Filozofia i etyka zawodu położnej . Wykład 3. 16.01.2014

Klauzula sumienia

1.sumienie - to najpopularniejsze pojęcie związane z moralnością .

-przedmiot rozważań moralistów , rtyków, psychologów, socjologów

-uobecnione także w literaturze starożytnej i współczesnej (np.:wyrzuty sumienia )

-głęboko zakorzenione w tradycji społecznej jako Powszechne kryterium oxeny naszych zachowań

-kategoria moralności, któ®a w opinii szerokich kręgów społecznych przypisuje się :zawdom obdarzonym szczególnym zaufaniem (lekarz, położna, adwokat, nauczyciel)

Sumienie- to praktyczny sąd naszego rozumu, który:

Mówi nam co mamy robić, a czego nie (sumienie przeduczynkowe)

-zaraz po dokonaniu uczynku orzeka o jego wartości moralnej (sumienie pouczynkowe)

Sumienie to pewny stan naszego umysłu oceniając pod kątem dobra i zła moralnego , każdą podjętą przez nas decyzję czy wyłoniony na jej podstawie czyn.

Osąd sumienia jest osądem praktycznym to znaczy osądem któ®y wskazuje człowiekowi co powinien czynić lub czego unikać albo ocenia czyn już przezeń dokonany. Jest osądem konkretnej sytuacji opartym na racjonalnym przeświadczeniu, że należy miłować dobro a unikać zła „ Jan Paweł II

Rola sumienia w normowaniu zachowań zawodowcyh położnej/pielęgniarki ?

Specyfika zawodi położnej sprawia że w spełnianiu swoich obowiązków zawodowych wkracza w sferę najcenniejszych dóbr człowieka jakimi są życie i zdrowie

Chroniąc je , przyjmuje jednocześnie za nie odpowiedzialność zarówno zawodowa i prawna jak i osobistą tzn przed własnym sumieniem

W związku z tym kierowanie się sumieniem w podejmowaniu decyzji, jak i ocenie własnych czynow ma szczególne znaczenie !!

Priorytetową rolę w pracy położnej odgrywa sumienie przduczynkowe , gdyż pomaga jej w podjęciu dobrej pod względem moralnym decyzji.

Sumienie wspiera położną (obdarzoną wolnością i rozumiem) w jej „drodze” poznania prawdy o dobru jakim jest osoba pacjenta(podopiecznego) co w konkretnej sytuacji służy jego życiu i zdrowiu czy też pomyślnemu rozwojowi .

W dociekaniu prawdy o dobru jakim jest pacjent -położna /pielęgniarka powinna odwoływać się do :

-wiedzy i umiejętności

-zdobytych doświadczeń zawodowych i moralnych

-być otwartą na pomoc innych , bardziej doświadczonych osób ale w podjęciu ostatecznej decyzji powinna kierować się własnym sumieniem,

Sumienie bowiem jest ostateczną normą moralności co zaczy, że zawsze mralnie wiążącą i subiektywną bo jest to mój własny osąd

Sumienie jako ostateczna i subiektywna norma moralności ma moc normującą zachowania zawodowe położnej/piel. Tylko wtedy gdy ono samo jest normowane obiektywną prawdą o dobru .

Tzn że sumienie pieleg/położnej powinno być rozumnie kontrolowane, natomiast miarodajnymi czynnikai tej kontroli mogś by tylko:

-zaady i normy rtyki normatywnej pielęgniarstwa

-przepisy kodeksu deontologicznego

-powiny być one punktem odniesienia rodzący się wątpliwości w sumieniu .

W postępowaniu położnej/pielęgn. Jak i lekarza miarodajne musi być tylko sumienie oceniające jednoczacznie i pewnie

Zdarzasię jednak że sumienie nas zwodzi , bądź usprawiedliwia nasze złe czyny- dlaczego?

-o zawodności naszego sumienia można świadczyć brak naszej wiedzy na określony temat co uniemożliwia nam dotarcie do prawdy

-fakt ten może przemawiać za tym, że nie dbmy o poszukiwanie prawdy i dobra.

-możemy też zafałszować lub wypaczyć prawdę aby w ten sposób usprawiedliwiać swoje postępowanie.

Sumienie nie jest jakimś gotowy stanem rzeczy nam danym lecz podlega rozwojowi wraz z rozwojem duchowym i intelektualnym człowieka, bądź też- jak twierdzą eolodzy czy pedagodzy o orientacji chrześcijańskiej- formacji lub wychowaniu

-=kształtowanie sumienia powinno być nieodzownym elementem rozwoju intelektualnego moralnego i zawodowego każdej położnej/pielęgniarki

Prawne aspekty wykonywania zawodu- Klauzula sumienia

Klauzula Sumienia, nazywa też niekiedy „Klauzulą wolności sumienia” określana jest mianem ograniczonego prawa do odmowy leczenia

-określanie to nie jest do końca słuszne, bowiem powołanie się na sprzeczność z sumieniem może dotyczyć wszelkich świadczeń zdrowotnych tj

-leczenia

-zapobiegania

-rehabilitacji

-diagnstyki

-opieki i innych czynności mieszczących się w pojęciu świadczenia zdrowotnego .

Klauzula sumienia - szerokie pojęcie

-najczęstrzymi przykładami sytuacji w jakich powołanie się na niezgodność z sumieniem uznawane jest za dopuszczalne, są świadczenai związane z antykoncepcją, aborcja oraz chirurgią kosmetyczną

-nie istnieje jednak jakikolwiek katalog świadczeń któ®e byłyby bezwzględnie uznawane za wchodzące w zakres zastosownia tej klauzuli , a także tych które się w nie j nie mieszczą

-odesłanie do sumienia ma więc charakter bardzo Seroki i co rzadko spotykane w polskim systemie prawa, pozostawia duże pole do decyzji samym położnym. Pielęgniarkom ( a także przedstawicielom innych zawodów w których klauzula taka występuje)

Rodzaj czynności

-art. 23 mói o prawie do powstrzymania się od świadczenia niezgodnego z sumieniem.

Prawo do odmowy powstaje więc jedynie w przypadku, gdy sprzeczność z sumieniem dotyczyłaby czynności , których podjąć miałaby się położna.pielegniarka a nie innych okoliczności

Nie można więc mówić o prawie do odmowy w sytuacji gdy miałaby ona być podyktowana no:faktem iż:

-pacjent jest przestępcą

-pacjent jest innego wyznania

-pacjent jest osobą pozostającą w konflikcie z położną.pieleg. Lub jej najbliższymi.

Okoliczności te z punktu widzenia prawa nie dają jakichkolwiek podstaw do zastosowania klauzuli sumienia.

W praktyce budzą jednak wątpliwości ?

Pojawiają się bowiem głosy , iż klauzula taka powinna dawać prawo do odmowy udzielania pomocy np.: OSOBIE KTÓRA W PRZESZŁOŚCI SKRZYwDZIŁA NAS BĄDŹ KOGOŚ Z NASZYCH NAJBLIŻSZYCH NP.:NASZE DZIECKO.

Powoływanie się na klauzulę sumienia jest niedopuszczalne w celu dyskryminacji jakiejś grupy pacjentów ze względu na:

-radę

-narodowość

-poglądy polityczne

-przekonania religine

-orientacje seksualną .

W myśl przepisów obowiązującego prawa konflikt z sumieniem może dotyczyć jedynie danego świadczenia zdrowotnego a nie osoby pacjenta.

A więc tak zwana klauzula sumienia oznacza jedynie możliwość powstrzymania się od świadczenia niezgodnego z sumieniem, nie odnosi się zaś do określonych osób czy sytuacji1

Niezgodność z sumieniem musi więc dotyczyć wyłącznie charakteru i istoty działań zawodowych!

Szczególna sytuacja samobójców

Czynnością sprzeczna z sumieniem może okazać się w określonych wypadkach udzielenia pomocy osobie, która sobie tego wyraźnie nie życzy

W takiej sytuacji położna/pielęgniarka która mogłaby udzielić takiej pomocy

-może jednocześnie zostać poproszona przez pacjenta by powstrzymania się od niej ponieważ pacjent życzy sobie zakończyć życie

-może też przypuszczać (mając świadomość trudności , jakich doświadczać będzie pacjent po udzieleniu pmocy)że udzielenie mu świadczenia zdrowotnego i uratowanie życia spowoduje paradksalnie w przyszłości ogromne cierpienia, których być może pacjent nie chciałby doznac .

MRU Mru mru mru mru mru mru mru mruuuucze sobie bo mi się nudzi a ten wykład jest mega długi i denny!

Może więc wydawać się wówczas ze powstrzymując się od udzielania świadczenia zdrowotnego , działamy wręcz w interesie pacjenta , powstrzymujemy się bowiem od skazania go na życie w ogromnym często nieodwracalnym, dyskomforcie.

Dylemat ten o ile powstałby w przypadku danej osoby, ma swoje jednoznaczne rozstrzygnięcie w przepisach prawa ..

Cytowany na wstępie art. 23 ustawy brzmi :

„położna może powstrzymać się po uprzednim powiadomieniu na piśmie przełożonego od wykonania świadczenia zdrowotnego niezgodnego z jej sumieniem z zastrzezeniem art. 19

Art. 19 ust stanowi bowiem:

Pielegniarka/położna ma obowiązek udzielić pomocy w każdym przypadku niebezpieczeństwa utraty życia poważngo uszczerbku na zdrowia pacjenta zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami zawodowymi- jest to więc rozstrzygający go zagadnienie.

Klauzu

A sumienia nie ma więc w ogóle zastosowania w odniesieniu do świadczeń ratujących życie lub mających zapobieg poważnemu uszczerbku na zdrowiu

Powstrzymanie się od udzielania pomocy samobójcy w zakresie czynności ratujących życie na może więc być na żadnm razie argumentowane klauzulą sumienia

Byłoby ono z punktu widzenia prawa równoznaczne w akutkach z eutanazją , która w chwili obecnej nie jest w polskim systemie prawa dopuszczalna!

Przetoczenie krwi

Jako świadczenie zdrowotne niezgodne z sumieniem położna.pieleg można by uznać uczestniczenie w przetoczeniu krwi , jeśli sprzeczność ta powstawałaby na gruncie ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Zabiegi nielecznicze

-odmowa z powołaniem się na klauzulę sumienia będzie także dopuszczalna w odniesieniu do zabiegów o charakterze kosmetycznym np.:udziału w świadczeniach z zakresu chirurgii plastycznej.

-mimo nieleczniczego charakteru są to bowiem świadczenia zdrowotne do których położna może jednak nie być przekonana oceniając odmiennie od pacjenta sens i wartość poprawiania urody

Zabiegi takie nie należą zaś nigdy do kategorii ratujących życie

Sytuacje takie będą jednak należały do rzadkości, ponieważ zatrudniając się w placówce o danym profilu, położna, pielegniran ma ……………………………………………………………………………………

Wrunk formalne

W przeciwieństwie do lekarzy uustawa o zawodach pielęgniarki i położnej nakłada na nie jedynie obowiązek uprzedniego poinformowania przełożoneo

Ma to na celu umożliwienia pracodawcy przydzielenia tego samego zadania innej osobie, w celu uniknięcia konfliktu z pacjentem

Z innych przepisów wynikają jednak dalsze obowiązki w tym:

-Obowiązek udzielenia pacjentowi informacji oraz obowiązek odnotowania zdarzenia dokumentacji medycznej .

W stosunkach pracowniczych

W przypadku gdy położna pielegniarka wykonuje zawód na podstawie umowy o pracę o swojej decyzji powiadamia:

- w pierwszej kolejności przełożonego

-następnie pacjenta

PAMIETAJ
Kolejność ta wynika z teści art. 23 który wymaga by skorzystanie z klauzuli sumienia następiło po uprzednim powiadomieniu przełożonego

Przełożony może bowiem podjąć decyzję o powierzeniu danej czynności innej położnej wskutek czego odmawianie pacjentowi może okazać się zbędne.

Jeśli pracodawca nie ma możliwości powierzenia zadania innej osobie do niego należy w razie potrzeby obowiązek zawiadomienia odpowiedniego NFZu lub innych instytucji (firmy ubezpieczeniowej)

W razie nieobecnościbezpośredniego przełożonego należy powiadomić kolejną osobę w hierarchii (np.:ordynatora) dopiero zaś gdy i to jest niemożliwe- powiadomienie należy skierować do :

-dyrektora/kierownikaZOZ-u

-lub osoby, która go aktualnie zastępuje

Nieobecność przełożonego nie zwalniania od obowiązku powiadomienia!!

W małych zakładach opieki zdrowotnej bezpośrednim przełożonym będzie najczęściej sam dyrektor .

Przepisy nie nakładają obowiązku zawiadomienia na piśmie, prawidłowe jest więc także zawiadomieni ustne.

Powiadomienia można dokonać więc w formie :

-notatki służbowej skierowanej do przełożonego

-telefonicznie

-w rozmowie bepiśredniej

Należy zadbać o fakty

---