PSEFITY (> 2 mm)

Żwiry i gruzy

Zlepieńce (zdiagenezowane żwiry):

• brak wysortowania, duże zróżnicowanie wielkości

• duży udział okruchów grubych

• brekcje - brak obtoczenia

PSAMITY (2 - 0,05 mm)

Piaski rezydualne:

• brak warstwowania

• brak obtoczenia, okruchy ostrokrawędziste

• brak wysortowania, duży udział frakcji bardzo drobnych

• obecność większych okruchów skalnych

Piaski eoliczne (pustynne, wydmowe):

• warstwowanie przekątne lub krzyżowe

• okruchy obtoczone

• brak wypolerowania - matowe

• bardzo dobre wysortowanie

• barwa żółta

Piaski aluwialne i fluwioglacjalne:

• warstwowanie równoległe lub przekątne

• obtoczenie zależne od długości transportu

• dobre wysortowanie (czasem warstwy frakcyjne)

• barwa jasna - kolor wymyty (fluwioglacjalne są czasem rdzawe)

Piaskowce (zdiagenezowane piaski):

• arkozy (>15% skalenia potasowego)

• szarogłazy (skaleń potasowy i skały drobnoziarniste)

• lepiszcze: żelaziste, węglanowe, krzemionkowe

ALEURYTY (0,05 - 0,002 mm)

Less:

• barwa żółta

• pionowa łupliwość

• brak warstwowania

• duża porowatość

• kanaliki po roślinach

• konkrecje węglanowe (tzw. laleczki lub kukiełki lessowe)

• bardzo wartościowe skały macierzyste

• skład min: kwarc (60-70%), glinokrzemiany (20-30%), węglany (8-12%), wodorotlenki żelaza i glinu, minerały ilaste

PELITY (< 0,002 mm)

Iły:

• w stanie suchym bardzo zwięzłe i twarde (nie da się ih skruszyć w rękach)

• w stanie wilgotnym plastyczne, pęcznieją

• tłusty połysk

• brak „szorstkości” frakcji

SKAŁY OKRUCHOWO-PELITOWE (różnoziarniste)

Glina:

• w stanie skupienia suchym - zwięzłe, szorstkie

• w stanie skupienia wilgotnym - plastyczna, matowe

SKAŁY WĘGLANOWE

Wapienie

• powstają w wyniku nagromadzenia węglanowych szczątków zwierząt, czasem roślin, na dnie zbiorników morskich i śródlądowych

• struktura pelitowa (nie można odróżnić poszczególnych składników)

• barwa: głównie biała

• domieszki (kwarc, gips, minerały ilaste) czasem nadają im szare, żółtawe, kremowe, różowe, a nawet czarne zabarwienie

• skład min: głównie kalcyt (ponad 90%)

• burzliwa reakcja z 10% HCl

• odmiany wapienia:

• pochodzenia organicznego (Aragonit):

• kreda pisząca (miękka, biała, łatwo brudzi palce)

• muszlowce

• pochodzenia chemicznego:

• martwica wapienna (jasna, porowata skała, dobrze zachowuje kształty roślin lub zwierząt)

• trawertyn (bardziej zwięzła odmiana martwicy)

• kreda jeziorna (szara lub biała, często zawiera pewną ilość min. ilastych)

Dolomity:

• skały pochodzenia chemicznego (sedymantacyjne) lub po przekształceniu wapieni (metasomatyczne)

• zbudowane prawie wyłącznie z dolomitu

• burzliwa reakcja z 10% HCl na gorąco lub po sproszkowaniu

• barwa jasna, czasem zabarwiana na różne odcienie

• struktura pelitowa lub krystaliczna

Margle:

• skały pośrednie między węglanowymi a okruchowymi

• skład min: głównie kalcyt oraz mniejsze ilości dolomitu, syderytu i min. ilastych

• burzenie z HCl - wytrąca się osad z minerałów ilastych

• domieszki materiału okruchowego - margle piaszczyste lub piaskowce margliste

TORFY

Torfy niskie:

• ciemna barwa

• słabo widoczne szczątki (dobrze rozłożone)

• silne zamulenie

• zbita konsystencja

• powstają z wód przepływowych

• roślinność: turzyce, olchy itp.

Torfy wysokie:

• barwa jasna

• szczątki dobrze zachowane

• brak zamulenia

• luźna konsystencja

• powstają z wód stojących (ubogich w tlen i składniki mineralne)

• roślinność: mchy sfaganowe, wełnianka

---