Rozmnaż weget stosuj gdy rośliny nie wytwarz nasion, nasiona nie powtarz cech rośliny, gdy zalezy nam na przyspiesz 1st ziobrow Ocena nasion: -czystosc -zdrowotnosc -energia kiełkowania -dorodnosc -masa 1000 nasion -max zaw H20 Przygotow nasion do siewu: 1) frakcjonowanie (selekcja na poszczegol wielkości) 2) moczenie (w H20 o odpow temp /12-50 h szybkie kiełków - dłuższe kiełków/ 3) podkiełkowywanie (w H20 o optym temp trzyma się do momentu gdy 50% nasion skielkuje) 4) pobudzenie (stosow roztow o duzym stężeniu) 5) stratyfikacja (przyspieszenie terminu wschodow - moczenie ok. 1h -umieszcz w wilgot piasku 20oC -1oC) * skaryfikacja (niszczenie, skruszenie pokrywy nasiennej) 6) zaprawianie (fungicydami, insektycydami na mokro/sucho) 7) inkrustacja ( pokrywa się zaprawami kleistymi, przedłuż działań srod chem) 8) otoczkowanie (gdy nasiona SA drobne, maja niewyrownana powierzch, pokryte wloskami, otoczkow nawozami, fungicyd, insektycyd) 9) szczepienie 10) naświetlanie (światłem lasera ziwekszanie plonu) Metody siewu: # rzutowy (stosow przy wysiewie nasion do gruntu na rozsadnik/do skrzynek) #rzedowy (uprawa wielkotowarowa, tani i latwy) #pasowy (co najmniej 2-3 rzedy, lepszy zbior mechanicz) #tasmowy (8-10 cm pa=PNBs, odchwaszczanie chemicz) #punktowy (nasiona w 1 rzedzie w określonej odległości, wysiew nasion otoczkowanych) #gniazdowy (w 1 miejscu 3-5 nasion) #w tasmie nasiennej (koszty, nasiona otoczkowane) #nasion podkiełkowanych Techniki siewu #reczny #maszynowy (gospod wielkotowarowe, dokładność ustawien) Terminu siewu #wiesenny (warzywa, 1-roczne ozdobne, niektóre byliny, drzewa i krzewy iglaste, podkładki sadownicze, drzewa i krzewy liściaste) #letni (rośliny ozdobne 2-letnie, byliny, warzywa o krotkim okresie weget) #jesienny (rośliny zimotrwale) #przedzimowy (pozna jesien) marchew, koper, drzewa i krzewy liściaste Sposoby siewu nasion # na plask (najczescie, tani, prosty) #na redlinach (na szczycie 1 do kilku rzedow, marchew, cebula, szparagi) #na zagodnach #do skrzynek #na rozsadnik (lekka gleba, umiarkow wilgot, prochnicza, miejsce zaslaoniete od wiatru, słoneczne) #do naczyn Rozsada nazywa się mlode rośliny majace kilka lisci i przeznacz do posadzenia na miejsce stale (w szklarni, tunelu foliowym) Produkcja rozsady #na rozsadniku #pod oslonami (inspekty, tunele foliowe, szklarnie mnożarki) Rodzaje rozsady #niedoniczkowana (rwana) na rozsadniku, gruncie, inspekcie #doniczkowana w inspekcie, szklarniach #szczepiona Podzial rozmanazania wegetatywnego 1) podzial roślin #cebule #bulwy #kłącza #rozłogi #odrosla korzeniowa 2) sadzonkowanie -sadz wierzcholkowe (zielone) -sadz pedowe (zielone ,polzdrewniale, zdrewniale) -sadz korzeniowe 3) odkłady 4) szczepienie (#przez stosowanie #w boczna szpare #pod kore #w klin #w polszparke #na przstawke #przez zbliżenie) 5) Okulizacja (#w litere T, #na przystawke) 6) Rozmanazanie roślin In vitro (rosl ozdobne/sadownicze) Podzial roślin warzywnych #wytrzymale na mrozy (bob, brokul, cebula, chrzan) #srednio wytrzymale (burak, cykoria, ziemniak) #wrazliwe na niska temp (dynia, fasola, pomidor) #b wrażliwe na Nisk temp (melon, ogorek, papryka) Wymagania wodne # b wymagające (kalafior, salata, kalarepa, seler) #wymagajace (cebula, czosnek, por, papryka) #srednio wymagające (dynia, marchew, chrzan) #male wymagania (pomidor wysokorosnacy, burak ćwikłowy, szparag) Wymag zaleza od systemu korzeniowego #gleboki (burak, kapusta, brukselka) #sredni (salata, cebula, groch) #plytki (szpinak, ogorek, kalarepa) Idealna gleba pod rośliny warzywne -przepuszczalna i przewiewna -czynna biologicznie -latwo odsycha i latwo się nagrzewa -nie zaskorupia się -posiada dobry podsiak kapilarny -bogata w zw pokarmowe Wymag glebowe #najlepsze gleby (cebula, ogorek, kalafior) #sednie gleby (III kl)(kapusta, chrzan, szpinak) #klasy III i IV (marchew, pietruszka, szparag) Kwalifikowanie gleby i terenu pod sad: -gdy nie przewiduje się nawadnianie, wykluczamy grunty orne klasy VI i większość gruntow klasy V -elimin sporod gleb lekkich gleby piaskowe całkowite, a spośród gleb piaskowych niecałkowitych piaski luzne i piaski slabo gliniaste -sprawdzamy czy wytypow teren nie lezy w zastoisku mrozowym, czy w pasie gradowym -wykonujemy odkrywki glebowe i badamy, czy woda gruntowa nie wystep zbyt plytko, czy pod warstwa orna nie wystep nieprzepuszalne warstwy gleby -pobieramy probki gleby w celu wykonania analizy granulometrycz (% sklad pylu, iłu) Zmianowanie to scisle określone następstwo roślin uprawnych na tym samym polu uwzględniaj ich rozne właściwości i wymagania. Jeśli zmianow zaplanujemy na okresl liczbe lat i dla okresl obszaru gospod wówczas mamy do czynienia z płodozmianem. Rotacja to okres czasu w ciagu kt jedna roslina przejdzie przez wszystkie pola płodozmianu Zadania płodozmianu: -utrzymanie naturalnej żyzności gleby przy udziale uprawianych roślin - ograniczenie rozwoju populacji patogenow i szkodnikow -redukcja zachwaszczenia -zapewnienie równomiernego rozłożenia pracy w gospod oraz zmniejszenie ryzyka gospod Zasady planowania płodozmianu: -udzial roślin motylkow w płodozmianie powinien wynosic 25-33% -motylkowe pastewne (lub zielony ogor) powinny być uprawiane przynajmniej przez 1 rok -należy jak najczescie włączyć międzyplony (w tym wsiewki motylkowatych) -plodozmian powinien uwzględniać rośliny okopowe (ograniczenie zachwaszczenia) -rosliny o dlugim okresie początkowego rozwoju powinny występować po uprawach ogranicz zachwaszcz Dla warzywnictwa -w I roku po zastosow obornika uprawia się rośliny o dużych wymag pokarmowych (kapustne, pomidor,ogorek) -w II roku roku stosuje się uzupełniające nawożenie (kompost, nawoz zielony) i uprawia się rośliny o średnich wymag pokarmowych (kalarepa, cebula, marchew) -w III roku uprawia się rośliny o najmniej wym pokarmowych (groch, fasole, bob) -w IV roku wysiewa się rolsiny z przeznacz na zielony nawoz Zmianowa plonu głównego w uprawie warzyw 1 rok: kapusta biala 2 rok marchew 3 rok groch 4 rok wysiew roślin z przeznacz na nawoz zielony Płodozmiany 7-letnie: 1) kapustne, liściowe (kalafior) 2) zboza jare + wsiewka roślin strukturotw (jęczmień z wsiewka z lucerny) 3) roslina strukturotw (lucerna) 4) ceblowe /polowa dawki obornika (cebula) 5) korzeniowe (marchew) 6) motylkowe +zboze ozime (fasola szparagowa+pszenica ozima) 7) zboza ozime (pszenica ozima)

TERMINY CIĘCIA DRZEW I KRZEWÓW OWOCOWYCH :

1)cięcie zimowe (luty, marzec, kwiecień) 2)cięcie letnie ( od czerwca do września) 4 tyg. Wcześniej od zbioru.

W zależności od terminu cięcia możemy : 1) pobudzająco wzrost - listopad - luty - jabłoń, gruszy 2)opóźniające lipiec - sierpień - wrzesień

NARZĘDZIA DO CIĘCIA: 1)sekator (jednoręcz., dwuręczn, pneumatyczny, tyczkowe)

Ostrze to co tnie dół to stalnica która jest nieruchoma 2)piłka z regulowanym ostrzem 3)sierpak- nóż do cięcia młodych drzew.

PRAWIDŁOWE CIĘCIE : cięcie ukośne na jednym poziomie nad skierowanym na zewn. Oczkiem, nie za blisko pączka ani nie za źle ścięte to rana gorzej się goi, może usychać.

2) grube konary tniemy na obrączkę, tak uciąć aby nie zostały części odstające, szybko się goi. 3) rany powinno się pokryć maścią sadowniczą obniżającą rozwój bakterii i przyspieszającą gojenie : powinniśmy wyrównać brzegi rany, gdy dobrze obetniemy to tworzy się kalus - tkanka przyranna.

FORMY KORON DRZEW OWOCOWYCH:

Formy drzew dzielimy na kilka grup według czterech kryteriów:

- kształtu przekroju poprzecznego: kolisty, owalny, szpalerowy

- rozmieszczenie konarów: okółkowe, piętrowe, luźnopiętrowe, bezpiętrowe, kombinowane

- obecność przewodnika: przewodnikowe, bezprzewodnikowe(nie ma osi centralnej drzewa z korony w pewnym punkcie wyrastają konary), ze skróconym przewodnikem

- system konarów: prawie naturalne, swobodne, regulowane i sztuczne

WPŁYW CIĘCIA NA WIELKOŚĆ PLONU OWOCÓW

-cięcie młodych drzew i krzewów- zmniejszając liczbę pędów owoconośnych i pąków kwiatowych powoduje pawie zawsze obniżenie plonu owoców. Dlatego drzewa młode poleca się ciąć tylko z konieczności i możliwie słabo.

-drzewa, które weszły w okres intensywnego owocowania wytwarzają znacznie większą ilość pędów kwiatowych niż jest to konieczne do uzyskania dużego plonu owoców. Jeśli owocowanie nie jest regulowane przez cięcie to zawiązuje się na drzewie nadmiar owoców.

WPŁYW CIĘCIA NA JAKOŚĆ OWOCÓW:

Gdy drzewo owocuje cały czas to w końcu rodzi małe owoce dlatego trzeba usunąc stare pedy. Usuwanie starych pędów ma duże znaczenie : - pozytywne : 1) wpływ na wybarwienie owoców, przy 50% światła jabłka czerwienieją. 2) smak owoców - owoce dobrze nasłonecznione są słodkie (bo wytwarza się więcej cukrów), większa jakość odżywcza 3) jakość przechowalnicza - owoce duże, ładne, wybarwione gorzej się przechowywują (duze ubytki wody w czasie przechowywania) aby owoce były wybarwione i dobre stosuje się cięcie letnie na 4 tyg. Przed zbiorem.

-za pomocą cięcia można skutecznie regulować wielkość owoców i ich wybarwienie.

WPŁYW CIĘCIA NA ZDROWIE DRZEW:

-cięcie ogranicza rozprzestrzenianie się chorób

-usuwanie pędów porażonych odgrywa ważną rolę w zwalczaniu mączniaka jabłoni i brunatnej zgnilizny drzew pestkowych

-cięcie umożliwia skuteczne opryskiwanie drzew pestycydami, szczególnie w przypadku koron silnie rosnących

SYSTEMY CIĘCIA DRZEW OWOCOWYCH:

1.Cięcie młodych roślin- ustalanie równowagi między korzeniami i koroną drzew oraz wzmacnianie wybranych pędów szkieletowych

2.Cięcie prześwietlające- ułatwienie przenikania światłą słonecznego do wnętrza korony, usuwanie martwych lub chorych gałęzi

3.Cięcie odnawiające- utrzymanie rotacji pędów owoconośnych w koronie drzewa; w zależności od gatunku drzew utrzymuje się na drzewie pędy 2-3 letnie lub pędu 1-3 letnie

4.Cięcie odmładzające- odmłodzenie drzew, polega na skróceniu wierzchołków konarów i gałęzi, poprawia jakość owoców i regularność owocowania

5.Cięcie formujące- budowa korony drzew, która odpowiada wybranej formie, skrócenie czasu do owocowania.

Zabiegi uzupełniające cięcie i ich wpływ na drzewa : - utrudnienie przewodzenia pokarmów i przyspieszenie owocowania +przyginanie pędów (przygięcie pędu do równoległej pozycji to miażdżymy część tkanek (przewodzą skł. Pokarmowe) mniej skł. Pokarmowych i przyspiesza okres wchodzenia drzewa w okres owocowania) +obrączkowanie (przyspieszenie wchodzenia okres owocowania (wycinanie tkanki odpowiedzialnej za przewodzenie asymilatów) +nacinanie kory -regulowanie ilości wyrastających pędów przy formowaniu korony + wypłukiwanie pędów.

GRAWIMORFIZM : wzmożony wzrost pędów w kierunku odwrotnym do ziemi (pionowo)

WPŁYW CIĘCIA NA WZROST DRZEW I KRZEWÓW:

-wytworzenie lub utrzymanie równowagi między wegetatywną i generatywną częścią drzewa

-jasna lub prześwietlona korona pomaga w zapobieganiu niektórym chorobom grzybowym, np. parchowi jabłoni.

-wskutek cięcia zmienia się proporcja między poszczególnymi rodzajami pędów w koronie drzewa.

-cięcie zmienia konstrukcję korony i pokrój drzew.

WPŁYW CIĘCIA NA TWORZENIE SIĘ PĄKÓW KWIATOWYCH:

- cięcie hamuje powstawanie pędów owoconośnych, uniemożliwia tworzenie się pąków kwiatowych

WPŁYW CIĘCIA NA ZAWIĄZYWANIE SIĘ OWOCÓW:

-cięcie ma wpływ na rozwój i utrzymanie zawiązków owocowych na drzewie

WPŁYW CIĘCIA NA REGULARNOŚĆ OWOCOWANIA:

-intensywne cięcie drzew przeciwdziała przemiennemu owocowaniu, czyli wydawaniu plonu co drugi rok.

WPŁYW CIĘCIA DRZEWA : 1)doprowadza do równowagi między częściami wegetatywnymi i generatywnymi.

NAZEWNICTWO:

- uprawianie szlachetnych odmian drzew owocowych rozmnaża się przez szczepienie lub okulizację

- roślinę, na której szczepi się lub okulizuje odmiany uprawne, nazywamy podkładką.

- podkładkę stanowi system korzeniowy drzewa i nasada pnia zwana szyjką korzeniową, a jeśli szczepienie wykonane jest kilkanaście centymetrów nad ziemią, to również część pnia

- w zależności od zastosowania podkładki rozróżniamy drzewa:

*karłowe

*półkarłowe

*silnie i bardzo silnie rosnące

- wysokość pnia nie zależy od podkładki, a od sposobu formowania drzewa w szkółce i w sadzie. W zależności od wysokości pnia dzielimy drzewa na:

*krzaczaste

*niskopienne (wcześniej się zaczyna owocowanie i jest ono lepsze niż u wysokopienne)

*półpienne

*pienne i wysokopienne.

BUDOWA DRZEWA OWOCOWEGO:

Pień - konary - gałęzie - gałązki

Konar centralny = przewodnik - przedłużenie pnia

Pączki u szczytu korony rosną najszybciej.

Duże stężenie auksyn - duże pędów - pionowo do ziemi.

Krzewy - brak dominacji wierzchołkowej pędy nie przejmują dominacji wyrastają z cz. Dolnej.

RODZAJE KRÓTKOPĘDÓW : 1)prątki 2)ciernie 3) strzałki 4)sęczki 5)buławki

RODZAJE PĄKÓW : 1)liściowe ( zawsze ostro zakończone, smukłe, przyległe do pędu Oczko - pąk liściowy powst. W kącie listka)2) kwiatowe (drzewa pestkowe) 3)mieszane (u jabłoni i grusz) 4)śpiące (przez szereg lat się nie rozwijają powst. W dolnej części konarów, pędów ale gdy skrócimy konar to one odżywiają.)

PĄKI KWIATOWE TWORZĄ SIĘ NA RÓŻNYCH PĘDACH: 1) u brzoskwini: wyst. Parami, między nimi jest pąk liściowy 2) u czereśni: duże skupiska (5-8-10) pąków na 1 krótkopędzie 3) u wiśnii: pąki kwiatowe pojedyncze na pędach jednorocznych 4) grusze, jabłonie: pąki mieszane (kwiat + liściowe) z 1 wyrasta 5-8 kwiatów i 3-5 liści

PĘD JEDNOROCZNY : nie obcina się dużo drzewa przycina się przewodnik rozwiera się wtedy kąt między przewodnikiem a konarami. Na starym drzewie jest więcej pędów generatywnych niż wegetatywnych.

ODMŁODZENIE DRZEWA : przycięcie starych konarów, 1 rok plony niskie a 2 rok plony jest duży i gdy obcinamy drzewo zwracamy uwagę na stożkowe ustawienie korony.

CIĘCIA : przycięcie konarów do 2/3 - drzewo rośnie wegetatywnie - długie przyrosty. Każdy rodzaj cięcia zmusza drzewo do wybijania pąków i osłabia wypuszczanie pąków kwiatowych, wpływa na zatrzymanie zawiązków owocowych na drzewie.

Drzewo 2-3 letnie, asymilaty wykorzystane na pędy i listki i wtedy jest brak asymilatów na zawiązki owocowe, dlatego ciecie wpływa na utrzymanie zawiązków a tym samym wpływają na regularność owocowania.

PĄKI KWIATOWE TWORZĄ SIĘ :na 8-10 miesięcy przed kwitnieniem, na krótkopędach w lipcu, na długopędach w sierpniu.

---