Źródła i charakterystyka problemów społecznych
Grupa II
Jadwiga Galus
Ksenia Milewicz
Natalia Marasz
Emilia Szałkowska
Problem społeczny- zjawisko niekorzystne dla społeczności, w której występuje, oceniane przez tą zbiorowość jako zagrażające, niebezpieczne, konieczne do wyeliminowania.
Patologie- patologia to jakiekolwiek zachowanie grupy lub jednostki odbiegające od ogólnie przyjętych zasad.
Uzależnienia od tytoniu, alkoholu, substancji odurzających, psychotropowych, hazardu, seksu- te czynniki w nadmiarze są podstawą patologii, stanowiąc dla człowieka uzależnionego podstawę funkcjonowania.
Marginalizacja- wykluczenie udziału w życiu społecznym jednostek, grup społecznych w stosunku do ich otoczenia społecznego. Wykluczenie społeczne może odnosić się do procesu wykluczania jednostek i grup albo do stanu wykluczenia, którego głównymi przyczynami są bezrobocie i bieda. Jeżeli dochodzi do koncentracji tego typu ludności w czasie przestrzenia geograficznej, pojawić się może specyficzna subkultura ubóstwa oraz wytwarzać się podklasa (underclass). Na obszarach miejskich powstawać również mogą getta.
Rodzaje wykluczenia społecznego ze względu na:
Niezdolność do uczestnictwa w gospodarczych aspektach życia społecznego,
Niezdolność do uczestnictwa w politycznych aspektach Scytia społecznego
Niezdolność do uczestnictwa w kulturalnych aspektach życia społecznego
Transformacja i rozwój gospodarki w Polsce, od roku 1989, związany jest z występowaniem negatywnych zjawisk społeczno- gospodarczych. Nasiliły się występujące dotychczas w niewielkim stopniu problemy oraz pojawiły nowe. Najważniejsze obecnie problemy społeczne to:
bezrobocie- kwestia najważniejsza,
utrwalenie i rozszerzanie się ubóstwa (w tym ubóstwa dzieci),
bezdomność,
uzależnienia,
przestępczość,
przemoc.
Wiążą się one z wykluczeniem społecznym, dezintegracją społeczną, marginalizacją wielu wspólnot.
Wsparcie osób i rodzin dotkniętych tymi problemami jest zadaniem Pomocy Społecznej. Dominujące przyczyny korzystania z PS to: ubóstwo, bezrobocie, bezradność w sprawach opiekuńczo- wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, niepełnosprawność, długotrwała choroba, potrzeba ochrony macierzyństwa, alkoholizm.
Zadaniem PS, według UOPS, oprócz wspierania osób i rodzin w rozwiązywaniu problemów, których nie są w stanie pokonać wykorzystując własne możliwości, jest refleksja teoretyczna na temat zjawisk rodzących problemy społeczne, tworzenie opracowań, będących źródłem wiedzy o sytuacji grup zagrożonych i dotkniętych wykluczeniem, praktycznych narzędzi wykorzystywanych w pracy, podstaw planowania oraz konstruowanie programów naprawczych i ewaluacja podejmowanych działań.
Ubóstwo
Ubóstwo- podział Polski na biednych i zamożnych; ubóstwo, które jest skrajną formą biedy, może wynosić aż 30% populacji (14 mln ludzi).
Pojmowanie absolutne ubóstwa- u. jest to stan niezaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, uznanych za minimalne w danym społeczeństwie i czasie.
Ubóstwo w ujęciu względnym- naruszenie zasad sprawiedliwości społecznej przez istnienie nadmiernego dystansu pomiędzy poziomem życia poszczególnych grup ludności.
Z ubóstwem łączy się bezpośrednio bezrobocie.
Bezrobocie ma destrukcyjny wpływ na jednostkę, rodzinę, społeczeństwo, państwo.
Jego skutkiem jest pauperyzacja znacznej części społeczeństwa. Niesie za sobą szerokie, negatywne skutki psychologiczne. Stanowi podłoże do występowania dysfunkcji o charakterze patologii społecznych.
Bezrobocie- zjawisko gospodarcze polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy i poszukujących jej nie znajduje zatrudnienia; w gospodarce bezrobocie jest zjawiskiem normalnym, o ile nie przekracza 3-5%. W Polsce procent ludzi bezrobotnych jest kilkakrotnie większy, co nie obejmuje tzw. bezrobocia ukrytego (występującego np. na wsi).
W Polsce więcej jest bezrobotnych kobiet niż mężczyzn, bezrobocie dotyka także w znacznie większym stopniu grup ludzi o wykształceniu podstawowym, w najlepszej pod tym względem sytuacji są ludzie z wyższym wykształceniem.
Przyczyny bezrobocia:
-bezpośrednio- jest to niewystarczająca liczba wolnych miejsc pracy,
-recesja gospodarcza przyczyniająca się do spadku produkcji, do masowych zwolnień w przedsiębiorstwach,
-niekorzystna struktura gospodarki- pozostałość po poprzednim ustroju,
-wadliwa organizacja rynku pracy,
-brak odpowiednich kwalifikacji bezrobotnych,
-trudności mieszkaniowe uniemożliwiające przesuwanie nadwyżek siły roboczej do ośrodków wykazujących jej niedobór,
-postęp technologiczny- praca robotników zastępowana maszynami,
-oferowanie zbyt niskich stawek płac (np. w porównaniu z zasiłkiem).
Sposoby walki z bezrobociem:
- system Pomocy Społecznej- GOPSy, Mopsy, PCPRy,
-instytucje społeczne niosące pomoc bezdomnym (MONAR),
-programy aktywne i pasywne dla bezrobotnych- aktywne polegają na udzielaniu pożyczek na ,,rozkręcenie'' własnej działalności i na szkoleniach, a pasywne to głownie zasiłki,
-edukacja.
Bezdomność
Definicja prawna zawarta w ,,Ustawie o pomocy społecznej”, zgodnie z którą, za osobę bezdomną uważa się osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowaną na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych, a także osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym i zameldowaną na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania.
-Bezdomność sensu stricte- b. rzeczywista (jawna)- brak własnego zamieszkania i jakiegokolwiek innego, możliwie stałego, choćby zastępczo traktowanego schronienia przeznaczonego i jakoś przystosowanego do zamieszkania.
-B. sensu largo- utajona (społeczna)- opiera się na ocenie posiadanego lokum jako niespełniającego kryterium mieszkania ze względu na jaskrawe odstępstwo od minimalnych standardów mieszkaniowych albo ze względu na kulturowo usprawiedliwione aspiracje.
Bezdomni aktualni i bezdomni potencjalni (w każdej chwili mogący utracić dach nad głową, ludzi w zakładach karnych, odwykach, schroniskach, szpitalach itd.)
Bezdomność ukryta- zagęszczenie lokali mieszkaniowych z powodu braku możliwości wyprowadzenia się części lokatorów.
Przyczyny bezdomności:
-wynikające z sytuacji społeczno- ekonomicznej kraju- wzrost bezrobocia, likwidacje hotelów robotniczych, brak miejsc w DPS-ach, szpitalach, zakładach opiekuńczych, brak ośrodków dla nosicieli HIV, brak opieki nad wychowankami domów dziecka po 18r.ż.;
-wynikające z sytuacji prawnej- eksmisja człowieka ,,do nikąd'' za długi i zaległości w opłatach czynszowych;
-przyczyny związane z wszelkiego rodzaju patologiami;
-przyczyny natury socjopsychologicznej;
-przyczyny osobowościowe;
-czynniki związane z zakłóconych procesem socjalizacji,
-zw. z nieprzystosowaniem się do sytuacji społeczno ekonomicznej i obyczajowo- kulturowej,
-związane z powrotami ze szpitali psychiatrycznych i zakładów karnych.
-uchodźstwo.
Obniżeniu ulega wiek bezdomnych, bezdomnymi są również ludzie z wykształceniem średnim lub wyższym. Z bezdomnością współistnieją: alkoholizm, przestępczość, narkomania, dezintegracja rodziny, choroby psychiczne, niedorozwój umysłowy, przemoc w rodzinie, prostytucja, żebractwo, zespół nabytej bezradności, kalectwo, zaniedbanie leczenia wielu schorzeń.
Pomoc można uzyskać w gminach, które powinny zapewnić posiłki, schronienia, ubrania, zasiłki celowe. Sposobem walki z problemem bezdomności jest profilaktyka, działania osłonowe, aktywizacja, pomoc w znalezieniu pracy i mieszkania. Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta. Ważne jest także wsparcie psychologiczne, wprowadzenie w życie kulturalne i społeczne.
30-300 tys. Bezdomnych w Polsce, w ośrodkach 30 tys.
Przemoc
Wywieranie wpływu na proces myślowy, zachowanie lub stan fizyczny osoby bez jej przyzwolenia. Przemoc jest wynikiem agresji.
Wyróżniamy przemoc:
fizyczną
psychiczną
seksualną
zaniedbanie
aksamitną
ekonomiczną
cyber przemoc
grupową
Alkoholizm
Inaczej uzależnienie od alkoholu, toksykomania alkoholowa lub choroba alkoholowa (łac. alcoholismus habitualis, alcoholismus chronicus) - choroba polegająca na utracie kontroli nad ilością spożywanego alkoholu.
Rodzaje problemów alkoholowych
Wyodrębnione przez Zespół Ekspertów do Spraw Przeciwdziałania Alkoholizmowi przy Ministrze Zdrowia i Opieki Społecznej:
Problemy zdrowotne
Problemy rodzinne
Problemy w pracy
Zakłócenia porządku publicznego
Wypadki drogowe
Problemy w stosunkach międzyludzkich
Podział problemów z alkoholem na poziomie jednostki wyodrębniony przez Room'a:
Problemy dotyczące fizjologicznych konsekwencji picia
Problemy psychologiczne i egzystencjalne
Problemy wypadków
Problemy dot. zachowania i wypełniania ról społecznych
Najważniejsze grupy problemów alkoholowych wyróżnione przez Państwowa Agencję Rozwiązywania problemów alkoholowych w Polsce:
Szkody zdrowotne występujące u osób pijących
- Postępujące samozniszczenie osób uzależnionych od alkoholu
- Uszkodzenia zdrowia, których przyczyny obejmują używanie alkoholu w interakcji z innymi czynnikami patologicznymi np. choroby układu krążenia, nowotworowe, uszkodzenia wątroby
* Szkody zdrowotne, psychiczne, moralne i materialne występujące u
członków rodzin alkoholików
* Alkoholowa dezorganizacja środowiska pracy i straty
ekonomiczne
* Naruszenia prawa i porządku przez osoby nietrzeźwe
- przestępczość osób nietrzeźwych
- prowadzenie pojazdów w stanie nietrzeźwym
- alkoholowe zaburzenia zachowania w miejscach publicznych
* Przestępstwa gospodarcze związane z produkcją i obrotem
Alkoholem
Narkomania
Narkomania- uzależnienie od brania narkotyków. Kwestie prawne reguluje Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii.
Przyczyny zażywania narkotyków:
- brak akceptacji
- brak pozytywnych wzmocnień i wsparcia
- niekonsekwentne oddziaływania wychowawcze ze strony rodziców
- wychowanie w rodzinie rozbitej lub skłóconej
- złe warunki domowe
- niski status społeczno- ekonomiczny
- patologia społeczna rodziców
- brak miłości i akceptacji ze strony rodziców, żony lub męża, bliskich
- motyw materialny, chęć osiągnięcia jakiegoś zysku
- chęć zaimponowania rówieśnikom
- chęć „wejścia do grupy przestępczej”
- niekontrolowana agresja
- nieumiejętność zagospodarowania wolnego czasu
- ciekawość
- dla doświadczenia tzw. mocnego przeżycia
Z braniem narkotyków łączy się też pojęcie demoralizacji, czyli wg „Słownika języka polskiego”- rozprężenie, zwłaszcza moralne, zepsucie, rozluźnienie dyscypliny, karności.
Przejawy demoralizacji:
- uzależnienie od narkotyków, alkoholu, nikotyny, leków
- prostytucja [ także nieletnich]
- pornografia
- agresja
- wandalizm
Prostytucja; handel ludźmi
Prostytucja- 2 obszary:
-prostytucja ,,z wyboru'',
-prostytucja w wyniku handlu kobietami- trudnią się tym grupy przestępcze, wabiące kobiety np. do pracy za granicą.
Wykorzystywane kobiety często zostają zarażone wirusem HIV, który jest kolejnym problemem społecznym.