Transport kombinowany - przewóz towarów w jednostkach ładunkowych lub pojazdach samochodowych różnymi gałęziami transportu w którym w celu zmniejszenia degradacyjnego wpływu na środowisko; jest transport kolejowy, morski lub śródlądowy zaś rola transportu drogowego ograniczana jest do krótkich odcinków dowozowo - odwozowych.
Rozwój transportu kombinowanego jest powszechny. Przechodzi się od terminali kontenerowych na rzecz koncentracji procesów przewozowych. W konsekwencji powstają centra logistyczne.
CENTRA LOGISTYCZNE
Dlaczego powstają centra logistyczne i czym one są?
Jakie mają znaczenie dla gospodarki regionalnej?
Przesłanki lokalizacji centrów logistycznych.
Centrum logistyczne - element składowy sieci logistycznej.
Sieć logistyczna - to zbiór elementów infra i suprastruktury zagospodarowania przestrzennego w postaci obiektów, takich jak magazyn, prace składowe, czy terminale powiązanych wzajemną infrastrukturą transportu oraz wykorzystującymi je niezależnymi przedsiębiorstwami, zaangażowanymi w realizację przepływów dóbr i usług.
Centra logistyczne - to konkretne obiekty przestrzenne o określonej funkcjonalności, posiadające właściwą im infrastrukturę i organizację, w których są realizowane usługi logistyczne, związane w przyjmowaniem, magazynowaniem, rozdziałem i wydawaniem towarów oraz usługi im towarzyszące świadczone przez niezależne w stosunku do nadawcy lub odbiorcy podmioty gospodarcze.
Centrum logistyczne - to samodzielny podmiot gospodarczy, świadczący kompleksowe usługi logistyczne, realizując tym samym określone funkcje dystrybucyjne i zaopatrzeniowe na danym obszarze, dysponując:
Wydzielonym terenem(ok 100ha), i infrastrukturą ( drogi, place, parkingi, budynki);
Wyposażeniem technologicznym do przemieszczania i magazynowania oraz urządzeniami do zarządzania,
Wykwalifikowanym personelem,
Organizacją.
Cechy centrum logistycznego:
Współpraca przewoźników |
Na terenie CL powinno działać co najmniej dwóch przewoźników |
Multimodalność |
Dostęp do różnych gałęzi transportu, najczęściej do transportu kolejowego i samochodowego |
Wielofunkcyjność |
Szeroki zakres świadczonych usług, |
Dostępność |
oferowane usługi dla wielu podmiotów chodzi tu zarówno o dostęp do klientów wewnętrznych i zewnętrznych |
Funkcje integracyjne |
Stworzenie platformy integrującej przedsiębiorstwa z różnych branż. |
Informatyka |
Wdrażanie najnowszych technologii komputerowych i telekomunikacyjnych wspomagających zarządzanie logistyczne CL. |
Wartość dodana |
Tworzenie korzyści makroekonomicznych dla rozwoju regionów oraz korzyści mikroekonomicznych dla uczestników łańcuchów logistycznych. |
Centrum logistyczne w ujęciu:
gospodarczym - układ przyczyniający się do współdziałania różnych podmiotów,
przestrzennym - centrum logistyczne zajmuje określony obszar o intensywnej zabudowie i dużym stopniu wykorzystania przestrzeni, dzięki czemu możliwe jest ograniczenie powierzchni w innych niepożądanych miejscach (np. centrach miast).
CL wpływają na:
sprawność gospodarowania;
racjonalizację wykorzystania terenów.
Podstawowe typy CL:
międzynarodowe CL - element globalnej sieci dystrybucji towarów, powinno posiadać najwyższy stopień rozbudowy organizacyjnej i funkcjonalnej, ich powierzchnia to 100-150 ha. Międzynarodowe centra logistyczne powinny współpracować z podmiotami oddalonymi o ok. 500-800km.
Regionalne CL - podstawowy element krajowego systemu logistycznego, ich powierzchnia to ok. 50ha. Regionalne centra logistyczne powinny współpracować z podmiotami oddalonymi o ok. 100km.
Lokalne centra dystrybucji - mają powierzchnię do 10 ha. Głównie obsługują większe miasto (promień ok. 10km) i tym samym być punktem ciężkości miejskiej sieci logistycznej. Infrastruktura takich centrów i zakres świadczenia usług powinien być ograniczony - dostosowany do potrzeb lokalnych klientów zewnętrznych.
Branżowe centra logistyczne - wyspecjalizowane centra logistyczne obsługujące określoną grupę towarów, np. farmaceutyki.
Zalety regionalnych centrów logistycznych:
Możliwość obniżenia poziomu zapasów regionie,
Polepszenie jakości i terminowości dostaw,
Obniżenie kosztów regionalnego przepływu materiałów,
Podniesienie poziomu obsługi klienta,
Poprawę produktywności przedsiębiorstw partnerskich łańcucha dostaw obsługiwanych przez centrum,
Korzystna struktura kosztów operacyjnych wynikających z efektu skali (dot. głównie przewoźników korzystających z CL),
Możliwość szybkiego wprowadzenia innowacji i korekt biznesowych w przypadku występowania perturbacji rynkowych.
Przykład korzyści wynikających z działalności regionalnych CL:
- tworzenie racjonalnych struktur i form wykorzystania transportu w regionie;
- odciążenie infrastruktury komunikacyjnej dużych miast oraz tras tranzytowych;
- oferowanie regionalnym podmiotom pełnego outsourcingu logistycznego;
- CL to inkubator nowych idei i rozwiązań logistycznych.
Zjawiska negatywne wynikające z niewłaściwej lokalizacji CL na obszarach zurbanizowanych:
Powstanie zatorów komunikacyjnych,
Generowanie przewozów towarowych przez centra miast,
Niszczenie nawierzchni arterii miejskich nieprzystosowanych do ruchu ciężkiego transportu towarowego,
Tworzenie się problemów z terminowością dostaw.
Centra logistyczne są istotnymi biegunami wzrostu, czyli tymi układami w przestrzeni , które wokół siebie powodują rozwój osadnictwa i gospodarki.
Na lokalizację CL należy też spojrzeć z punktu widzenia:
- kształtowania systemów miejskich;
- siły dośrodkowe - skupienie różnych funkcji w danym terytorium.
- siły odśrodkowe - siła oddziaływania miasta na otoczenie.
Budowa CL jest efektem sił odśrodkowych.
Z punktu widzenia zmieniających się procesów industrialnych z CL wiąże się reindustrializacja ( władza lokalna angażuje się i stwarza przesłanki aby kapitał prywatny był inwestowany w CL.
Dezindustrializacja - restrukturyzacja gospodarki regionu.
Reindustrializacja - rozwój gospodarek związanych z przemysłem.
Podstawowe znaczenie ma konfiguracja sieci logistycznej - to struktura punktów i dróg, przez którą towary przepływają od źródeł wydobycia surowców do miejsc podaży tych punktów. Określa ono ile mamy punktów zatrzymania się ładunków oraz drogi transportowe, na których będą lokalizowane te punkty.
O lokalizacji Centrum logistycznego decyduje:
Logistykochłonność - to zdolność regionu do stworzenia optymalnych warunków zagospodarowania przestrzennego, a także warunków technicznych, organizacyjnych i ekonomicznych, ekologicznych niezbędnych w obsłudze logistycznej.
Koszt dostępności do rynku.
Dostępność powierzchni do budowy CL (władza lokalna).
Atuty jednostek terytorialnych uwzględnianie przy lokalizacji CL:
Położenie geograficzne,
Lokalizacja na przecięciu ważnych szlaków komunikacyjnych,
Istnienie specjalnej strefy ekonomicznej,
Dostępność dobrze wykwalifikowanej kadry,
Rozwinięte funkcje metropolitalne,
Niskie ceny terenów, sprecyzowana strategia rozwoju miasta ( gminy);
Istnienie klastra (np. przemysłowego).
Kryteria stosowane przy podejmowaniu decyzji o lokalizacji CL:
Wielkość dostępnego obszaru i przyszłe możliwości rozwoju, związane z potrzebą rozbudowy centrum i wyłączenia nowych terenów,
Istniejąca infrastruktura techniczna, jej dostępność i możliwość rozwoju,
Ograniczenia środowiskowe i krajobrazowe,
Możliwość pełnienia innych (alternatywnych) funkcji przez dany obszar,
Położenie obszaru potencjalnego centrum względem sieci komunikacyjnej lądowej (drogowej, kolejowej, wodnej, powietrznej),
Stosunki własnościowe i możliwości dokonywania ich przekształceń.
Dostępność transportowa jest głównym zainteresowaniem gospodarki przestrzennej.
Niezbędne jest analizowanie rozwoju infrastruktury transportowej w aspekcie dostępności uwzględniając 3 kryteria:
Popyt wewnętrzny.
Popyt związany z interakcjami z UE.
Polityka regionalna.
Dostępność: zdolność do zachodzenia ( powstania) relacji pomiędzy więcej niż jednym elementem zbioru.
Cechy dostępności:
Istnienie co najmniej dwóch elementów w przestrzeni społeczno - gospodarczej
( absolutnej lub geodezyjnej), mogących być jednostronne lub wzajemnie osiągalnymi.
Istnienie nośnika tej relacji, czyli w szczególnym przypadku środka transportu, a szerzej komunikacji.
Dostępność określa potencjał dla możliwości zajścia interakcji rozumianej w sensie społecznym i ekonomicznym.
Ruchliwość oznacza faktyczne przemieszczanie się.
Dostępność to łatwość dotarcia do dowolnej aktywności , z dowolnego miejsca, z wykorzystaniem określonego systemu transportowego.
Dostępność obszaru - nasycenie regionu drogami transportowymi.
Dostępność sieci transportowej - odległość do/od drogi transportowej stanowiącej element sieci.
Dostępność a osiągalność:
Dostępność przestrzenna - wiąże się z pokonywaniem przestrzeni, niezależnie od posiadanych przez użytkowników sieci środków finansowych.
Osiągalność - dostępność szacowana z uwzględnieniem cech indywidualnych użytkownika sieci (np. dochody, możliwości fizyczne).
Dostępność transportowa jest szerszym pojęciem niż dostępność przestrzenna, ponieważ obejmuje całokształt stosunków komunikacyjnych na badanym obszarze.
Komponenty dostępności:
Komponent transportowy.
Komponent użytkowania przestrzeni.
Komponent czasowy.
Komponent indywidualny.
Komponent transportowy dostępności można scharakteryzować wg:
Podaży infrastruktury, jej lokalizacji i charakteru - tj. maksymalnych prędkości, liczby pasów, torów, rozkładu jazdy ( przy transporcie publicznym) oraz kosztów transportu;
Popytu ze strony użytkowników sieci transportowej ( transport pasażerski i towarowy);
Charakteru użytkowania sieci, który jest następstwem relacji między podażą i popytem na infrastrukturę. Charakter użytkowania sieci implikuje przestrzenną dystrybucję i natężenie przepływów transportowych oraz czas kosztów lub wysiłek poniesiony przez użytkownika sieci;
Klasyfikacja odległości ze względu na stosowaną miarę:
Odległość fizyczna - linia prosta w jednostkach odległości np. km,
Odległość fizyczna rzeczywista - najkrótsza odległość drogowa w km,
Odległość czasowa - mierzona w godzinach lub minutach,
Odległość ekonomiczna - mierzona w jednostkach pieniężnych (tj. koszt podróży),
Wysiłek - m.in. komfort podróży, ryzyko wypadku.