśli daje im prawo do uważania się za dobrych mówców. Tymczasem ponad połowa z nich powinna nad sobą popracować
Co mówić - Pomimo, że treść to 7% postrzegania osoby w procesie komunikacji międzyludzkiej, jest ona niezwykle istotna.
Treść powinna być dostosowana do poziomu intelektualnego słuchaczy.
Wypowiedź powinna mieć wstęp, rozwinięcie i zakończenie.
Każda ciekawa wypowiedź powinna zawierać zarówno wątki racjonalne oraz emocjonalne. Jesteśmy istotami, które mają nie tylko rozum, ale i emocje, dlatego podczas wystąpień warto posłużyć się np. anegdotą. Odwołanie się jedynie do rozumu i rozsądku adresatów obniża skuteczność wpływu na odbiorców.
Dłuższe wystąpienia można czytać (nie za szybko i z właściwą intonacją) z kartki (należy pamiętać o częstym podnoszeniu wzroku na słuchaczy), krótsze powinniśmy wygłaszać z pamięci. Tekstu krótkiego przemówienia nie należy uczyć się na pamięć.
Reguły tekstowe:
Reguła zrozumiałości i poprawności gramatycznej
Reguła spójności
Reguła ekonomiczności (wypowiedź niezbyt rozległa)
Reguła ekspresyjności (mówienie żywo i z uczuciem)
Zachowania niewerbalne
Typy postaw:
Postawa przyjazna:
Patrzy w oczy
Aprobująco kiwa głową
Często się uśmiecha
Rzadko dotyka dłońmi twarzy
Ciało pochylone w kierunku rozmówcy
Postawa pewna siebie:
Ramiona swobodnie opuszczone
Odsłonięta sylwetka i twarz
Siedzi pewnie i spokojnie
Trzyma nogi spokojnie, wygodnie
Postawa lękowa:
Często zamyka oczy
Nerwowo porusza rękoma
Zasłania często usta
Wierci się na krześle
Nerwowo kiwa nogą
Postawa wroga, agresywna:
Uśmiecha się z politowaniem
Podnosi z niesmakiem brwi
Wstaje by unieść się nad rozmówcę
Patrzy ponad głową rozmówcy
Postawa lękowa:
Często zamyka oczy
Nerwowo porusza rękoma
Zasłania często usta
Wierci się na krześle
Nerwowo kiwa nogą
Postawa wroga, agresywna:
Uśmiecha się z politowaniem
Podnosi z niesmakiem brwi
Wstaje by unieść się nad rozmówcę
Patrzy ponad głową rozmówcy
Pewność siebie
donośność, wyrazistość i modulacja głosu,
dobry kontakt wzrokowy - pozwala na stałą obserwację słuchaczy i natychmiastową reakcję, wskazuje na pełne zainteresowanie słuchaczami, a nie na ich lekceważenie, pobudza i uaktywnia słuchaczy
prawidłowa postawa ciała - sygnały mowy ciała są często wysyłane podświadomie i podświadomie odbierane,
otwarta i przyjazna motoryka (mimika i pantomimika),
oryginalność własnego zachowania (nie kopiować innych),
sposób wypowiadania się (budowa zdań, dobór słów, tempo wypowiedzi);
serdeczność, emocje, zaangażowanie, temperament - nadmierne emocje są dla odbiorców irytujące, ale brak emocji tworzy nudę,
krytyczny dystans do treści prezentacji i samego siebie,
opanowanie tremy, która jest fizjologiczną reakcją organizmu na stres, a przejawia się poprzez apatię lub nadmierne podniecenie
Efekt „pierwszego wrażenia” - jest to efekt towarzyszący pierwszej chwili kontaktu i jest niezwykle ważny, gdyż nigdy nie można zrobić pierwszego wrażenia po raz drugi. Ludzie szybko wyrabiają sobie opinie, a wolno ja zmieniają. Ludzie formułują swoje pierwsze opinie w tak zwanych „pierwszych trzech dziesiątkach”:
pierwsze dziesięć sekund
pierwsze dziesięć elementów stroju i postawy
pierwsze dziesięć słów, które się wypowie
Raz nabytego pierwszego wrażenia ludzie pozbywają się bardzo niechętnie. Po prostu nie lubią zmieniać swoich przyzwyczajeń i przyznawać się do pomyłki- nawet przed samym sobą. Dlatego warto zabiegać o dobre pierwsze wrażenie.
Efekt „aureoli” - Efekt “pierwszego wrażenia” ma znaczenie dla wizerunku menedżera, czyli jak będzie on postrzegany w przyszłości. Złe pierwsze wrażenie bardzo trudno zatrzeć, ponieważ nie lubimy zmieniać raz przyjętej opinii na czyjś temat. Dobre wrażenie o człowieku również może długo pozostawać w świadomości i utrzymywać się, pomimo ewidentnych zdarzeń wskazujących, że ktoś pozytywnie przez nas postrzegany wcale na pozytywną opinię nie zasługuje. Utrzymywanie się ogólnego dobrego albo złego wrażenia o menedżerze powoduje, że dobrze (albo źle) myślimy również o jego poszczególnych cechach albo działaniach. Zjawisko to nosi nazwę “efektu aureoli”- jest to wpływ ogólnego wrażenia na specjalne wrażenia.
Efekt kontrastowania - Ludzie bardzo często kształtują swoją opinię o kimś na podstawie cech, faktów, zdarzeń łatwych do dostrzeżenia, spektakularnych, dramatycznych, wykorzystując swą skłonność go generalizacji. To zjawisko nosi nazwę efektu “kontrastowania”.
Efekt pierwszeństwa i efekt świeżości - Gdy w planach są również autoprezentacje innych menedżerów najlepiej wystąpić na początku i na końcu. Odbiorcy najdokładniej zapamiętują to, co się wydarzyło (o czym się mówiło) na początku oraz to, co się wydarzyło i o czym się mówiło na końcu. Te zjawiska określane są efektem pierwszeństwa i efektem świeżości.