Postawy dzieci nowoprzyjętych
Każde dziecko przyjęte do przedszkola jest indywidualnością
i zachowuje się w specyficzny dla siebie sposób. Nie mniej jednak istnieją pewne wspólne wzorce zachowań i reakcji w sytuacji pojawienia się
w placówce przedszkolnej.
Postawa bezproblemowa
Postawę bezproblemową prezentują dzieci, dla których pobyt w przedszkolu nie wywołuje długotrwałych konfliktów wewnętrznych i zewnętrznych. Nie znaczy to, że takie dziecko nie ma żadnych problemów w przedszkolu. One oczywiście są, tylko ich charakter jest krótkotrwały i przejściowy. Dzieci takie potrzebują okresu adaptacyjnego tak jak wszystkie, gdy rodzice są z nimi. Potrzebują wzmocnienia swojej pozycji w przedszkolu, sympatii i akceptacji ze strony personelu i innych dzieci. Wyróżnia je to, że gdy otrzymają takie "wyposażenie" to wykorzystają je optymalnie i uczynią przedszkole swoim drugim domem. Dzieci takie często chodzą uśmiechnięte, łatwo nawiązują kontakty z innymi dziećmi, bawią się spontanicznie. Dodatkowo jak podaje Hurlock dzieci takie wywiązują się z postawionych im zadań (oczywiście jeśli leżą one w zasięgu ich kompetencji), są dobrze oceniane przez grupę i zadowolone z siebie.
Postawa pseudobezproblemowa
Bardzo podobną do postawy bezproblemowej jest postawa pseudobezproblemowa. Inaczej można ją określić jako postawę odroczonych problemów. Początkowo dziecko zachowuje się tak, jakby było już częścią przedszkola. Zewnętrzne objawy zachowania takich dzieci nie zapowiadają późniejszych problemów. Są uśmiechnięte, chętnie przychodzą do przedszkola, pomagają wychowawcom. Często same odsyłają rodziców do pracy lub domu mówiąc im, że mogą już zostać same. Taka sytuacja ma miejsce przez pierwsze 3-4 tygodnie pobytu w przedszkolu. Potem następuje kryzys i dziecko nie chce przychodzić do przedszkola. Najprawdopodobniej pojawia się jakaś nowa zmienna w życiu tych dzieci, która powoduje, że krucha konstrukcja psychospołeczna, jaką wytworzyły dzieci na potrzeby bycia w przedszkolu nie była dostatecznie silnia, aby wchłonąć coś nowego. Takimi problemami mogą być:
kłopoty w relacjach z rówieśnikami,
kłopoty rodzinne,
pojawienie się w przedszkolu osoby podobnej z wyglądu do kogoś, kto
w przeszłości skrzywdził dziecko,
niezrozumienie reguł rządzących przedszkolem.
Niemalże z dnia na dzień u takich dzieci można zauważyć charakterystyczne objawy dla zaburzeń w sferze emocjonalno uczuciowej. Takie przedszkolaki często wykazują regres całości postaw społecznych choć równie często można spotkać się z przypadkami, że regres dotyczy tylko pobytu
w przedszkolu.
Postawa lękowo-uciekająca
Postawa lękowo-uciekająca wyraża się głownie niechęcią do pozostania samemu przez dziecko w przedszkolu. Klasyczne zachowanie takich dzieci rozciąga się od niechęci opuszczenia domu, do niepozwalania na odejście rodzica z szatni lub pomieszczeń grupy. Jak wskazuje sama nazwa postawy dzieci takie często płaczą, zalewając łzami rodziców wychowawców, bądź maskotki w zależności od tego, do czego aktualnie mają dostęp lub co preferują. Dzieci takie jak podaje Kozłowska są mało odporne na stres, nadwrażliwe i bierne w sytuacjach wymagających aktywności społecznej. Oczywiście natężenie postawy jest różne dla każdego dziecka. Przyczyn takiego zachowania należy szukać głównie
w poczuciu odrzucenia i osamotnienia dziecka. Nie może ono zrozumieć, że mama wróci i znów zabierze je do domu. W tym momencie dziecku przedszkole kojarzy się z miejscem odrzucenia i stąd naturalna tendencja do ucieczki
od miejsca związanego ze złymi emocjami.
Postawa"Show time"
„Show time" to anglojęzyczne określenie dla opisania wielkiego widowiska. Charakterystycznym dla tego zjawiska jest robienie wielkiego hałasu i widowiska nawet z małego i nieistotnego wydarzenia. W większości przypadków związane jest to z nadpobudliwością psychoruchową lub emocjonalną. Dzieci takie jak podaje Kozłowska łatwo popadają w złość
i krzykiem oraz złością wyrażają swoje uczucia. Nie oznacza to, że każde krzyczące dziecko robi przedstawienie. Dotyczy to dzieci, które reagują nieadekwatnie do poziomu natężenia wywołujących takie reakcje bodźców.
Do opisu zachowań występujących przy "show time" świetnie pasuje opracowana przez Franusa teoria gniewu. Grupa prowokacji i demonstracji obejmuje:
głośny krzyk,
wymachiwanie rękami,
kopanie,
padanie na ziemię,
Zaś objawy grupy ostrego gniewu to:
wymierzanie ciosów,
niszczenie przedmiotów,
Wszystkie te zachowania razem a nawet każde z osobna stanowią dość duże widowisko na terenie sali przedszkolnej. Zachowanie takie stanowi próbę wymuszenia zmiany zachowania się środowiska. Postawa taka oczywiście utrwala się jeśli nie ma odpowiedniej reakcji ze strony obserwujących zdarzenie. Zbieżność opisu zachowań „show time" i przejawów agresji pozwala sądzić, że jedną z przyczyn takich zachowań jest gniew wywołany niezgodą na przyjęcie reguł proponowanych przez otoczenie. Mimo negatywnego odbioru takich zachowań ze strony otoczenia niewątpliwie "show time" jest jakąś formą adaptacji. Problem odbioru takiego zachowania polega na tym, że jednostka próbuje w tym przypadku przystosować do siebie otoczenie a nie na odwrót.
Literatura:
E. Franus, „Rozwój reakcji gniewu małych dzieci". Kraków 1959, Wyd. UJ;
G. Gadecka, „Kochajmy je takimi, jakie są" (W) "Wychowanie w przedszkolu”, czerwiec 1995;
E.B. "Hurlock, „Rozwój dziecka", Warszawa 1985, PWN;
V. Ilnicka, „Trzylatek w przedszkolu" (W) "Wychowanie w przedszkolu" grudzień 1998;
A. Kozłowska, „Jak pomagać dziecku z zaburzeniami życia uczuciowego", Warszawa 1980, ŻAK;
H. Olechowicz, „Jaskiniowcy zagubieni w XXI wieku", Warszawa 1999, WSiP.