WYŻSZA SZKOŁA im. B. JAŃSKIEGO

w WARSZAWIE

WYDZIAŁ NAUK SPOŁECZNYCH

„Program nauczania dla I etapu- edukacji wczesnoszkolnej”.

Analiza zestawu książek Wydawnictwa Nowa Era:

- podręcznik do kształcenia zintegrowanego „Już w szkole 1” semestr drugi,

- ćwiczenia „Już w szkole. Obserwuje, przeżywam, poznaję…”, część pierwsza,

- zeszyt ćwiczeń „Już w szkolę. Liczę coraz lepiej”.

Autorki książek: Małgorzata Piotrkowska i Maria Szymańska.

Przygotowały:

1. Magdalena Szymańska, D531

2. Agnieszka Załoga, D531

3. Katarzyna Grabińska, D531

4. Marta Peska, D531

WARSZAWA 2008

Naszą pracę zaczniemy od charakterystyki podręcznika, zeszytu ćwiczeń oraz zeszytu do ćwiczeń matematycznych. Będziemy się starały pokazać treści zawarte w programie nauczania na podstawie podręcznika dla semestru drugiego klasy pierwszej.

Podstawa nauczania pierwszego etapu edukacji wczesnoszkolnej zawiera cele, treści kształcenia i oczekiwane osiągnięć uczniów. Program ten obejmuje następujące edukacje dla klas 1-3 : polonistyczną, przyrodniczo-społeczną, matematyczną, plastyczną, muzyczną, techniczną, zdrowotno-ruchową.

Po każdym dziale tematycznym, zamieszczono zróżnicowane wymagania programowe (mające kształt operacyjny). Umożliwiają one nauczycielowi pomiar oraz formułowanie oceny opisowej, która powinna mieć charakter przede wszystkim informacyjny. W końcowej części programu, autorki umieściły przykładowe karty oceny, oraz listy wychowawcy do wychowanków po II semestrze nauki w klasach 1-3. Zadaniem tego programu jest ułatwienie pracy nauczycielowi, realizację nauczania zintegrowanego. Pozostawia on jednak swobodę w projektowaniu procesu dydaktycznego, w opracowaniu integralnego planu pracy dydaktyczno-wychowawczego, w wyborze podręczników oraz dobraniu najskuteczniejszych metod i środków dydaktycznych do realizacji treści programowych.

Podręcznik „Już w szkole” dla klasy pierwszej (semestr drugi), jest bardzo przyjazny dla dziecka. Treści w nim zawarte odwołują się do doświadczeń i obserwacji z dnia codziennego ucznia. Zarówno ilustracje jak i kolorystyka zostały opracowane w bardzo ciekawy sposób. Dzieci mają okazję bawić się słowem, kolorem, humorem i zaskakującymi ilustracjami. Zagadnienia zawarte w podręczniku są tak ułożone, aby były zgodne z porami roku. Teksty są dostosowane do grupy wiekowej dziecka. Pod każdym z nich umieszczono pytania i polecenia, które sprawdzają zrozumienie treści, rozwijają umiejętność ustnego opowiadania. Wpływają na rozwój myślenia przyczynowo-skutkowego, oraz kształtują spostrzegawczość. Sprzyjają samodzielnemu odkrywaniu reguł ortograficznych. Teksty uzupełniające, zamieszczone na końcu podręcznika, są łatwiejszą wersją tekstów podstawowych. Przeznaczone są dla uczniów słabiej czytających.

Praca z podręcznikiem sprzyja zdobywaniu wiedzy i umiejętności przez uczniów zgodnie z ich możliwościami i według własnego tempa pracy. Do podręcznika została dołączona płyta CD. Zawiera ona dziewięć zagadnień (działów) podzielonych na ćwiczenia interaktywne, które doskonalą różne umiejętności i są dostosowane do wymagań programowych pierwszego etapu kształcenia. Różnorodne typy ćwiczeń, gier jak : uzupełnianie luk w tekście, łączenie w pary, grupowanie, kolorowanki, puzzle, domino, krzyżówki, rebusy, gry pamięciowe itp., oraz filmy edukacyjne zamieszczone na płycie gwarantują efektywną naukę i dobrą zabawę. Płyta zawiera także dodatkowe programy, które pozwalają uczniom klasy pierwszej utrwalać umiejętności pisania liter i cyfr, a mianowicie: animacje poprawnego pisania liter, program do samodzielnego pisania liter, ćwiczenia sprawdzające znajomość liter, prezentacja cyfr, animacje poprawnego pisania cyfr, ćwiczenia sprawdzające znajomość cyfr.

Zestaw książek Nowej Ery zawiera również zeszyt ćwiczeń „Już w szkole. Obserwuję, przeżywam, poznaję”. Ćwiczenia te posiadają zintegrowane treści dotyczące kształcenia polonistycznego, środowiskowego, matematycznego, plastyczno-technicznego i zdrowotno-ruchowego. Pierwszy zeszyt, obejmuje treści kształcenia w początkowym okresie pobytu dziecka w szkole, posiada niewielką dominację kształcenia polonistycznego, przyrodniczego i plastyczno-technicznego. Dziecko w tym czasie ma wypowiadać się na różne tematy, ośmielając się i nabywając pewności siebie. Służą temu - między innymi - historyjki obrazkowe z życia dzieci, zawierające elementy humoru sytuacyjnego.

W zeszycie ćwiczeń znajdują się również pola, które samodzielnie wypełnia dziecko, poprzez: pisanie, rysowanie czy naklejanie (zamieszczonych w zeszycie) naklejek.

W zakresie kształcenia matematycznego, w początkowym okresie położono nacisk na ćwiczenia sprzyjające prawidłowemu rozumieniu stosunków przestrzennych i cech wielkościowych, w powiązaniu z ruchem drogowym (kierunki ruchu), rozpoznawaniem figur geometrycznych na płaszczyźnie i w przestrzeni oraz klasyfikacji i porównywaniu zbiorów. Ćwiczenia te są wspomagane przez różnorodne działania, przygotowujące dziecko do zrozumienia pojęcia liczby we wszystkich jej aspektach, a także zrozumienia podstawowych działań arytmetycznych: dodawania, odejmowania i porównywania. Przyjęto zasadę, że zbyt wczesne przechodzenie do działań na liczbach, bez uprzedniego przygotowania, nie sprzyja respektowaniu zasady systematyczności i stopniowania trudności, które są konieczne w efektywnym kształceniu matematycznym.

Dzieci korzystają również z zeszytu ćwiczeń matematycznych „Już w szkole. Liczę coraz lepiej”. Jest on uzupełnieniem podręcznika do kształcenia zintegrowanego w klasie pierwszej szkoły podstawowej, jak i służy jako dodatkowy zeszyt na drugie półrocze nauki. W zeszycie zamieszczono między innymi kolorowanki matematyczne, rebusy. Pod każdym ćwiczeniem znajduje się miejsce, gdzie swój wynik wpisuje dziecko. Na dole strony umieszczone zostały szlaczki, które są jednocześnie liczmanami. Zadania i ćwiczenia te mogą być wykorzystywane podczas zajęć z klasą lub indywidualnie jako ćwiczenia dodatkowe dla uczniów, którzy pracują szybciej.

Przybliżmy teraz edukacje zawarte w programie, koncentrując się szczególnie na tych która są zawarte w drugim semestrze klasy pierwszej.

Edukacja POLONISTYCZNA: celem jej jest proces poznawania języka mówionego i pisanego w kontekście komunikatów dziecka ze światem zewnętrznym i otoczeniem społeczno- przyrodniczym. Realizacja tego celu opiera się na integralnie powiązanych ze sobą podstawowych rodzajach ćwiczeń

• w czytaniu,

• w opracowaniu tekstów,

• w mówieniu i pisaniu,

• ćwiczeniach gramatyczno-ortograficznych z elementami wiedzy o języku,

• ćwiczeniach słownikowo-frazeologicznych i syntaktycznych.

Cele kształcenia i wychowania edukacji polonistycznej to:

• swobodne posługiwanie się poprawnym językiem ojczystym,

• czytać płynnie, poprawnie i wyraziście,

• wykazać się umiejętnością rozumienia czytanych tekstów na podstawie stosowanych na lekcjach technik analizy utworów literackich,

• posługiwać się różnymi formami wypowiedzi pisemnej,

• pisać z wykorzystaniem znajomości elementarnych zasad pisowni,

• rozpoznawać części mowy, rodzaje zdań, poprawnie łączyć wyrazy w związki frazeologiczne,

• wykazywać potrzebę obcowania z różnymi dziedzinami sztuki,

• systematycznie korzystać z czytelni i biblioteki.

W podręczniku o kształceniu polonistycznym zaciekawiły nas ilustracje (s.8-9) do wiersza Juliana Tuwima „Abecadło”. Przedstawia ona litery ułożone z warzyw, owoców i przedmiotów znanych dzieciom. Jest to doskonały pomysł, który zapewne pomoże im zapamiętać nowe litery oraz pomoże dzieciom uczyć się czytać poprzez zabawę. Podsumowując można stwierdzić, że edukacja polonistyczna zajmuje szczególne miejsce w nauczaniu elementarnym dziecka

Edukacja PRZYRODNICZO-SPOŁECZNA: Treści kształcenia skupione są wokół pór roku, obejmując w kolejnych klasach coraz szersze tematy opracowane na wyższym poziomie. Możemy tu zaobserwować zasadę stopniowania trudności. Układ ten umożliwia stopniowe poznawanie otaczającej rzeczywistości łącząc w sobie treści społeczne, geograficzne przyrodnicze historyczne i inne. Głownem celem edukacji środowiskowej jest wprowadzenie ucznia w środowisko społeczne, przyrodnicze, zapoznanie z pracą ludzi, z różnorodnością świata przyrody, kształtowaniem orientacji dziecka w otoczeniu, oraz nastawień i umiejętności postępowania w kontaktach z ludźmi i światem przyrody.

Cele kształcenia i wychowania:

• zachowanie się w miejscach publicznych (w aptece),

• bezpieczne poruszanie się w ruchu drogowym w roli pieszego (bezpieczna droga do szkoły)

• przestrzeganie zasad higieny osobistej,

• pozytywnie zachowanie się wobec ochrony środowiska,

• rozpoznawanie w różnych środowiskach najczęściej spotykanych gatunków roślin i zwierząt,

• dostrzeganie dokonujących się zmian w przyrodzie,

• orientowanie się w współzależnościach zachodzących między światem roślin a światem zwierząt w poznanych ekosystemach,

• określenie warunków naturalnych swojej miejscowości, okolicy i wskazywanie na mapie swojego miejsca zamieszkania, granic Polski, głównych miast i rzek,

• wskazywanie i nazywanie głównych kierunków świata,

• poczucia przywiązania lokalnego oraz poczucia wspólnoty narodowej,

• dokonywania pomiarów temperatury wody i powietrza,

Treści przyrodniczo-społeczne dostrzegamy w książce już na pierwszych stronach (s.4-5) w tekście pod tytułem „Spotkanie po feriach”. Kolorowe ilustracje wzbogacają przekaz tekstu, w którym do klasy po feriach przybywa nowy chłopiec. Czytanka ta wzbudza empatię u uczniów i uczy ich zachowań społecznych.

W książce nie brakuje również elementów związanych z adekwatnymi porami roku- ich zmianami, które dzieci znają z własnych doświadczeń. (s.10-13) (s. 54-55). Możemy zobaczyć także: jak prezentuje się zima w górach, jak wyglądają stroje ludowe oraz jakie występują w danym regionie zwierzęta. Ilustracje dokładnie obrazują dziecku opisany świat. Przedstawione zostały takie zawody jak: lekarz, farmaceuta, oraz wyjaśnione są funkcję takich miejsc jak apteka czy gabinet lekarski(s. 24) . Nie zostały również pominięte kwestie dotyczące bezpieczeństwa na ulicy. Dzieci poznają podstawowe znaki drogowe oraz zasady przechodzenia przez pasy (s.34-34). Książka przedstawia również historię powstania Ziemi (ilustracje obrazują zwierzęta żyjąca w danych epokach, dzieci mają możliwość porównania człowieka pierwotnego z współczesnym mężczyzną) (s.56-57), oraz tradycje świąteczne, np.: Wielkanoc. Opisane zostały zwyczaje, oraz opublikowano rodzaje malowanych pisanek. Książka obrazuje również legendy związane z miastami w Polsce, tym samym zachęcając dzieci do poznawania zabytków historycznych (76-77)

Edukacja MATEMATYCZNA: Celem jej jest rozwijanie zdolności poznawczych uczniów, oraz pobudzenia ich do samodzielności i logicznego myślenia. Powinna wyposażyć uczniów w wiadomości i umiejętności niezbędne w życiu codziennym, warunkujące powodzenie na dalszych etapach kształcenia, wykształcić nawyk dokładności i staranności oraz koncentracji.

Cele kształcenia i wychowania:

• kształtowanie pojęcia liczby naturalnej oraz rozumienia czterech podstawowych działań matematycznych,

• rozwijanie umiejętności schematyzacji i wstępnej matematyzacji konkretnych sytuacji życiowych,

• rozwijanie wyobraźni, aktywności twórczej i zainteresowań matematycznych uczniów,

• kształtowanie umiejętności posługiwania się symbolami i językiem matematycznym,

• rozwijanie myślenia matematycznego oraz rozwiązywanie zadań tekstowych,

W podręczniku znajdują się gry planszowe, dzięki którym dziecko uczy się liczyć i stosować do reguł. Uczniowie mogą sami wymyślać zasady gry tym samym ucząc się odpowiedzialności. (s.70-71) (s. 80- 81). Zeszyt ćwiczeń matematycznych zwiera treści, które pomogą dziecku w codziennych sytuacjach np. podczas płacenia za zakupy.

Edukacja PLASTYCZNA: Wpływa na ogólny rozwój osobowości ucznia, rozwijając jego wrażliwość i spostrzegawczość. Przygotowuje go do uczestnictwa w życiu kulturalnym poprzez pobudzenia procesów percepcji wizualnej oraz działalności plastycznej. Uczy również dziecka ekspresji, a co się z tym wiąże wyrażania własnych emocji poprzez sztukę.

Cele kształcenia i wychowania:

• dostrzeganie takich cech przedmiotów jak kształt, barwa, faktura, wielkość proporcja,

• ocenienie i wyrażenie na płaszczyźnie i w bryle wizualne cechy ludzi, zwierząt, przedmiotów i zjawisk,

• dostrzegać i wyrazić sytuacje przestrzenne,

• dostrzegać i stosować układy kompozycyjne otwarte, zamknięte oraz rytmiczne i symetryczne,

• przedstawiać plastycznie opisy słowne,

• wyróżniać podstawowe środki wyrazu plastycznego (takie jak: plama, kreska, bryła), posługiwać się nimi by wyrażać własne przeżycia, przedstawiania treści i otoczenia,

• posługiwać się podstawowymi narzędziami i materiałami,

• umieć organizować warsztat własnej pracy, ekonomicznie wykorzystywać materiały,

• rozróżniać podstawowe dziedziny sztuk plastycznych, postaci i funkcje tych dziedzin,

• przejawiać chęć kształtowania plastycznego własnego otoczenia,

• chcieć chronić dzieła sztuki i wytwory artystyczne,

Treści plastyczne, które oferuje podręcznik to między innymi pomysł obserwacji zwierząt w lesie, później namalowanie ich. (s. 42- 43). Książka również zapoznaje dzieci z podstawowymi kolorami, które można łączyć by uzyskać kolorystyczną gamę. (s.48)

Edukacja MUZYCZNA: uwrażliwienie na wartości i piękno muzyki. Wpływa ona na rozwój uzdolnień i zainteresowań muzycznych, przygotowuje do korzystania z dorobku kultury muzycznej. Program edukacji muzycznej ujęto w trzech działach: odtwarzanie muzyki, tworzenie muzyki, percepcja muzyki które odpowiadają trzem dyspozycjom muzycznym: odtwórczej, twórczej, percepcyjnej. Przewidywane są formy kontaktu ucznia z muzyką:

• śpiew i ćwiczenia mowy,

• gra na instrumentach,

• ruch przy muzyce,

• elementarne tworzenie muzyki,

• słuchanie muzyki,

Cele kształcenia i wychowania:

• poprawne śpiewanie i granie w stopniu elementarnym na instrumentach perkusyjnych melodycznych i nie melodycznych i na flecie prostym,

• wyrażanie muzyki poprzez ruch, stosowanie różnych form wyrazu muzycznego,

• rozróżnienie czasu trwania, dynamiki, wysokości i barwy dźwięku,

• podstawowa znajomość zapisy rytmicznego w zakresie wartości głównych,

• znajomość zapisu na pięciolinii dźwięków w zakresie od c1 do d2 z uwzględnieniem dźwięku b1,

• twórcze przekształcanie materiału muzycznego i tworzenie najprostszych form muzycznych o dwu- i trzyczęściowej budowie,

• słuchanie prostych utworów muzycznych oraz dostrzeganie podstawowych cech w zakresie wykonawstwa, budowy dwu- i trzyczęściowej utworów muzycznych, charteru nastroju,

• rozróżnianie podstawowych cech tańców polskich: krakowania, kujawiaka, oberka.

W podręczniku brakuje treści muzycznych, możemy je dostrzec jedynie w ćwiczeniach (s.76), gdzie dziecko poznaje nuty.

Edukacja TECHNICZNA: celem jest rozwijanie kultury technicznej oraz kultury pracy. Dziecko ma nabyć umiejętność rzetelnej, oszczędnej i skutecznej pracy.

Cele kształcenia i wychowania w tym obszarze obejmują dwa działy:

1. Posiadanie umiejętności:

• planowania i organizowania czynności,

• stosowania podstawowych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz udzielenia pierwszej pomocy,

• korzystanie z prostej informacji technicznej,

• posługiwanie się prostymi narzędziami i urządzeniami technicznymi,

• rozróżniania właściwości wybranych tworzyw i materiałów oraz ich obróbki,

• stosowania odpowiedniej technologii przy wykonywaniu przedmiotów użytkowych i montowaniu modeli urządzeń technicznych.

2. Poznać i rozumieć:

• znaczenie działalności praktycznej w procesie poznawania świata,

• wartość pracy w życiu człowieka,

• konieczność dążenia do wytyczonego celu poprzez świadome działania,

• rolę informacji technicznej,

• znaczenie przestrzegania ładu i porządku, ekonomicznego gospodarowania czasem i materiałami, racjonalnego wykorzystywania narzędzi i urządzeń technicznych,

• działanie i funkcje narzędzi, maszyn oraz urządzeń technicznych spotykanych w życiu codziennym i najbliższym środowisku ucznia.

Podręcznik oferuje treści związane z porządkiem, ilustruje on podstawowe prace wykonywane w klasie i domu. Sugerują one uczniowi iż ich wykonanie nie jest trudne a zapewne praca w czystym pomieszczeniu jest bardziej efektywna. (s.44-45)

Edukacja ZDROWOTNO-RUCHOWA- główne założenia: Dążenie do zaspokajania ogromnej potrzeby ruchu u dzieci, a tym samym stwarzanie im warunków do prawidłowego rozwoju fizycznego i ruchowego. W dziale tym będą się mieściły więc: gry i zabawy zespołowe, ćwiczenia fizyczne korygujące postawę ciała, ćwiczenia terenowe i wędrówki piesze, podczas których uczniowie powinni nabywać określonych umiejętności ruchowych i sprawności psychomotorycznych.

Cele kształcenia i wychowania:

• stymulacja rozwoju fizycznego,

• wyrabianie nawyków higienicznych,

• rozbudzanie zainteresowań różnymi formami ruchu,

• rozwijanie sprawności psychomotoryczne (siła, szybkość, wytrzymałość, moc, zwinność itd.)

• opanowanie umiejętności ruchowo indywidualnych i dotyczących gier zespołowych,

• przestrzeganie reguł w grach i zabawach ruchowych.

Zajęcia z edukacji zdrowotno ruchowej powinny być nieodłącznym elementem procesu kształcenia, dzieci muszą mieć możliwość zaspokojenia swojej potrzeby ruchu. Podręcznik ukazuje jedynie różne rodzaje aktywności fizycznej dzieci podczas wakacji. (99)

Podsumowując możemy stwierdzić, że zarówno podręcznik jak i zeszyty ćwiczeń dla drugiego semestru pierwszej klasy szkoły podstawowej, zostały opracowane w przemyślany sposób. Treści, które są zawarte w tym zestawie, pozwolą dziecku rozbudzić jego zainteresowania jednocześnie ucząc. Zarówno ilustracje jak i układ informacji na stronie bardzo nam się podobały. Mamy nadzieje że prezentowany przez nas zestaw książek zdobył Wasze uznanie.

8

---