System wychowawczy Janusza Korczaka tzw. chwyty pedagogiczne Korczaka, pedagogika opiekuńczo-wychowawcza

System wychowawczy Korczaka (tzw. chwyty pedagogiczne Korczaka). K. stworzył system wychowawczy. Wg niego istnieje wiele chwytów pedagogicznych sprzyjających samowychowaniu. Samowychowanie to eliminowanie wad i rozwijanie zalet. Wg K. możliwe to jest do zrealizowania poprzez: Zakłady - rodzaj umowy pisemnej bądź ustnej zawieranym z samym sobą przy obecności wychowawcy. Miały na celu chęć wyzbycia się negatywnych przyzwyczajeń czy skłonności (młodzież zakładała się, że np. przez tydzień będę odrabiała lekcje, nie będę kłamała, będę mył zęby rano i wieczorem). Zakłady są aktualne do dziś. Też je robimy np. noworoczne postanowienia czy też postanowienia np. od poniedziałku, od następnego semestru.. Listy wczesnego wstawania, dzieci wpisywały się na listę deklarując się do wczesnego wstawania. W ciągu kwartału były od niej możliwe 4 odstępstwa. Lista wczesnego wstawania była oznaką zaufania Korczaka do dzieci. Dla wychowania było to bardzo korzystne gdyż rozwijało samodyscyplinę, stanowiło element samowychowania. Korczak nagradzał dzieci wręczając pamiątkowe pocztówki z widokiem z jego podpisem. Dzieci go kochały i szanowały więc było to dla nich motywujące. Metoda ta b. ułatwiała pracę wychowawcom. Listy bojek. K. pozwalał się dzieciom bić, dał przyzwolenie na wyrównywanie rachunków. Jeśli ktoś chciał się bić, musiał pójść do Korczaka, wpisać się na listę, gdy to uczynił mógł się bić. Celem tego chwytu było wyhamowanie emocji - stłumienie emocji - agresji, gniewu, frustracji itp. - na zasadzie współczesnego: policz do 10 zanim coś powiesz. Listy podzięk i przeproszeń. W czasie codziennego spotkanie odczytywano podziękowania i przeprosiny. Celem było budowanie atmosfery, wytwarzanie więzi w grupie. Skrzynka do listów była metodą porozumiewania się wychowawcy z dziećmi. Zarzucano jej zbyt oficjalną formę porozumiewania w relacji: dziecko-nauczyciel. Wychowawcze to było w tym sensie, że uczyło dzieci oczekiwania na odpowiedź. Kształciło cierpliwość. Ustrzegało też wychowawców przed chronicznymi nudziarzami (dzieci są różne). Plebiscyt życzliwości i niechęci był rodzajem głosowania kartkami wyrażający stosunek uczuciowy do kolegów z grupy (były trzy kartki które wybierano na jeden znak) + oznaczał, ze lubię kogoś, - nie lubię, 0 - jest mi obojętny. Każdy wychowanek podlegał plebiscytowi kilka razy. Pierwszy raz po miesięcznym pobycie, drugi raz po rocznym pobycie a trzeci, kolejny raz w przypadku podania o rehabilitację. Pisało się w domu Korczaka podanie w celu uzyskania wyższej kwalifikacji obywatelskiej. Kwalifikacje obywatelskie to ocena indywidualno-społecznego rozwoju wychowanków na podstawie aktualnie posiadanych zalet. Każde dziecko miało przypisana kwalifikację obywatelską. Skala była 4-stopniowa. Status „uciążliwego przybysza” (w miarę czasu i naszych zasług - można było złożyć podanie o rehabilitację by stać się „obojętnym mieszkańcem” później „mieszkańcem” i „towarzyszem”. Po złożeniu podania sąd podejmował decyzję o ew. rehabilitacji. Brał pod uwagę ilość podzięk, wyniki plebiscytu życzliwości i niechęci, opinię opiekuna - starszego wychowanka.

JK, lekarz, pedagog, któremu nadano przydomek „Stary doktor”, uważany jest za człowieka, który zapoczątkował walkę o prawa dziecka. Mawiał, że pozycja dziecka jest gorsza od pozycji dorosłego, bo jest od niego uzależnione. Mówił, aby traktować dziecko jako pełnowartościowego człowieka od dnia jego narodzin! Założenia pedagogiki JK: dziecku należy się szacunek, powinno być traktowane jako podmiot; zakładał, że wychowanie powinno być traktowane jako proces oparty na partnerstwie; dziecko powinno mieć zapewnione prawo do opieki; całe społeczeństwo dorosłych powinno być odpowiedzialne za warunki życia dziecka; powinno się poszukiwać i pogłębiać wiedzę o dziecku. Prawa dziecka wg K. prawo do miłości, do nauki, do odpoczynku, do zabawy, do tajemnicy korespondencji, do samostanowienia o sobie, do rozwoju, do życia w rodzinie.