Mitologiczne potwory
W mity o bogach i herosach wpleciono wiele motywów baśniowych, wytworów ludowej fantazji, które mają swe analogie w folklorze prawie całego świata. Najważniejszymi z nich są walki bohaterów z fantastycznymi potworami. Oto niektóre mitologiczne monstra.
Jednym z nich był Tyfon urodzony przez Gaję z zemsty za wytępienie jej potomstwa (gigantów). Jego wygląd odstraszał niejednego śmiałka. Od głowy do lędźwi miał ciało człowieka-olbrzyma, zamiast nóg sploty wężów. Całe ciało - upierzone, tylko na brodzie i głowie - włosy szczecinowate. Wzrostem sięgał do gwiazd. Zasięg ramion wschód - zachód. Odznaczał się ogromną siłą, np. rzucał największymi skałami. Latał w powietrzu z krzykiem i sykiem. Z paszczy płynęła mu wrząca smoła, a ogień buchał ze ślepiów. Jego zadaniem było zwyciężyć nowe pokolenie bogów z Dzeusem na czele. Został zgładzony przez Dzeusa, który uzbrojony w sierp pokonał potwora. Zraniony Tyfon broczył obficie krwią tak, że góry trackie zabarwiły się na czerwono i nazwano je Hajmos. Aby całkowicie unicestwić maszkarę, przywalił ją wyspą Sycylią. To właśnie Tyfon jest przyczyną trzęsień ziemi i wybuchów Etny.
Z kolei przyczyną zmartwień króla Minosa i jego żony Pazyfae był ich syn Minotaur, z głową byka i tułowiem mężczyzny. Ponieważ co roku zjadał siedem dziewcząt i siedmiu chłopców a na co dzień pustoszył okolicę zamknięto do w gmachu-labiryncie, który zbudował Dedal. Potwora zgładził Tezeusz. Przy pomocy nici królewny Ariadny zaznaczył sobie drogę, którą wszedł do labiryntu. Spotkał Minotaura, zabił go i wyszedł tą samą drogą, nawijając nici na kłębek.
Natomiast z krwi Uranosa powstały trzy Erynie, bóstwa kary za krew przelaną w rodzinie: Alekto, Megera, Tyzyfone. Były one nieustannymi wyrzutami sumienia. Wyglądały niezbyt pociągająco: włosy stanowiły węże, ubrane w czarne rozwiewające się w locie szaty, które wyglądały jak skrzydła nietoperza. Z warg spływała im piana, a oddech zatruwał rośliny i powodował choroby. Przebywały w Tartarze, w miejscu przeznaczonym dla duszy zbrodniarzy w Hadesie. Tutaj właśnie trzymały straż.
Nie tylko one były na usługach Hadesa. Przy bramie prowadzącej do Tartaru warował Cerber, pies o trzech głowach z wężem zamiast ogona. Tylko Heraklesowi udało się ujarzmić psa. Była to ostatnia z jego prac. Najpierw poprosił o zezwolenie Hadesa. Obezwładnienie psa miało odbyć się bez użycia maczugi i strzał. Herakles znienacka chwycił go za kark i skrępował jego własnym łańcuchem a potem wywlókł na powierzchnię.
Tymczasem nad brzegiem oceanu mieszkała Meduza, siostra Gorgon (Steno, Euryale) i matka Pegaza. Podobnie jak u Erynii głowę zamiast włosów porastały węże. Miała kły jak u dzikiej świni, ręce z brązu a skrzydła ze złota. Wzrok jej zamieniał ludzi w kamień, dlatego trudno było ją zgładzić. Znalazł się jednak taki śmiałek - Perseusz. Stanął tyłem do śpiącej i patrząc w miedzianą tarczę, w której odbijała się postać Meduzy, uciął jej głowę, schował do torby i odleciał (nosił buciki skrzydlate i hełm, który czynił go niewidzialnym). Umierając, oddał głowę Meduzy bogini Atenie, która umieściła ją na środku swej tarczy na postrach wrogom.
Środowisko wodne wybrały też Skylla i Charybda. Pierwsza zamieszkiwała jaskinię na wybrzeżu Sycylii, druga brzeg Italii naprzeciw. Skylla była początkowo piękną złotowłosą dziewczyną, w której zakochał się Glaukos, niestety bez wzajemności. Poprosił Kirke o napój miłosny, lecz ona sama zakochana w młodzieńcu dała mu napój, który spowodował zamianę Skylli w szkaradnego potwora. Wyrosło jej dwanaście łap, sześć karków, a w każdej paszczy trzy rzędy zębów. Szczekała jak pies i porywała ludzi ze statków. Natomiast Charybda wchłaniała wodę i wszystko, co się w niej znajdowało.
Na błotach Lerny zadomowiła się Hydra, potwór o dziesięciu głowach, z których jedna, środkowa była nieśmiertelna. Jej pożywienie stanowiło bydło i ludzie. Hydrę lernejską zgładził Herakles po długiej walce. Miejsca po uciętych łbach wypalał, by nie odrastały, a nieśmiertelną głowę zakopał w polu i przywalił ogromnym głazem. Jej żółcią zatruł swoje strzały.
Z kolei góry w okolicy Teb wybrał za swe siedlisko Sfinks. Miał twarz pięknej kobiety, kobiece piersi a resztę ciała lwa ze skrzydłami jak u ptaka. Porywał ludzi i rzucał w przepaść. Obiecał, iż ustąpi z ziemi tebańskiej pod warunkiem, że ktoś rozwiąże następującą zagadkę: „Co to za zwierzę obdarzone głosem, które z rana chodzi na czworakach, w południe na dwóch nogach, a wieczorem na trzech ?" Rozwiązał ją Edyp, królewicz Koryntu. Okazało się, że chodzi o człowieka, który w dzieciństwie porusza się na czworakach, w południe, gdy urośnie staje się zwierzęciem dwunożnym, a w starości, która jest życia wieczorem, podpiera się laską jakby trzecią nogą. Powiadomił o tym Sfinksa, który rzucił się w przepaść.
Słynna też była Chimera (Chimajra), z przodu lew, z tyłu smok a pośrodku koza. Posiadała trzy paszcze, z których buchał ogień. Zabił ją Bellerofon, wnuk Syzyfa. Pomogła mu w tym przedsięwzięciu Atena, która podesłała mu Pegaza, skrzydlatego konia. Bellerofon walczył z Chimerą z powietrza, co chwila klując go oszczepem. W końcu trafił w gardło a ołowiany pocisk stopił się w ogniu, zalał wnętrzności. Potwór zdechł.
Podobnie jak w baśniach wszystkie owe straszydła uosabiały zło, które musiało zostać pokonane, by triumfowało dobro. Mężni zwycięzcy zwykle dostawali w nagrodę rękę księżniczki, niekiedy również tron królewski(mity o Heraklesie, Tezeuszu, Perseuszu i Edypie)
2