Podejmowanie działalności gospodarczej przez cudzoziemców.
Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej w Polsce reguluje Ustawa z dnia 02 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej ( Dz. U. nr 173, poz. 1807 ), która dotyczy zarówno obywateli polskich, jak i cudzoziemców.
Z chwilą wejścia Polski do Unii Europejskiej rynek polski został otwarty dla przedsiębiorców unijnych, którzy mogą podejmować i prowadzić działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Co do pozostałych cudzoziemców ustawa precyzuje pewne ograniczenia, odwołuje się również do zasady wzajemności i umów międzynarodowych.
Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych w Ustawie.
Art. 13 Ustawy z dnia 02 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej wprowadza podział cudzoziemców na:
Osoby zagraniczne z państw członkowskich Unii Europejskiej oraz państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu ( EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym
Obywateli innych państw niż wymienione wyżej, którzy otrzymali zezwolenie na osiedlenie się na terytorium RP, zgodę na pobyt tolerowany, status uchodźcy nadany w RP lub korzystają z ochrony czasowej na jej terytorium
Osoby zagraniczne nie wymienione w ust. 1 i 2.
Definicja osoby zagranicznej została wyjaśniona w art. 5 powołanej ustawy i oznacza:
Osobę fizyczną mającą miejsce zamieszkania za granicą, nie posiadającą obywatelstwa polskiego
Osobę prawną z siedzibą za granicą
Jednostkę organizacyjną nie będącą osobą prawną posiadającą zdolność prawną, z siedzibą za granicą.
Osoby zagraniczne wymienione w ustępie 1 i 2 art. 13 ustawy mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarcza na terytorium RP na takich samych zasadach jak obywatele polscy, pozostałe osoby ( art. 13 ust. 3 ) mają prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej wyłącznie w formie: spółki komandytowej, komandytowo - akcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej, a także do przystępowania do takich spółek oraz obejmowania bądź nabywania ich udziałów lub akcji, o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej.
Zasady pobytu na terytorium RP obywateli państw członkowskich w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą i pozostałych cudzoziemców:
Co do zasady pobyt obywatela Unii i członka jego rodziny na terytorium RP przekraczający okres 3 miesięcy wymaga uzyskania zezwolenia na pobyt lub zezwolenia na pobyt czasowy - Ustawa z dnia 27 lipca 2002 roku o zasadach i warunkach wjazdu i pobytu obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej oraz członków ich rodzin na terytorium RP ( Dz. U. z 2002 r Nr 141 poz. 1180 ).
Wymogu powyższego nie stosuje się do obywatela Unii, który wykonuje pracę lub działalność gospodarczą na terytorium RP, zachowując miejsce stałego pobytu na terytorium innego państwa członkowskiego UE, do którego powraca co najmniej raz w tygodniu.
Zezwolenia na pobyt na okres 5 lat licząc od daty wydania udziela się obywatelowi Unii, jeżeli zamierza wykonywać, albo wykonuje pracę bądź działalność gospodarczą na terytorium RP przez okres przekraczający 12 miesięcy. Zezwolenia na pobyt czasowy na okres wykonywania pracy bądź działalności gospodarczej w przypadku, gdy zamierza wykonywać, albo wykonuje pracę bądź działalność gospodarczą na terytorium RP przez okres od 3 do 12 miesięcy.Obywatelowi Unii, któremu udzielono zezwolenia na pobyt lub zezwolenia na pobyt czasowy wydaje się kartę pobytu obywatela Unii Europejskiej na okres ważności udzielonego zezwolenia. Za wydanie karty pobytu pobiera się opłatę w kwocie równej wysokości opłaty za wydanie obywatelowi polskiemu dowodu osobistego.
W związku z powyższym obywatel Unii, który chce w Polsce jedynie prowadzić działalność gospodarczą, zachowując miejsce stałego pobytu w kraju macierzystym, nie musi uzyskiwać żadnego zezwolenia, w przeciwieństwie do osoby, która chce w Polsce mieszkać i prowadzić działalność gospodarczą - w tym przypadku wymagane będzie zezwolenie.
Gdy chodzi o pozostałych cudzoziemców - zasady i warunki wjazdu na terytorium RP, przejazdu przez to terytorium, pobytu na nim i wyjazdu z terytorium RP określa Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 roku o cudzoziemcach ( Dz. U. z 2003 r Nr 128 poz. 1175 z późn. zm.).
Cudzoziemiec może przekroczyć granicę oraz przebywać na terytorium RP, jeśli posiada ważny dokument podróży oraz wizę, jeśli postanowienia umów międzynarodowych wiążących Polskę tak stanowią. W przypadku wykazania przez cudzoziemca okoliczności uzasadniających jego zamieszkiwanie na terytorium RP przez okres dłuższy niż 6 miesięcy ( m.in. prowadzenie działalności gospodarczej ) może uzyskać on zezwolenie na zamieszkanie na czas określony. Zezwolenia udziela się na okres od 2 lat z możliwością przedłużenia, każdorazowo nie dłużej niż do 10 lat. W przypadku gdy cudzoziemiec wykaże istnienie trwałych więzi rodzinnych lub ekonomicznych z Polską, ma zapewnione w Polsce mieszkanie i przebywał w Polsce co najmniej 5 lat na podstawie wiz lub zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony - może uzyskać zezwolenie na osiedlenie się.
Decyzje w sprawie zezwoleń dla cudzoziemców wydaje wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamierzonego pobytu na terytorium RP. Dla miasta Wałbrzycha właściwy jest:
Dolnośląski Urząd Wojewódzki Wydział Spraw Obywatelskich i Migracji Oddział ds. Cudzoziemców
50-153 Wrocław Pl. Powstańców Warszawy 1
Formy prowadzenia działalności gospodarczej przez cudzoziemców na terytorium RP:
Przyszły przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do:
Rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym
Rejestru przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych prowadzonego przez ministra właściwego do spraw gospodarki
3. Ewidencji Działalności Gospodarczej
Rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym podlegają:
spółki prawa handlowego
oddziały przedsiębiorców zagranicznych.
Prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki prawa handlowego uregulowane zostało w Kodeksie Spółek Handlowych. W kodeksie spółek handlowych unormowane zostały dwa typy spółek: osobowe i kapitałowe. Określono też sposób ich powstawania, łączenia się, przekształcania i podziału. Spółkami osobowymi są: jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna. Natomiast spółkami kapitałowymi są: spółka z o.o. i spółka akcyjna. Osobowość prawną mają tylko spółki kapitałowe. Spółki osobowe nie mają takiej osobowości,
a ich wspólnicy za zobowiązania spółki odpowiadają całym swoim majątkiem.
Osoby zagraniczne z krajów członkowskich UE oraz państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) oraz obywatele innych państw, którzy otrzymali zezwolenie na osiedlenie się na terytorium RP, zgodę na pobyt tolerowany, status uchodźcy nadany w RP lub korzystają z ochrony czasowej na jej terytorium mogą prowadzić działalność we wszystkich formach prawnych przyjętych w polskim systemie prawnym. Pozostałe osoby zagraniczne mogą prowadzić działalność wyłącznie w formie spółki komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej.Spółka jawna prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a każdy wspólnik odpowiada za jej zobowiązania całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Jeżeli egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna, to wówczas wierzyciel spółki może egzekwować jej zadłużenie nawet z prywatnego majątku wspólnika.Spółkę partnerską natomiast tworzą wspólnicy (partnerzy) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Partnerami mogą być np. adwokaci, radcowie prawni, aptekarze, lekarze, księgowi, architekci. Spółka komandytowa - tworzą ją wspólnicy prowadzący przedsiębiorstwo pod własną firmą, a wobec wierzycieli za zobowiązania spółki odpowiada co najmniej jeden wspólnik bez ograniczeń ( tzw. komplementariusz ). Natomiast odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika ( tzw. komandytariusza ) jest ograniczona. Spółka komandytowo-akcyjna prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Wobec wierzycieli za zobowiązania spółki odpowiada bez ograniczeń co najmniej jeden wspólnik, którym jest komplementariusz. Co najmniej jeden wspólnik w tej spółce jest akcjonariuszem. Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością może utworzyć jedna albo więcej osób. Wspólnicy nie odpowiadają za jej zobowiązania. Jej kapitał zakładowy powinien wynosić co najmniej 50 tys. zł. Dzieli się na udziały o równej albo nierównej wartości nominalnej nie niższej niż 50 zł. Umowę spółki sporządza się w formie aktu notarialnego. Spółkę akcyjną może zawiązać jedna albo więcej osób, nie może jednak tego zrobić jednoosobowa spółka z o.o. Statut spółki sporządza się w formie aktu notarialnego, a akcjonariusze są zobowiązani jedynie do świadczeń tam określonych. Za zobowiązania spółki nie odpowiadają. Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 500 000 zł. Wszystkie spółki prawa handlowego powstają z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Jedynie spółka z o.o. i spółka akcyjna mogą działać przez pewien czas bez wpisu na podstawie samej umowy lub statutu. Wniosek o wpis to specjalne formularze określone w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości. Dostępne są na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości www.ms.gov.pl i w sądach rejestrowych. Do każdego zgłoszenia trzeba dołączyć:
umowę, albo statut spółki,
uwierzytelnione notarialnie albo złożone przed sędzią lub upoważnionym pracownikiem sądu wzory podpisów osób upoważnionych do reprezentowania spółki lub prokurenta,
dowód opłacenia wpisu w KRS, który wynosi 1000 zł ( chyba, że wpis uiszczany jest
znaczkami opłaty sądowej ),
dowód opłaty za ogłoszenie o wpisie spółki w Monitorze Sądowym i Gospodarczym 500 zł.
Sąd rejestrowy wydaje postanowienie o wpisie spółki do rejestru w ciągu 14 dni od daty złożenia wniosku.
Dla wykonywania działalności gospodarczej na terytorium RP przedsiębiorcy zagraniczni z państw członkowskich Unii i państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu ( EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym mogą tworzyć oddziały, na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Drugą kategorię stanowią przedsiębiorcy zagraniczni pochodzący z innych państw, którzy mogą tworzyć oddziały z siedzibą na terytorium Polski na zasadzie wzajemności, o ile ratyfikowane umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej.
Oddział stanowi wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie część działalności gospodarczej wykonywaną przez przedsiębiorcę poza siedzibą przedsiębiorcy lub głównym miejscem wykonywania działalności. Podstawową cechą oddziału jest brak odrębnej od przedsiębiorcy zagranicznego osobowości prawnej, jakkolwiek nie oznacza to całkowitego braku autonomii oddziału. Ustawa przewiduje m.in. obowiązek prowadzenia dla oddziału oddzielnej rachunkowości w języku polskim zgodnie z przepisami o rachunkowości. Przedsiębiorca zagraniczny, którzy utworzył oddział zobowiązany jest używać do jego oznaczenia oryginalnej nazwy przedsiębiorcy zagranicznego wraz z przetłumaczoną na język polski nazwą formy prawnej oraz dodaniem wyrazów „oddział w Polsce”. Tworząc oddział przedsiębiorca zagraniczny może wykonywać działalność gospodarczą wyłącznie w zakresie przedmiotu działalności przedsiębiorcy zagranicznego. Oznacza to, iż przedmiot działalności wykonywanej przez oddział nie może być szerszy niż przedmiot działalności przedsiębiorcy zagranicznego, natomiast nic nie stoi na przeszkodzie aby oddział realizował węższy zakres działalności.
Ustawodawca przewidział również obowiązek ustanowienia przez przedsiębiorcę zagranicznego osoby, która będzie go reprezentować w zakresie działalności wykonywanej w ramach oddziału. Osoba taka będzie więc dokonywała wszelkich czynności w imieniu i na rzecz przedsiębiorcy, przy czym w aktach rejestrowych oddziału ujawnia się tożsamość tej osoby. Złożeniu do sądu podlega również informacja o jej adresie w Polsce, oraz, tak jak w przypadku członków zarządu spółek kapitałowych - wzór podpisu tej osoby. Osoba taka działać będzie najczęściej bądź to na podstawie pełnomocnictwa cywilnego, bądź na podstawie pełnomocnictwa handlowego - prokury, które to pełnomocnictwo może być ograniczone na podstawie art. 1095 k.c. do działania w ramach oddziału ( prokura oddziałowa ). Ustanowienie osoby reprezentującej w oddziale nie pozbawia przedsiębiorcy zagranicznego wpływu na działalność wykonywaną przez oddział. Obowiązek jej obecności w Polsce podyktowany jest natomiast względami praktycznymi oraz bezpieczeństwa obrotu i pewności kontrahentów prowadzących interesy z przedsiębiorcą zagranicznym wykonującym w Polsce swoją działalność w formie oddziału. Do likwidacji oddziału stosuje się przepisy Kodeksu spółek handlowych o likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Opłata za wpis oddziału do Krajowego Rejestru Sadowego wynosi 1000 zł, a ogłoszenie w Monitorze Sadowym i Gospodarczym 500 zł.
Przedstawicielstwo. Przedsiębiorcy zagraniczni mogą tworzyć przedstawicielstwa z siedzibą na terytorium RP. Zakres działania przedstawicielstwa może obejmować wyłącznie prowadzenie działalności w zakresie reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego. Przedstawicielstwo mogą utworzyć również osoby zagraniczne powołane do promocji gospodarki kraju ich siedziby, z tym, że zakres działania takiego przedstawicielstwa może obejmować wyłącznie promocję i reklamę gospodarki tego kraju.
Utworzenie przedstawicielstwa wymaga wpisu do rejestru przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych prowadzonego przez ministra właściwego do spraw gospodarki. Wpis dokonywany jest na wniosek i zgodnie z jego treścią.
Wniosek sporządzony w języku polskim zawiera:
nazwę, siedzibę i formę prawną przedsiębiorcy zagranicznego
przedmiot działalności gospodarczej przedsiębiorcy zagranicznego
imię, nazwisko oraz adres na terytorium RP osoby upoważnionej w przedstawicielstwie do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego
adres przedstawicielstwa na terytorium RP.
Do wniosku należy dołączyć:
jeżeli przedsiębiorca zagraniczny działa na podstawie aktu założycielskiego, umowy lub statutu - odpis tego dokumentu,
jeżeli przedsiębiorca zagraniczny istnieje lub wykonuje działalność na podstawie wpisu do rejestru - odpis z tego rejestru,
oświadczenie przedsiębiorcy zagranicznego o ustanowieniu przedstawicielstwa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
dokument potwierdzający tytuł prawny przedsiębiorcy zagranicznego do lokalu ( nieruchomości ), w którym działalność będzie wykonywana. O dokonaniu wpisu przedstawicielstwa do rejestru przedstawicielstw wydaje się z urzędu zaświadczenie. Rejestr przedstawicielstw jest jawny.
Wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej podlegają przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi.
Ewidencję prowadzi gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania przedsiębiorcy ( miejscem zamieszkania jest miejscowość, w której przebywa przedsiębiorca z zamiarem stałego pobytu). W przypadku osoby zagranicznej, która chce w Polsce jedynie prowadzić działalność gospodarczą, zachowując miejsce stałego pobytu w kraju macierzystym, właściwość miejscową gminy dla celów ewidencyjnych określa się według głównego miejsca wykonywania tej działalności na terytorium RP.
Dla miasta Wałbrzycha organem ewidencyjnym jest Prezydent Miasta.
Procedura została opisana szczegółowo w zakładce "działalnośc gospodarcza krok po kroku".