..: INSULINA :..

..: MODNY WŚRÓD SPORTOWCÓW, ALE NIEBEZPIECZNY ŚRODEK :..

Wielu ludzi wie, że insulina jest lekiem używanym przez cukrzyków, którzy bez niej mogą umrzeć. Egzogenna (pobierana z zewnątrz) insulina zastępuje substancję, której organizm chorego na cukrzycę albo w ogóle nie wytwarza, albo wytwarza jej za mało. To jednak bardzo uproszczona wiedza, o czym już wie część kulturystów. Ale zanim wejdziemy głębiej w relacje insuliny z kulturystyką, najpierw pozwolę sobie przedstawić pełniejszy przegląd tego, czym jest insulina i dlaczego jej potrzebujemy.

..: CZYM JEST INSULINA :..

Insulina produkowana jest w trzustce i zbudowana jest z dwóch łańcuchów aminokwasów połączonych mostkiem dwusiarczkowym: związkiem chemicznym złożonym z dwóch atomów siarki w połączeniu z innymi elementami. Insulina przedostaje się do krwi, gdzie łączy się z pewnym białkiem (nośnikiem), który roznosi ją do mięśni, wątroby i innych tkanek. Główną rolą insuliny jest regulacja poziomu glukozy we krwi. Działa ona nie tylko poprzez wpływ na metabolizm węglowodanów, ale również tłuszczów i białek. Osoby zdrowe, z prawidłową produkcją insuliny, są w stanie przez cały czas utrzymywać stężenie glukozy we krwi na stałym poziomie mieszczącym się na w obrębie wąskiego przedziału. Zarówno zbyt niskie, jak i zbyt wysokie stężenie glukozy, przekraczające wąski zakres normy, może być przyczyną zaburzeń. Podczas posiłku i tuz po nim insulina oraz inne hormony, jak glukagon, adrenalina i hormon wzrostu, regulują ilość glukozy we krwi, przeciwdziałając zbyt dużemu wzrostowi. Połkniecie pokarmu wyzwala natychmiastowy wzrost wydzielania insuliny, dzięki czemu połknięte węglowodany moga być szybko przetransportowane do wątroby, mięśni i innych tkanek. Następnie, wraz z obniżaniem się stężenia glukozy we krwi, poziom insuliny zaczyna stopniowo spadać. Insulina zapewnia zatem czułą kontrolę nad zawartością glukozy w osoczu przez cały dzień, niezależnie do rozplanowania posiłków kulturysty.

..: RODZAJE CUKRZYC I USZKODZEŃ :..

Są dwa typy cukrzycy: insulino zależna (typu I) i niezależna od insuliny (typu II). Cukrzyca typu I często zwana jest młodzieńczą, gdyż dotyczy młodszej grupy wiekowej. Trzustka osoby chorej na cukrzycę typu I nie wydziela wystarczającej ilości insuliny do utrzymania prawidłowego poziomu glukozy. Zatem, by być zdrowym, taki chory musi wstrzykiwać sobie insulinę by utrzymać stabilny poziom glukozy. Cukrzyca typu II jest częstsza i stanowi ponad 90% przypadków spośród prawie 15 milionów chorych na cukrzycę w Ameryce Północnej. Głównie są to dorośli powyżej 40 roku życia. Cukrzyca typu II, często zwana cukrzycą wieku dorosłego, związana jest ze zmniejszonym wydzielaniem insuliny, a także, w pewnym stopniu, z opornością na insulinę. Ważnym czynnikiem ryzyka rozwoju tego typu cukrzycy, właśnie poprzez powodowanie oporności na insulinę, jest otyłość. Redukcja masy ciała i właściwa dieta często są w stanie zahamować rozwój tego typu cukrzycy. Jeśli jednak te sposoby zawodzą, wówczas stosuje się doustne leki przeciwcukrzycowe, które albo naśladują działanie insuliny, albo pobudzają jej endogenną produkcję. Cukrzycy maja prawdopodobnie szczególny rodzaj defektu, który zaburza prawidłowe rozpoznawanie stężenia glukozy. Dożylne podanie glukozy zdrowym osobą powoduje nagły wzrost (tzw. pierwsza faza). Pacjenci z cukrzyca typu II nie maja pierwszej fazy wydzielania insuliny, a w fazie drugiej dochodzi u nich do różnego stopnia zmniejszenia wydzielania insuliny. Natomiast jest zachowana reakcja insuliny na innego rodzaju substancje: hormony, argininę, izoproterenol, glukagon i sekretynę.

..: POSTACIE INSULINY :..

W leczeniu cukrzycy stosuje się różne postacie insuliny. Szybko działające preparaty, takie jak zwykła insulina, stosowane są w stanach zagrożenia życia u cukrzyków oraz w leczeniu rutynowym. Insuliny o średnim czasie działania, jak Lente czy NPH, są w powszechnym użyciu w leczeniu cukrzycy. Długo działających postaci nie stosuje się tak często, choć i one mają swoje miejsce w programie terapeutycznym. Szczyt i czas działania tych preparatów są różne u różnych osób i zależą nie tylko od sposobu podania, ale również od dawkowania. Np. u większości ludzi zwykła insulina podana podskórnie zaczyna działać po kilku minutach, a szczyt działania osiąga po około dwóch godzinach. Działanie utrzymuje się od sześciu do ośmiu godzin. Insulina o średnim czasie działania (Lente,NPH) zaczyna działać po dwóch godzinach, osiągając szczyt w 8-10 godzinie, a działanie utrzymuje się do 24 godzin. Zazwyczaj preparaty insuliny sprzedawane są w stężeniu 100 jednostek na mililitr, choć dostępne są również wyższe stężenia. Wszystkie insuliny zwierzęce są oczyszczone i prawie nie zawierają proinsuliny - prekursora insuliny nieczynnej biologicznie. Ludzka insulina produkowana metodą rekombinacji DNA szybko wypiera różne insuliny zwierzęce. Sekwencja aminokwasów w insulinie rekombinowanej jest identyczna z produkowaną w organiźmie ludzkim, również jej aktywność biologiczna wydaje się taka sama. Ponadto rzadziej daje ona powikłania, jakie często mają miejsce w przypadku stosowania insulin zwierzęcych: uczulenie na insulinę, zanik czy nadmierny rozrost tkanki tłuszczowej. Typowa terapia insuliną polega na jednym lub więcej wstrzyknięciu insuliny o średnim czasie działania (cynkowej-Lente czy izofanowej-NPH) z dodatkiem lub bez małych ilości zwykłej insuliny (np. krystalicznej). Ilość potrzebnej insuliny uzależniona jest od wagi i stanu pacjenta, ale generalnie wynosi około 0,5 jednostki na kilogram wagi ciała. Liczba wstrzyknięć dziennie zależy od tego, jak dokładnie chce sie kontrolować poziom glukozy. Trudno jest osiągnąć pełną normalizację stężenia cukru we krwi. Nie istnieje żaden standardowy sposób podawania insuliny, a także lekarz ma swój własny plan leczenia. Oznacza to, że większość cukrzyków wstrzykuje sobie raz lub kilka razy dziennie albo krótko działającą insulinę, albo kombinację krótko i dłużej działającej. W Europie stosuje się częstsze zastrzyki insuliny niż w Ameryce Północnej.

..: INSULINA I KULTURYSTYKA :..

Insulina działa anabolicznie na równi z testosteronem, hormonem wzrostu i insulinopodobnym czynnikiem wzrostu 1(IGF-1). Poza pobudzaniem wychwytu glukozy i aminokwasów, insulina zwiększa również syntezę białek. Badania wykazały, że insulina hamuje degradacje białek. Jakby tego było mało, okazało się, że insulina współdziała z każdym z trzech wielkich hormonów anabolicznych, co jeszcze zwiększa wypadkowy efekt anaboliczny. Mimo, że insulina zwiększa zarówno odkładanie glikogenu i tłuszczu, istnieje wyraźne rozdzielenie jej wpływu na metabolizm białek, tłuszczów i glukozy. Zatem, jeśli hormon wzrostu działa przeciwnie do insuliny na wychwyt cukru i uwalnianie kwasów tłuszczowych, to współdziała z insuliną w wychwycie aminokwasów. Ponadto w jednej z prac wykazano, że podawanie insuliny z testosteronem warz ze stosowaniem wysokobiałkowej i wysokotłuszczowej diety zmniejszało utratę białek mięśniowych przeciwdziałając odporności na insulinę wywołaną syntetycznym kortykosteronem - hormonem o działaniu katabolicznym, poprzez maskowanie receptora dla kortykosteronu. Insulina nie tylko działa silnie anabolicznie, czy to sama, czy razem z innym hormonem anabolicznym, ale również zwiększa działanie anaboliczne niektórych aminokwasów. Np. glutamina pobudza syntezę białek niezależnie od insuliny, ale w obecności insuliny wpływ ten jest silniejszy.

..: NIEBEZPIECZENSTWA STOSOWANIA INSULINY :..

Jak widać, korzystne działania insuliny brzmią niczym lista marzeń kulturysty. Dlaczego zatem insulina nie jest powszechnie dostępna dla każdego? Owszem, są kulturyści, którzy stosują ją już od prawie dziesięciu lat. Najważniejszy powód to ten, że przedawkowanie insuliny zabija - i to szybko! Problem polega na tym, że w przypadku podawania egzogennej insuliny łatwo jest przekroczyć fizjologiczny zakres normy stężenia cukru we krwi. Dopóki masz możliwość monitorowania wpływu zastrzyków insuliny na poziom cukru we krwi, może Ci się wydawać, że trudno jest wpaść w hipoglikemię (zbyt mało cukru we krwi). Ciężka hipoglikemia może doprowadzić do drgawek, śpiączki, a nawet śmierci. To nie przesada. To się może zdarzyć i zdarza się zbyt często, i to osobom chorym na cukrzycę, które mają doświadczenie w stosowaniu insuliny i są świadome zagrożeń, jakie są z tym związane. Hipoglikemia w rzeczywistości często zdarza się osobom stosującym insulinę. Może ja wywołać zbyt małą ilość pożywienia, ominięcie posiłku czy niespodziewany wysiłek fizyczny, może również wystąpić z niewiadomych przyczyn. Napad hipoglikemii łatwo rozpoznać poprzez takie objawy jak pocenie się, nadpobudliwość, drżenie i głód. Hipoglikemii podczas snu może nie dawać żadnych objawów, ale może też być przyczyną nocnych potów, nieprzyjemnych snów i rannych bólów głowy. Zapobieganie hipoglikemii odbywa się prawidłowo poprzez dwa mechanizmy: zahamowanie uwalniania insuliny i pobudzenie uwalniania hormonów o przeciwnym działaniu. Te ostatnie zwiększają produkcję glukozy w wątrobie i zmniejszają wykorzystywanie glukozy przez inne tkanki. Głównym hormonem o działaniu przeciwnym do insuliny jest glukagon, natomiast adrenalina i noradrenalina produkowane w nadnerczach i współczulnym układzie nerwowym mają znaczenie pomocnicze. Dopóki jest dostępny glukagon, katecholaminy nie sa potrzebne do utrzymania poziomu cukru we krwi, ale są bardzo ważne w razie braku glukagonu. Kortyzol i hormon wzrostu nie działają w stanach ostrych, natomiast mają znaczenie w przedłużonym głodzeniu się lub podtrzymanej hipoglikemii. Jeśli hipoglikemii nie uda się odwrócić działaniem hormonów ze spożyciem węglowodanów, dochodzi do zaburzeń w ośrodkowym układzie nerwowym, takich jak splątanie, nieprawidłowe zachowanie, utrata świadomości, drgawki, a wreszcie śmierć. Chorzy na cukrzycę i ci, którzy stosują egzogenną insulinę są wrażliwi na hipoglikemię zarówno ze względu na nadmiar insuliny, jak i niedobór kontrregulacji. Przy podawaniu insuliny we wstrzyknięciach nie istnieje możliwość zmniejszenia jej stężenia we krwi gdy poziom cukru zbyt się obniży. Cukrzycy typu I oraz ci, którzy przewlekle stosują insulinę, utracili zdolność do zwiększenia wydzielania glukagonu w odpowiedzi na hipoglikemię. Ich mechanizm ochronny jest więc zależny od adrenaliny. Niestety, wielu ludzi stosujących insulinę traci również zdolność do wydzielania adrenaliny i noradrenaliny w odpowiedzi na hipoglikemie. Ponieważ początkowe objawy hipoglikemii zależą od adrenaliny (inne hormony przeciwdziałające hipoglikemii nie manifestują się klinicznie), może to doprowadzić do hipoglikemii początkowo bezobjawowej, rozwijającej się skrycie. Zjawisko to początkowo wiązano wyłącznie z neuropatią autonomiczną u pacjentów z długotrwałą cukrzycą. Dziś już wiemy, że może ono występować przy niskim stężeniu cukru we krwi u osób nie mających neuripatii, nawet przy pojedynczym epizodzie popołudniowej hipoglikemii, która daje dostrzegalne objawy dopiero następnego dnia. Hipoglikemia nie przeciwdziała uwalnianiu adrenaliny, ale obniża poziom glukozy potrzebny do wywołania takiej reakcji. W rezultacie potencjalnie niebezpieczna hipoglikemia przebiega nierozpoznana, a mechanizmy chroniące przed nią ulegają upośledzeniu. Zaburzenia wydzielania hormonów przeciwdziałających hipoglikemii są szczególnie niebezpieczne, gdy zachodzi potrzeba intensywnej terapii insuliną. Częstość występowania hipoglikemii jest odwrotnie proporcjonalna do średniego stężenia cukru we krwi. nie jest łatwo przewidzieć podatność na hipoglikemię. Być może najlepszą oznaką upośledzenia mechanizmów przeciwdziałających hipoglikemii jest obecność częstych jej epizodów niezwiązanych ze zmianami w diecie czy z wysiłkiem fizycznym.

..: PODSUMOWANIE :..

Podsumowaniem tego artykułu niech Będzin przestroga, że używanie insuliny jest nadzwyczaj niebezpieczne. nawet jeśli uważnie monitoruje się poziom glukozy we krwi, to przewlekłe stosowanie insuliny może doprowadzić do nieprzewidzianych konsekwencji. Stosowanie insuliny może być przelotną modą, ale jeśli nie wiesz, co robisz, możesz źle skończyć. Ze względu na niebezpieczeństwa związane z używaniem insuliny bardziej inteligentni kulturyści, którzy mimo to upierają się przy lekach, wybierają preparaty, które pobudzają produkcję insuliny lub mają działanie insulinopodobne.

---