Zabawy i ćwiczenia logopedyczne w formie zabawowej
Zabawy i ćwiczenia motoryki narządów artykulacyjnych.
1. Zabawa w osiołka:
Czy słyszałeś, jak woła osiołek? Osioł woła u- i bardzo głośno otwiera
pyszczek i pokazuje wszystkie zęby. Należy doprowadzić do wielokrotnej fonacji u - i.
2. Zabawa z piłeczkami:
dmuchanie piłeczek od mety do mety, od jednego końca stołu do drugiego.
3. Zabawa ze słomkami i wycinankami:
Wycięte elementy jakiegoś obrazka dziecko przekłada na właściwe miejsce za pomocą wsysania powietrza przez słomkę.
Wycięte uprzednio obrazki - świeczki dziecko przyczepia do obrazku choinki za pomocą słomki.
4. Śpiewanie bezsłowne:
śpiewanie dowolnych melodii zamiast słów. Fonacja sylaby pa z silnym zwarciem warg przy p i szerokim rozwarciem przy fonacji a.
5. Zabawa w kotka:
Dziecko za logopedą powtarza wierszyk „Kotki”.
Oto domek niski. Stoją pod nim miski.
Kotki mleko piją, potem miski myją.
Czym kotki myją miski? Łapką, językiem, ogonkiem.
Bawiąc się w kotka będziemy wylizywać miseczki (z mlekiem, budyniem, cukrem).
6. Zabawa w powożenie końmi:
Gdy chcemy, żeby koń szybko jechał - kląskamy językiem, gdy chcemy, żeby się zatrzymał - wołamy prrr.
Konik (wierszyk ludowy słowacki)
Heta, wista, wio mój koniu (kląskanie językiem)
po pszeniczkę pędź po błoniu (kląskanie językiem)
heta, wista, na bok z drogi (kląskanie językiem)
psy wyjadły nam pierogi (prrr, wibracja języka i warg)
Tylko (imię dziecka) się dostał (prrr).
7. Zabawa w pieska (ćwiczenie języka):
Czy widziałeś jak się oblizuje pies, gdy zje coś smacznego? Pies wyciąga język do góry w środkowym punkcie górnej wargi i prowadzi go po wardze w bok - raz w prawo, raz w lewo - na przemian.
8. Zabawa w piłowanie drzewa (ćwiczenie języka):
Dwoje dzieci chwyta się za prawą rękę i naśladuje ruch piłowania: cz-sz, cz-sz.
9. Zabawa w kurę (ćwiczenie tylnej części języka, oddechu i rytmu):
śpiew na melodię „Krakowiaczek jeden”.
Na krakowskim rynku grają na bębenku.
Czarna kura z czubem tańczy wciąż z Jakubem
Po prześpiewaniu słów dziecko przyśpiewuje melodię fonując ko,ko,ko
i równocześnie uderza w bębenek.
Wybór wierszy i czytanek, których wypowiadanie można urozmaicić demonstrowaniem przedmiotów i zabawek lub rysunkami.
1. Raz w komorze (ludowy wierszyk słowacki) potrzebne przedmioty: miseczka, łyżeczka, talerzyk, widelczyk, śliniaczek
Raz w komorze myszka mała
dzieciom kaszkę gotowała.
Temu dała na miseczce,
temu dała na łyżeczce,
temu dała w talerzyku,
temu znów na widelczyku,
a piątemu -
najmniejszemu nic nie dała,
tylko mu śliniaczek zawiązała
oj dolo, dolo!
2. Wycinanki (Janina Porazińska) potrzebne przedmioty: wycięty papierowy pająk i zwykła szpilka
Śliczne, śliczne wycinanki
dookoła ściany
Tu kogucik, a tam kwiatek,
jak namalowany.
Gdybym wiedział, jak połączyć
kółka te i kliny,
to bym sobie taki kwiatek
utkał z pajęczyny.
I nie myśląc mało wiele,
włazi pająk na pościele.
Wlazł na pierwszą poduszczynę
- Jeszcze wyżej odrobinę.
Wlazł na drugą poduszczynę
- Jeszcze wyżej odrobinę.
Wlazł na trzecią poduszczynę
- Jeszcze wyżej odrobinę.
Wlazł na czwartą poduszczynę
- Jeszcze wyżej odrobinę.
Wlazł na piątą poduszczynę
- Jeszcze wyżej odrobinę.
Wlazł na szóstą poduszeczkę
i popatrzył się troszeczkę.
{ wycięty pająk jest przesuwany za pomocą szpilki przez dziecko coraz wyżej po zaznaczonym schematycznym zarysie poduszeczek przy równoczesnym wymawianiu odpowiedniego tekstu}
Zlazł na piątą poduszczynę
i zapomniał odrobinę.
Zlazł na czwartą poduszczynę
i zapomniał odrobinę.
Zlazł na trzecią poduszczynę
i zapomniał odrobinę.
Zlazł na drugą poduszczynę
i zapomniał odrobinę.
Zlazł na pierwszą poduszczynę
i zapomniał odrobinę.
Zlazł jak kapa lniana, gładka -
i zapomniał do ostatka.
{papierowy pająk, jak opisano wyżej, jest przesuwany po schematycznym rysunku poduszeczek w dół}
Więc nie myśląc mało wiele,
znowu włazi na pościele.
Wlazł na pierwszą poduszczynę...
3. Azor i deszcz (Wiktor Woroszylski) można używać przy prezentacji pacynki przedstawiającej psa
{pacynka psa „wychodzi” z pudełka lub szafy}
Wylazł nasz Azor
na deszcz ze swej budki.
Zrobił się Azor mokry, mokrutki.
{pacynka kurczy się i z powrotem „wxhodzi” do pudełka lub szafki}
Suszył się Azor
przez czas nie za krótki.
Zrobił się Azor
suchy - suchutki.
{pacynka psa znów „wychodzi” z pudełka lub szafy i okazuje zadowolenie}
Wylazł nasz Azor
niepomny na skutki.
Znowu jest Azor
mokry - mokrutki.
{pacynka znów się „chowa”}
4. Psie smutki (Jan Brzechwa)
Na brzegu błękitnej rzeczki
Mieszkają małe smuteczki. - pacynka psa
Ten pierwszy jest z tego powodu,
Że nie wolno wchodzić do ogrodu, -siedzi z głową spuszczoną
Drugi, że woda nie chce być sucha,
Trzeci, że mucha wleciała do ucha, - ogarnia się łapą od muchy
A jeszcze, że kot musi drapać, - bije się łapą
Że kura nie daje się złapać, -goni
Że nie można gryźć w nogę sąsiada, - próbuje gryźć
I że z nieba kiełbasa nie spada. - patrzy w górę
A ostatni smuteczek jest o to,
Że człowiek jedzie, a piesek
musi biec piechotą. - goni
Lecz wystarczy pieskowi dać mleczko - pije z miseczki
I już nie ma smuteczków nad rzeczką. - wesoła mina
5. Czesiek buduje budkę (Czesław Janczarski) rekwizyty: pacynka psa
budka - pudełko
Jesień...Obłok puszysty
po błękicie wędruje
Czesiek deskę ma, listwy pokazuje się pacynkę psa, budkę - pudełko
dla psa budkę buduje
Będziesz mieszkał tu, Burku,
i stąd będziesz miał oko
na nasz sadek, podwórko mówi się w stronę pacynki
i na drogę szeroką
Gdy zobaczysz z daleka,
że ktoś obcy się skrada
wtedy głośno zaszczekasz głaszcze się pacynkę, która wchodzi do budki i tam pozostaje
wtedy zaczniesz ujadać
Dobre psisko, kochane
Dam ci siana i słomy
żebyś nie marzł nad ranem
Ciepły będziesz miał domek
6. Koteczek Alinki (Świerszczyk) rekwizyty: na stole leżą klocki. Pacynka kota bawi się młotkiem pod stołem
Na stole (dziecko wypowiada samo wskazując): klocki
Pod stołem(dziecko wypowiada samo wskazując): koteczek
Poplątał Alince
Calutki (dziecko wypowiada samo wskazując): młoteczek.
Ćwiczenie z rysowaniem.
1. Wierszyk wstępny
Mam w pudełku ładne kredki żółte i czerwone
Wezmę papier i kredkami narysuję domek.
Proszę pani, proszę pani jak to zrobić mam.
Nasza pani, nasza pani wszystko powie nam.
2. Zabawa w podkreślanie liter:
Litery s c z podkreślamy jedną żółtą kreską, bo to są litery pojedyncze. Przy ich wymawianiu język ma pozycję poziomą. (Można i należy wyjaśnić szczegółowo pozycję języka).
Litery sz cz ż(rz) podkreślamy podwójną kreską żółtą i czerwoną, bo to są znaki pisarskie składające się z dwóch liter. Przy ich wymawianiu koniec języka podnosi się do górnych dziąseł.
Zadaje się dziecku wyszukiwanie w tekście właściwych liter i ich odpowiednie podkreślanie.
3. Żyrafa
Żyrafa tym głównie żyje,
że w górę wyciąga szyję,
A ja zazdroszczę żyrafie,
Lecz nie potrafię.
Poleca się dziecku narysowanie żyrafy wg pokazanego wzoru i wtedy może ono dodać do wiersza zdanie: „ale rysować potrafię”.
Ćwiczenie logopedyczne połączone z zabawami ruchowymi.
1. Kasza w paczkach:
Dzieci dzielą się na dwie grupy:
jedna grupa to kaczki, druga grupa to najpierw różne ptaki, a w drugiej części wiersza paczki.
Na wstępie z pierwszą grupą ćwiczy się indywidualnie i zbiorowo prawidłową artykulację słów: „pierwsza paczka, druga paczka” itd.
Prowadzący wskazując na pierwszą grupę kaczek mówi: „Kto kupował kaszę w paczkach od tych kaczek”. Pierwsza grupa kaczek mówi: „kwa, kwa, kwa”...
Prowadzący wskazuje kolejno na poszczególne dzieci z 2 grupy:
Pstra kokoszka
1. Dziecko: „ko, ko, ko, ko”...
Prowadzący: „czy, czy, czy”...
2. Dziecko: „czy, czy, czy”...
Prowadzący: „czarny szpaczek”...
3. Dziecko: „szpa, szpa, szpa”...
Prowadzący: „pliszka”...
4. Dziecko: „pli, pli, pli”...
Prowadzący: „kukiełka”...
5. Dziecko: „ku, ku, ku”...
Prowadzący: „wróbel”...
6. Dziecko: „ćwir, ćwir, ćwir”...
Prowadzący: „kogut”...
7. Dziecko: `kukuryku, kurkuryku”.
Prowadzący: „ i tak dalej wszyscy kaszę u tych kaczek kupowali”.
Prowadzący: „Miały kaszę sprytne kaczki
Pakowały kaszę w paczki”.
Pierwsze dziecko z drugiej grupy paczek: „Liczy kaczka”. Pierwsze dziecko z pierwszej grupy kaczek udaje, że pakuje pierwsze dziecko z pierwszej grupy paczek i przesuwa je na bok: „pierwsza paczka”.
Drugie dziecko z drugiej grupy paczek : „Liczy kaczka”. Drugie dziecko z pierwszej grupy kaczek udaje, że pakuje drugie dziecko z pierwszej grupy paczek i przesuwa je na bok: „druga paczka” i tak dalej zależnie od ilości dzieci.
Prowadzący: „A po czemu?”.
Pierwsze dziecko z drugiej grupy paczek: „Liczy kaczka”. Pierwsze dziecko z pierwszej grupy kaczek wskazując na pierwszą paczkę: „Po złotemu pierwsza paczka”.
Drugie dziecko z drugiej grupy paczek : „Liczy kaczka”. Drugie dziecko z pierwszej grupy kaczek wskazując na drugą paczkę: „Po złotemu druga paczka” i tak dalej zależnie od ilości dzieci.
Wycinanki (Janina Porazińska) potrzebne przedmioty: wycięty papierowy pająk i zwykła szpilka
Śliczne, śliczne wycinanki
dookoła ściany
Tu kogucik, a tam kwiatek,
jak namalowany.
Gdybym wiedział, jak połączyć
kółka te i kliny,
to bym sobie taki kwiatek
utkał z pajęczyny.
I nie myśląc mało wiele,
włazi pająk na pościele.
Wlazł na pierwszą poduszczynę
- Jeszcze wyżej odrobinę.
Wlazł na drugą poduszczynę
- Jeszcze wyżej odrobinę.
Wlazł na trzecią poduszczynę
- Jeszcze wyżej odrobinę.
Wlazł na czwartą poduszczynę
- Jeszcze wyżej odrobinę.
Wlazł na piątą poduszczynę
- Jeszcze wyżej odrobinę.
Wlazł na szóstą poduszeczkę
i popatrzył się troszeczkę.
{ wycięty pająk jest przesuwany za pomocą szpilki przez dziecko coraz wyżej po zaznaczonym schematycznym zarysie poduszeczek przy równoczesnym wymawianiu odpowiedniego tekstu}
ZABAWA ZE SŁOMKAMI I WYCINANKAMI
Wycięte elementy jakiegoś obrazka dziecko przekłada na właściwe miejsce za pomocą wsysania powietrza przez słomkę. Najlepiej, gdy to układanie elementów obrazka ma jakiś sens. Może być to obrazek choinki ze świeczkami: wycięte uprzednio obrazki - świeczki dziecko przyczepia do obrazku choinki za pomocą słomki. Inną wersją tej zabawy jest obrazek jabłoni: dziecko uprzednio wycięte rysunki jabłek przenosi za pomocą słomki do koszyka itp.
Opracowała
mgr Jadwiga Gromadzka
logopeda dyplomowany
ekspert MENiS w zakresie logopedii i pedagogiki ogólnej