1. Podstawowe różnice między mikro i makroekonomią oraz ekonomią pozytywną i normatywną. Makroekonomia - jest to nauka zajmująca się gospodarką jako całością, współzależnościami między agregatami ekonomicznymi tj: dochód narodowy, konsumpcja, inwestycje, oszczędności, podaż pieniądza, budżet państwa, poziom cen, itp. Mikroekonomia - to nauka zajmująca się badaniem zachowań indywidualnych podmiotów gospodarczych, oraz sytuacją na rynkach poszczególnych dóbr i usług. Ekonomia pozytywna - dotyczy opisu faktów okoliczności i wzajemnych powiązań w gospodarce jak i faktycznie ma miejsce. Ekonomia normatywna - dotyczy problemów ekonomicznych z punktu widzenia sądów wartościujących, a więc zajmuje się gospodarką taką jaką ona powinna być.

2. Co to jest rynek, popyt, podaż i równowaga rynkowa. Rynek - to ilość i wartość transakcji zawarty w określonym miejscu i czasie. Równowaga rynkowa - jest to sytuacja w której rynek nie wykazuje chęci zmian swojego zachowania. Obrazuje stan kiedy na rynku danego dobra w danym czasie istnieje tylko jedna cena przy której ilości nabywane są równe ilościom oferowanym. Cena równowagi wyznaczona jest przez punkt przecięcia krzywej popytu i podaży. Popyt - jest to gotowość zakupu określonej ilości danego towaru po danej cenie przy określonym dochodzie. Podaż - jest to gotowość sprzedaży określonej ilości towaru lub usługi po danej cenie.

5. Jakie znasz główne szkoły ekonomiczne ( etapy) w rozwoju myśli ekonomicznej. Ekonomia klasyczna 8 i 9 wiek (Anglia) przedstawiciele Adam Smith 1723-1790, b. Ricardo 1772-1823 riberalizm gospodarczy. Szkoła neoklasyczna (neoliberalizm) Adam Marszał 1842-1942, Jevons 1835-1882. Szkoła keynsowska pierwsza szkoła opozycyjna. Keyn napisał dzieło „ ogólna teoria zatrudnienia pieniądza i procentu. Podważył koncepcję samorealizacji w gospodarce rynkowej. Był zwolennikiem zwiększonej aktywności państwa w życiu gospodarczym zwłaszcza w dziedzinie zatrudnienia i inwestycji.

6. Przedstaw i omów dowolny prosty model ekonomiczny. Model ekonomiczny - jest to teoretycznie uogólnienie określonego fragmentu badanej rzeczywistości które w sposób uproszczony odwzorowuje zachodzące procesy ekonomiczne. Przychody z usług metra = cena biletu × liczba pasażerów = cena biletu × f( cena biletu metra, opłata za taksówkę, cena benzyny, cena biletu na autobus). Model ekonomiczny - uproszczony obraz pewnego elementu lub całość gospodarki, uwypukla główne cechy opisywanego problemu, abstrahując od zdarzeń przypadkowych, redukuje się więc tutaj złożoność rzeczywistości gospodarczej, ale tylko do pewnego stopnia. Prowadząc obserwację konstruując modele i przeprowadzając wnioskowanie, należy przestrzegać zasady ceteris paribus - wszystkie zjawiska i procesy w obrębie modelu, poza badanymi, nie zmieniają się. Model ekonomiczny budowany aby wyjaśnić zaobserwowane związki i zależności między zdarzeniami gospodarczymi. Najprostszym modelem ekonomicznym jest popyt i podaż czyli równowaga rynkowa.

7. Czym jest gospodarstwo domowe, scharakteryzuj jego funkcje. Gospodarstwo domowe - to jeden z podmiotów podejmujących decyzje dotyczące konsumpcji na podstawie własnych preferencji oraz istniejących ograniczeń (poziom dochodów, poziom cen dóbr i usług). W gospodarstwie domowym decyzje dotyczą dostawy czynników produkcji i odbioru dóbr finalnych. Funkcja celów - maksymalizacja konsumpcji przy danym dochodzie. Decyduje ile przeznacza na wydatki teraźniejsze, przyszłe.

8. Co to znaczy, że krzywa popytu ma nachylenie ujemne, a krzywa podaży dodatnie. Krzywa popytu obrazuje ujemną zależność między ceną a rozmiarami zapotrzebowania przy innych wielkościach niezmienionych (stałych). Ma ona nachylenie ujemne ponieważ wskazuje, że przy niższych cenach wielkość zapotrzebowania wzrasta. Krzywa podaży przedstawia dodatnią zależność między ceną a ilością oferowaną przy innych wielkościach stałych. Ma ona nachylenie dodatnie ponieważ wraz ze wzrostem ceny odpowiednio rośnie podaż.

9. Sposoby określania reakcji konsumenta na zmiany cen i dochodów (reakcje typowe i nietypowe). Jeżeli zmienia się ceny to zmienia się efekt substytucji i efekt dochodowy. Reakcja nietypowa kiedy cena rośnie i popyt rośnie.

10. Dobra komplementarne i substytucyjne: definicje i sposoby rozróżnienia. Z dobrami substytucyjnymi mamy do czynienia wtedy gdy wzrost ceny jednego dobra powoduje wzrost popytu na dobro drugie. Spadek ceny dobra X powoduje spadek popytu na dobro Y. (↑pMs ↓DMs ↑DMg+) (↓pMs ↑DMs ↓DMg+) Z dobrami komplementarnymi mamy do czynienia wtedy gdy wzrost ceny jednego dobra (obniżenie ceny) powoduje spadek popytu na dobro drugie (wzrost popytu). Spadek ceny dobra X powoduje wzrost ceny na dobro Y. (↑pSa ↓DSa ↓DBenz-) (↓pSa ↑DSa ↑DB-)

11. Elastyczność popytu a hierarchizacja potrzeb. Popyt nazywamy elastycznym, gdy jego elastyczność cenowa jest mniejsza od -1 np.:(-2). Obniżka ceny zwiększa wtedy sumę wydatków na zakup danego dobra. Popyt nazywamy nieelastycznym, gdy jego elastyczność kształtuje się między -1 a 0. Elastyczność popytu zależy od tego, ile czasu potrzebują nabywcy na dostosowanie się do zmienionej ceny. W krótkim okresie możliwości substytucji są ograniczone. Im dłuższy okres bierzemy pod uwagę, tym pełniejsze jest dostosowanie i tym większa (bardziej ujemna) elastyczność. Długość okresu umożliwiającego pełne dostosowanie zależy od rodzaju dobra.

12. Dobra normalne a podrzędne, dobra pierwszego rzędu a luksusowe podstawa rozróżnienia. Dobra nie zaliczane do dóbr niższego rzędu nazywamy dobrami normalnymi. Mają one dodatnią elastyczność dochodową. Dobra nie zaliczane do luksusowych nazywamy dobrami pierwszej potrzeby. Mają one elastyczność dochodową mniejszą od 1. Dobrami pierwszej potrzeby są wszystkie dobra niższego rzędu oraz część dóbr normalnych, z wyjątkiem luksusowych.

13. Krzywe obojętności - podstawy psychologiczne ich konstrukcji. Krzywe obojętności wyrażają zasadę malejącej krańcowej stopy substytucji. Ulegają one spłaszczeniu w mirę, jak przesuwamy się po nich w prawo. Aby utrzymać dany poziom użyteczności, konsument jest skłonny poświęcać coraz mniejsze ilości jednego dobra w zamian za dodatkowe jednostki drugiego dobra.

14. Linia ograniczeń budżetowych - istota i sposób jej określania. Linia budżetowa pokazuje maksymalną dostępną ilość jednego dobra przy danej ilości drugiego dobra. Położenie linii budżetowej określają wyłącznie dochód i ceny. Natomiast jej nachylenie wyraża tylko relację cen. Ponieważ konsument woli więcej niż mniej, to wybierze pewien punkt na linii budżetowej. Napotyka on tu problem wyboru gdyż poruszając się po linii budżetowej, można zwiększać ilość jednego dobra tylko kosztem zmniejszania ilości drugiego dobra. Nachylenie linii budżetowej zależy jedynie od stosunku cen obu dóbr. Linia ograniczeń budżetowych - zbiór punktów przedstawiających wszystkie kombinacje ilościowe dwóch dóbr jakie konsument może nabyć rozporządzając danym dochodem przy określonych cenach tych dóbr.

16. Przedstaw wpływ zmiany cen na zmiany punktów równowagi konsumenta.

Ścieżka ekspansji cenowej przedstawia jak zmienia się struktura konsumowanych dóbr pod wpływem zmiany ceny jednego z nich. Wzrost ceny na dobro X powoduje spadek ilości zakupów dobra X i przesunięcie równowagi z punktu A do A'. Obniżenie ceny na dobro X powoduje wzrost sprzedaży tego dobra i przesunięcie równowagi do punktu A”.

17. Przedstaw ścieżkę dochodowo-konsumpcyjną dla dóbr normalnych. Ścieżka ekspansji dochodowej przedstawia zmianę użyteczności całkowitej osiąganej przez konsumenta z konsumpcji dóbr jaka nastąpiła pod wpływem zmiany jego dochodów. Krzywa na rysunku przedstawia optymalny wybór przy różnych poziomach dochodu ale przy stałych cenach.

18. Przedstaw ścieżkę dochodowo-konsumpcyjną dla dobra podrzędnego. Ścieżka dochodowo konsumpcyjna dla dobra podrzędnego ilustruje zasadę zgodnie z którą w miarę wzrostu dochodu popyt na dobro podrzędne początkowo rośnie a następnie maleje.

19. Zdefiniuj pojęcie krańcowej stopy substytucji. Krańcowa stopa substytucji - dla kształtów krzywych obojętności, a więc dla własności substytucji dóbr w koszyku konsumenta istotne jest o ile zmniejsza się ilość jednego dobra Y przy danym wzroście drugiego dobra X na danej krzywej obojętności. Marginalna (krańcowa stopa substytucji) dobra X względem dobra Y wyraża ilość dobra Y z której konsument jest skłonny zrezygnować aby zwiększyć konsumpcję dobra X o jednostkę bez zmiany poziomu użyteczności całkowitej. Krzywa obojętności charakteryzuje się ujemnym nachyleniem i jest wypukła w stosunku do początku układu. W miarę zastępowania dobra Y przez dobro X marginalna stopa substytucji maleje co oznacza że w miarę zwiększania konsumpcji dobra X konsument jest skłonny zrezygnować z coraz mniejszej ilości dobra Y aby utrzymać ten sam poziom użyteczności. Mamy więc do czynienia z malejącą krańcową stopą substytucji.

21. Co to jest ujemna mieszana cenowa elastyczność popytu, (czym różni się od dodatniej), podaj definicję i przedstaw ilustrację graficzną. Mieszana elastyczność cenowa popytu mierzy reakcję wielkości popytu na jedno dobro za zmianę ceny dobra pokrewnego. Dodatnia elastyczność mieszana oznacza na ogół, że rozpatrywane dobra są substytutami. Ujemna elastyczność mieszana oznacza zwykle, że dane dobra są wzajemnie komplementarne.

22. Przedstaw krzywe obojętności konsumenta i linie budżetowe przy wzroście dochodu i zakupie dwóch dóbr typowych (normalnych) o różnej elastyczności dochodowej. Krzywa obojętności konsumenta - przedstawia różne kombinacje ilościowe 2 dóbr spośród, których wybór dla konsumenta jest obojętny, gdyż dają mu taki sam poziom łącznego zadowolenia czyli taka sama użyteczność całkowita. Punkty na krzywej to punkty użyteczności zmiennej. Linia ograniczeń budżetowych - zbiór punktów przedstawiających wszystkie kombinacje ilościowe 2 dóbr jakie konsument może nabyć rozporządzając danym dochodem przy określonych cenach tych dóbr. Nachylenie linii budżetowej zależy wyłącznie od stosunku cen rozpatrywanych dóbr. Jej położenie zależy wyłącznie od realnego poziomu dochodu konsumenta.

23. Gdy elastyczność dochodowa popytu na dobro A wynosi 1,1, zaś na dobro B 1,3, a dochód nabywcy wzrósł z 80 do 120 jednostek pieniężnych, to jak ukształtuje się popyt na tle dobra? Dobro A Dobro B; eyd=1,1 eyd= 1,3; Dochód 80 100%; 120 X%; X = 120*100% = 150%; 80 ; ΔY= 50%; eyd= ΔQ; ΔY; Dobro A dobro B; 1,1=ΔQ 1,3=ΔQ;
50% 50%; ΔQ=55% ΔQ=65%;

24. Gdy cena dobra X spadła ze 100 do 75 jednostek pieniężnych a jego zakup wzrósł z 30 do 60 sztuk, to jaka jest elastyczność cenowa danego dobra?

Cena p. Q; 100 100% 30 100%; 75 75% 60 200%; Δp.= -25% ΔQ= 100%; eyd = ΔQ=100%= -4; Δp. -25%

25. Znaczenie ceny w warunkach doskonale konkurencyjnego rynku. Cena kształtuje się na rynku w wyniku swobodnej gry popytu i podaży. W konkurencji doskonałej można sprzedać każdą ilość towaru ale po cenie równowagi rynkowej. Cena równa jest utargowi przeciętnemu, jako że utarg przeciętny jest ilorazem utargu całkowitego do wielkości produkcji. Cena będzie także równa utargowi krańcowemu. Bowiem utarg krańcowy w doskonałej konkurencji to dodatkowy utarg ze sprzedaży dodatkowej jednostki produktu po cenie panującej na rynku. MC=MR, KK=UK

26. Jakie znasz rodzaje podmiotów gospodarczych, opisz różnice między przedsiębiorstwem państwowym a spółką akcyjną i spółką z.o.o. Rodzaje podmiotów gospodarczych: a) osoba cywilna prowadząca działalność gospodarczą; b) spółka cywilna; c) spółka jawna; d) spółka z.o.o; e) spółka akcyjna; f) spółka komandytowa. Przedsiębiorstwo państwowe - przedsiębiorstwo należące prawnie do skarbu państwa; Spółka akcyjna - organizacja emitująca własne papiery wartościowe sprzedające je osobom fizycznym bądź prawnym i wypłacająca im z tego tytułu roczne dywidenda z zysku. Nabywcy akcji, są właścicielami akcji ale nie są właścicielami składników majątkowych organizacji. Spółka z.o.o - forma spółki prawa handlowego, w której wspólnicy odpowiadają za zachowanie organizacji tylko do wysokości zainwestowanego kapitału, a nie odpowiadają swoim majątkiem osobistym.

28. Pojęcie i sposób obliczania utargu krańcowego. Utarg (przychód) przedsiębiorstwa jest to ilość pieniędzy uzyskana ze sprzedaży dóbr i usług w jakimś okresie, na ogół w ciągu jednego roku. Koszty przedsiębiorstwa to wydatki poniesione na wytworzenie dóbr i usług w jakimś okresie. Zyski stanowią nadwyżkę przychodów nad kosztami. Dla przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego utarg krańcowy pokrywa się z ceną. Wielkość produkcji jest ustalana na poziomie pozwalającym zrównać cenę z kosztem krańcowym. Krzywą podaży przedsiębiorstwa jest jego krzywa SMC powyżej SAVC. W przypadku niższej ceny przedsiębiorstwo przejściowo zaprzestaje produkcji. W długim okresie krzywą podaży przedsiębiorstwa jest jego krzywa LMC powyżej LAC. W przypadku niższej ceny przedsiębiorstwo opuszcza daną gałąź. Aby utarg krańcowy uzyskiwany od poszczególnych grup nabywców wyrównał się, grupy o nieelastycznym popycie muszą płacić wyższą cenę. Aby różnicowanie cen dało efekty, klienci nie mogą handlować danym towarem między sobą. Utarg całkowity przedsiębiorstwa to suma pieniędzy uzyskana ze sprzedaży określonej ilości towarów czyli (Q) po cenie która umożliwia sprzedanie tej ilości. Utarg przeciętny - to utarg całkowity podzielony przez ilość sprzedanych towarów, jest to więc cena po której zostały sprzedane. UP=UC/Q Utarg krańcowy - w doskonałej konkurencji to dodatkowy utarg ze sprzedaży dodatkowej jednostki produktu po cenie panującej na rynku. Utarg krańcowy w konkurencji niedoskonałej - to dodatkowy utarg wynikający takiego obniżenia ceny że można sprzedać o jednostkę towaru więcej Utarg ze sprzedaży dodatkowej jednostki przynosi dokładnie tyle ile wynosi dodatkowy koszt jej wyprodukowania. Utarg z dalszej dodatkowej jednostki będzie mniejszy niż dodatkowy koszt jej wyprodukowania co oznacza mniejszy zysk.

29. Pojęcie kosztów i ich podział. Koszty całkowite - to pełne koszty ponoszone przez przedsiębiorstwo związane z wyprodukowaniem przez nie określonej ilości towarów i usług (długi okres). Koszt stały - to koszt ponoszony przez przedsiębiorstwo niezależnie od ilości wytworzonych produktów (krótki okres). Koszt zmienny - zmienia się wraz ze zmianą ilości produktu a więc ze zmianą nakładu zmiennych czynników produkcji. Obejmuje wydatki na zakup surowców, materiałów, energii, płac, itp. Koszty przeciętne (jednostkowe) - to koszty całkowite podzielone przez ilość wyprodukowanych jednostek. Koszty krańcowe (marginalne) - to koszty wyprodukowania dodatkowej jednostki produktu czyli jest to pierwsza pochodna funkcji kosztów całkowitych.

31. Punkt równowagi (optimum) przedsiębiorstwa.Optimum konsumenta mamy do czynienia wtedy kiedy kąt nachylenia linii ograniczenia budżetowego pokrywa się z kątem nachylenia krzywej obojętności w danym punkcie. Równowaga (optimum konsumenta) jest to sytuacja w której konsument przy danym ograniczeniu budżetowym osiąga maksymalną użyteczność całkowitą z realizacji określonej struktury konsumpcji. Graficznie optimum konsumpcji przedstawia punkt styczności najwyżej położonej krzywej obojętności z daną linią budżetową w którym krańcowa stopa substytucji rozpatrywanych dóbr zrównuje się ze stosunkiem ich cen.

32. Co oznacza równość MC=MR, w jakich warunkach występuje równość MC=MR=P, a w jakich MR=MC<P? MR=MC to warunek krańcowy produkcji przedsiębiorstwa. Przy optymalnej wielkości produkcji ta równość jest spełniona. Dalsze zwiększanie skali produkcji spowoduje wzrost kosztów krańcowych i spadek utargu krańcowego. MR=MC=P może wystapić, jeżeli założony zysk przedsiębiorcy, rozumiany jako koszt jego pracy, jest wliczony w koszty (zysk normalny). W innym wypadku, mamy do czynienia z tzw. zyskiem ekonomicznym i wtedy MR=MC<P (oczywiście zysk ekonomiczny może wystapić także w pierwszym przypadku). Przy ustalaniu cen ważne jest, aby P była wyższa lub równa krótkookresowym przeciętnym kosztom zmiennym (SAVC) w krótkim okresie i długookresowym przeciętnym kosztom całkowitym (LATC) w długim okresie. Wynika to z tego, że krótkim okresie przedsiębiorstwo może pozwolić sobie na produkcję, z której utarg pokrywa tylko koszty zmienne (materiały, energia, transport) i ewentualnie część stałych. Daje to możliwość przeczekania słabego okresu i utrzymania się na rynku.

33. Krzywe kosztów krańcowych i przeciętnych w długim i krótkim okresie. Wraz ze wzrostem skali produkcji przeciętne koszty całkowite najpierw spadają, ze względu na korzyści skali, ale później mogą rosnąć ze względu na niebezpieczeństwa związane z wzrostem produkcji. Korzyści skali mogą mieć związek z niepodzielnością procesu produkcji, kiedy to przedsiębiorstwo musi ponieść określone minimum wydatków niezbędne do działalności, niezależnie od wolumenu produkcji (koszty stałe). Gdy produkcja wzrasta rozkładają się na większą ilość produktów (do pewnego momentu). Druga z korzyści to specjalizacja i rozbudowa parku maszynowego. Niekorzyści skali- rozbudowane zarządzanie, problemy z koordynacją, logistyką, mniej korzystne położenie etc. W przedsiębiorstwam przemysłu ciężkiego daje się zauważyć najszybszy spadek ATC przy wzrości wielkości produkcji. Krzywa kosztów krańcowych przecina krzywą kosztów przeciętnych w jej najniższym punkcie. Jeżeli MC<AC to AC maleją, MC=AC -> AC osiąga minimum, MC>AC to AC rosną. Wynika to z zależności arytmetycznej. Jeżeli każda nastepna jednostka produkcji kosztuje coraz mniej (MC malejące) to średnia musi się zmniejszać i odwrotnie. Zastosowanie tych krzywych w podejmoaniu decyzji w pyt. 32.

34. Pojęcie funkcji produkcji i jej wykorzystanie w kierowaniu przedsiębiorstwem. Funkcja produkcji określa maksymalne rozmiary produkcji możliwe do osiągnięcia przy różnym poziomie nakładów. Jest zbiorem technicznie efektywnych metod wytwarzania (najbardziej oszczędnych), ponieważ przedsiębiorstwa są zainteresowane minimalizacją kosztów. Funkcję produkcji definiuje się korzystając z pomocy inżynierów, projektantów i specjalistów od czasu pracy, eksperymentów. Każdy z czynników produkcji pociąga za sobą określone wydatki np. koszt wynajęcia maszyny X i koszt pracownika Y. Jeżeli zestawimy na wykresie możliwe kombinacje czynników produkcji (ludzie/maszyny) dające taki sam efekt (np. 100 samochodów tygodniowo), to krzywa która powstanie nazywa się krzywą jednego produktu. Wybór technologii produkcji (odpowiedniego połączenia czynników) zależy od kosztów X i Y. Jeżeli cena pracy Y wzrasta, to przedsiębiorstwo będzie się starało przejść na technologię mniej pracochłonną, a bardziej kapitałochłonną i odwrotnie.

35. Ogólna charakterystyka konkurencji doskonałej, niedoskonałej, monopolu i oligopolu. Konkurencja doskonała- sprzedający i kupujący uznają, że ich decyzje o kupnie i sprzedaży nie wpływają na poziom ceny rynkowej. Istnieje duża liczba podmiotów. Produkty są porównywalne pod względem cech fizycznych. Rynek jest przejrzysty tzn. Informacje o cenach, jakości i ilości są dostępne dla wszystkich i natychmiast. Istnieje łatwość wejścia i wyjścia z rynku. Monopol- Jedyny dostawca lub odbiorca (monopson) na rynku. Może powstać na drodze rynkowej (przejęcia, fuzje) lub być stworzony sztucznie (PKP, Poczta Polska- znaczki). Konkurencja niedoskonała- sprzedawca wie, że po cenie rynkowej może sprzedać tylko określoną ilość produkcji. Popyt maleje wraz ze wzrostem ceny, a cena zależy od ilości wytwarzanych i sprzedawanych produktów. Dwa przypadki konkurencji niedoskonałej: Oligopol- W gałęzi działa niewielu producentów. Każdy z nich wie, że osiągana wielkość sprzedaży zależy nie tylko od jego działań, ale także od działań konkurentów. Konkurencja monopolistyczna- W gałęzi działa wielu dostawców wytwarzających produkty, będące bliskimi substytutami. Mają ograniczoną możliwość wpływania na ceny własnych produktów (np. restauracje z kuchnią regionalną).

36. Przedstaw optimum przedsiębiorstwa w warunkach rynku doskonale konkurenyjnego. Ponieważ podmiot w ramach konkurencji doskonałej nie może wpływać na ceny, może zwiększać sprzedaż nie powodując spadku cen (pozioma krzywa popytu). Czyli każda jednostka sprzedaży więcej daje wzrost utargu o P => MR=P (czyli MR jest stały). Stąd punkt optymalny można zapisać jako MC=MR=P. Krzywa SMC jest jest krzywą krótkookresowej podaży powyżej krzywej SAVC (poniżej SAVC trzeba czasowo zamknąć przedsiębiorstwo). Między SAVC i SATC opłaca się produkować w krótkim okresie (mimo krótkookresowych strat). Jeżeli cena będzie taka, że SMC>SATC to przedsiębiorstwo osiągnie zysk ekonomiczny. Cena dla której SMC=SAVC to cena wejścia/wyjścia do/z gałęzi. Te same zasady odnoszą się do długiego okresu, z tym, że LMC jest bardziej płaska niż SMC (z powodu możliwości lepszego dostosowania czynników produkcji) i że produkcja będzie trwała nadal tylko wtedy, gdy SMC>=LATC. SMC=LATC -przedsiębiorstwo osiąga tylko zysk księgowy (normalny).

37. Scharakteryzuj formy konkurencji niedoskonałej. Patrz 35.

38. Optymalny punkt wielkości przedsiębiorstwa monopolistycznego. W przedsiębiorstwie monopolistycznym MR<P. Wynika to z tego, że krzywa popytu przedsiębiorstwa monopolistycznego jest krzywą dla całej gałęzi, więc każdy wzrost produkcji powoduje spadek ceny. W pewnym momencie, MR staje się ujemny, gdyż dodatkowe ilości produktu nie są w stanie zrekompensować spadku cen wszystkich sprzedawanych wyrobów. Spadek jest tym szybszy im mniej elastyczny jest popyt. Krzywa MR dla monopolu jest malejąca w całej dziedzinie. Monopolista, aby maksymalizować zysk musi najpierw spełnić kryterium MR=MC. Później sprawdzić czy cena P pokrywa przynajmniej SAVC w krótkim i LATC w długim okresie.

39. Nieefektywność społeczna monopolu- narysuj i objaśnij. Monopol ustala cenę powyżej kosztu krańcowego. Aby zachować wysokie ceny produkuje mniej niż wyprodukowałby rynek konkurencyjny. Dla wolnokonkurencyjnych przedsiębiorstw (LMC- koszty krancowe gałęzi), punkt równowagi istnieje w punkcie 5 (DD=LMC, gdzie LMC jest także krzywą podaży, bo MR=P). Monopolista przejmując gałąź obniży produkcję do punktu 4, aby jego SMC=MR w krótkim okresie. W okresie długim będzie dążył do zrównania MR z LMC co spowoduje dalszy spadek produkcji i wzrost cen. Tak więc na tym samym rynku monopol powoduje zminiejszenie dostępności dobra.

40. Doskonałe zróżnicowanie cen w warunkach monopolu. Istnieje taki monopol, że jeden towar można sprzedawać po różnych cenach: różnym odbiorcom; w różnym czasie; Taką politykę może prowadzić tylko cenodawca-Monopolista. Jakie to rynki? Są to rynki na których sprzedaje się produkty i usługi natychmiast konsumowane (niemożliwe jest sprzedawanie np.linie lotnicze,koleje).Jeśli jakaś linia lotnicza opanowała jakąś trasę, może różnicować ceny dla klasy turystycznej i business. Ludzie latający w interesach reprezentują popyt nieelastyczny i nie reagują na wzrost cen tak mocno jak turyści (grupa nieelastyczna) na spadek. Linia może więc podnosić ceny dla grupy nieelastycznej i obniżać do poziomu pokrycia kosztów dla grupy elastycznej. Doskonałe zróżnicowanie cen- praktyka polegająca na sprzedawaniu każdej jednostki danego dobra czy usługi za maksymalną, możliwą do uzyskania cenę. Krzywa utargu krańcowego pokryje się z krzywą popytu.

41. Osobliwości oligopolu. Oligopoliści mogą dojść do porozumienia i stworzyć kartel (np. OPEC). Będą wtedy podwyższać ceny i utrzymywać podaż na pewnym poziomie. Każda z firm jednak musi się opierać pokusie, aby zwiększyć podaż, gdyż to spowodowałoby zmniejszenie się cen całej gałęzi i spadek MR. Najczęściej się to nie udaje i jedna ze stron porozumienia zwiększa podaż co prowadzi do początkowego wzrostu jej zysków kosztem innych producentów. Kartele mogą powstać ponieważ bariera wejścia nowych wytwórców jest wysoka i potrzeba olbrzymich nakładów aby rozpocząć działalność.

42. Złamana krzywa popytu- narysuj i objaśnij. Punkt 4 można nazwać swoistym punktem równowagi rynku. Jeżeli oligopolista zwiększy produkcję do 5 spowoduje to znaczny spadek cen i w rezultacie spadek MR. Jeżeli krzywa MC przecina MR w punkcie nieciągłości to produkcja na nowym, wyższym poziomie będzie nieopłacalna. Jeżeli MC przecina MR za punktem nieciągłości przedsiębiorstwo może działać dalej. Konkurenci dostosują ceny do nowego poziomu, jeżeli mają odpowiednio niskie koszty. Jeżeli nie wypadają z rynku i cena wraca do poprzedniego poziomu. Powyżej punktu równowagi krzywa popytu DD jest elastyczna. Za tym punktem jest nieelastyczna.

43. Determinanty popytu na rynku czynników produkcji. Popyt na czynniki produkcji jest pochodną popytu na wytwarzane dobro. Występuje także efekt substytucji tzn. Jeżeli płace wzrastają to przedsiębiorstwa starają się przejść na technologie kapitałochłonne a mniej pracochłonne i odwrotnie. Efekt podażowy- wzrost płac powoduje potrzebę inwestycji, aby przejść na mniej pracochłonne technologie. Jeżeli nie jest to możliwe przedsiębiorstwo może zaakceptować wyższe koszty, ale doprowadzi to do spadku produkcji (maksymalizacja zysku).

45. Kto może być monopolistą, a kto monopsonistą na rynku pracy? Monopolista- ktoś posiadający wyjątkowe umiejętności, np. jakiś artysta. Monopsonista- zakład w małej miejscowości. Przedsiębiorstwa działające wkonkurencji doskonałej zrównują poziom płac z MVPL (marginal value product of labour), ponieważ każdą dodatkową jednostkę produkcji mogą sprzedać po stałej cenie. W konkurencji niedoskonałej i monopolu przedsiębiorstwa napotykają opadającą krzywą popytu. Oznacza to, że MVPL będzie większe niż MRPL (marginal revenue product of labour). Wynika to z tego iż wzrost produkcji powpduje spadek cen na wszystkie wyroby. MVPL jest jakby szczególnym przypadkiem MRPL, z tym że MVPL spada tylko ze względu na malejący krańcowy produkt pracy, a w MRPL spada także cena. Monopsonista na rynku pracy musi brać pod uwagę, że wzrost zatrudnienia (zgłoszenie większego popytu) spowoduje wzrost stawek także dla pracowników już zatrudnionych. Tak więc krańcowy koszt pracy (MCL- marginal cost of labour) jest krzywą rosnącą. Wybiera on poziom zatrudnienia i stawki na przecięciu MCL i MVPL gdy popyt na jego produkty jest stały i na przecięciu MRPL gdy popyt jest malejący.

46. Substytucyjny i dochodowy efekt wzrostu płac. Gdy wzrost płacy realnej zwiększa względną opłacalność pracy wyzwala to efekt substytucyjny tj. Czysty efekt względnych cen, który sprawia, iż ludzie chcą dłużej pracować. Jednocześnie wyższe płace realne zwiększają realne dochody ludności. Pojawia się więc czysty efekt dochodowy. Przy wzroście dochodu oczekujemy gwałtownego wzrostu zapotrzebowania na wypoczynek (dobro luksusowe). Efekt dochodowy skłania ludzi do zmniejszenia czasu przeznaczonego na pracę.

48. Jeżeli kapitał=100 a r=17 to ile wyniesie kwota po 2 latach? P=N(1+r)(1+r)=100(1,17)(1,17)=136.89

49. Ile wyniesie zaktualizowana wartość kapitału, którego kwota po trzech latach ma wynieść 100 a r=15% rocznie? Zakładając inflację 0% FV=PV(1+r)ⁿ, gdzie n- ilość okresów oszczędzania. PV=FV/(1+r) ⁿ=100/(1+0,15)³=65.75

50. Jaka jest różnica między czynszem dzierżawnym a rentą gruntową. Ilość dostępnej ziemi uprawnej raczej nie zmienia się, nawet w długim okresie. Zwiększony popyt na ziemię powoduje wyłącznie wzrost ceny. Podaż pozostaje stała. Czynsz dzierżawny to po prostu stawka od hektara.

52. Izokwanty- zastosowanie do optymalnej kombinacji czynników produkcji. Izokwanty to inaczej krzywe jednego produktu. Pokazują różne kombinacje czynników produkcji potrzebne do wytworzenia pewnej ilości produktu. Poszczególne punkty krzywej to różne technologie. W zależności od tego jak kształtują się koszty czynników firma wybiera ten punkt, który gwarantuje najniższe koszty.

53. Ryzyko i niepewność w działalności gospodarczej- różnice i podobieństwa ich formy i sposoby unikania. Można się ubezpieczyć od ryzyka, nie od niepewności. Ryzyko charakteryzują dwie wielkości: prawdopodobieństwo zajścia pewnego stanu i rozrzut wyników. Podejmując ryzyko musimy otrzymać za to wynagrodzenie. Zgodnie z zasadą malejącej użyteczności krańcowej (kolejne przyrosty o takiej samej wartości w coraz mniejszym stopniu zwiększają użyteczność całkowitą) obawa przed stratą 100 złotych jest silniejsza niż możliwość wygrania 100PLN. Jeżeli chcemy uniknąc ryzyka możemy się ubezpieczyć. Jednak statystycznie, gdyby nasze życie potoczyło się “średnio” odnieślibyśmy stratę. Statystycznie zanim towarzystwo ubezpieczeniowe wypłaci klientowi odszkodowanie, zarobi na nim kilkakrotnie więcej. Jeżeli jednak wypadek, śmierć, etc. zdarzy nam się wcześniej to zyskamy, kosztem tych, którym nic się nie stało. Na giełdzie można unikać ryzyka stosując szereg metod. Od badań danych historycznych, przez dywersyfikację portfela, strategie opcyjne, aż po inwestycje wyłącznie w bezpieczne papiery (np. bony).

---