WARUNKI BEZPIECZEŃSTWA NA ZAJĘCIACH

1. Liczebność grup zgodna z przepisami - problem siedzących na brzegu;

2. Odliczenie grupy przed i po zajęciach!!!

3. Omówienie organizacji zajęć

4. Sprawdzenie obecności;

5. Zwrócenie uwagi na samopoczucie;

6. Odpowiednie obuwie;

7. Zakaz biegania, popychania;

8. Określenie sygnałów komunikacyjnych;

9. Sposoby wchodzenia do wody - skoki!!!

10. Warunki higieniczne;

11. Sposoby opuszczania pływalni;

12. Odpowiednia organizacja grupy - warunki dostosowane do umiejętności uczniów;

13. „Całkowity brak zaufania” do umiejętności uczniów;

14. Podpisy na czepkach

ETAP NAUCZANIA PŁYWACKICH CZYNNOŚCI RUCHOWYCH

Proponowane postępowanie metodyczne oparto na założeniu, że opanowanie umiejętności pływackich jest łatwiejsze, jeżeli stworzy się warunki sprzyjające wykorzystaniu siły wyporu oraz siły nośnej dla poprawienia pływalności ciała, a wykonywane czynności motoryczne będą ułatwiły oddychanie.

ŚCIEŻKI METODYCZNE:

Klasyczna: grzbiet, kraul, klasyczny, delfin. Pamiętać jednak należy, że nie jest to kanon niepodważalny. Drogi metodyczne dostosować należy do celów nauczania, warunków, wieku i oczekiwań grupy i czasu na naukę.

Styl grzbietowy - zalety: > możliwość nieskoordynowanego oddychania

> kontakt wzrokowy

> łatwość wyuczenia prostych ruchów lokomocyjnych

wady: > konieczność leżenia na plecach

> zalewanie dróg oddechowych (głównie przez nos)

> tendencja do uginania bioder wskutek napięcia mięśni

Kraul - zalety: > podobieństwo ruchów lokomocyjnych do st. grzbietowego

> prostota ruchów lokomocyjnych

> skuteczność pływania

> ciągłość napędu

wady: > nienaturalna technika skrętu głowy przy wdechu - tendencja do podnoszenia głowy

> dość krótki czas na cykl oddechowy

Styl klasyczny - zalety: > duża utylitarność techniki - st. najczęściej stosowany

> małe zmęczenie wynikające z ruchów pod powierzchnią wody

> możliwość regulowania długość cyklu oddechowego

wady: > trudności w prawidłowej technice ruchu - duża złożoność koordynacyjna, szczególnie pracy nóg

Specyfika nauczania w różnych grupach wiekowych:

TEORIA EFEKTU THORNDIKE'A:

Utrwaleniu ulegają skojarzenia bodźca z reakcją, gdy towarzyszy im stan przyjemności i zadowolenia - osłabieniu zaś ulegają związki, którym towarzyszy stan przykrości i niezadowolenia.

TEORIA RÓWNOWAGI POZNAWCZEJ HEIDERA:

Człowiek utrzymuje chętnie harmonię między uznawanymi wartościami a postawą wobec zjawisk, rzeczy lub osób będących ich nośnikami.

TEORIA DYSONANSU POZNAWCZEGO FEISTINGERA:

Ludzie mają skłonność do usuwania przykrych napięć spowodowanych niezgodnością docierających do nich informacji z obrazem własnej osoby.

Powyższe teorie powinny zostać uwzględnione przy planowaniu zajęć z pływania, a szczególnie zajęć rekreacyjnych. Powinno ono przebiegać w przyjemnej atmosferze, z uwzględnieniem poczucia wartości ucznia poprzez stymulowanie powstawania odczuć przyjemnych.

Uczniowie MUSZĄ CHCIEĆ UCZYĆ SIĘ PŁYWAĆ I MUSZĄ ODCZUWAĆ SUKCESY PODCZAS NAUCZANIA.

NAUCZANIE DZIECI:

1. Ograniczenie obecności rodziców

2. Obecność nauczyciela w wodzie

3. Opiekuńcza postawa instruktora

4. Porozumienie z uczniem

5. Dostosowanie sposobu mówienia do możliwości percepcyjnych ucznia

6. Ciepła woda ok. 30^oC

7. Duża ilość przyborów nauczania

8. Stosowanie elementów wypornościowych (skrzydełka)

9. Zabawy głównie indywidualne

10. Różnorodność zajęć - aspekt atrakcyjności lecz i obawy przed rzeczami nowymi

11. Duża ilość ćwiczeń oswajających z wodą

12. EMOCJONALIZACJA ZAJĘĆ

13. Kontakt emocjonalny z uczniem - także kontakt fizyczny

14. Stosowanie technik uproszczonych

NAUCZANIE DOROSŁYCH:

1. Intelektualizacja i emocjonalizacja nauczania

2. Stosowanie form ścisłych i zadaniowych (lecz także zabawowych)

3. Ograniczenia ruchomości stawów

W okresie pływania statycznego i pływania z niewielką prędkością pływalność statyczna ma decydujące znaczenie. Stąd nauczanie oddychania powinno uwzględniać przede wszystkim umiejętność zatrzymania powietrza w płucach (bezdech po wdechu).

Taki sposób oddychania utrudniają:

1. Nadmierne napięcie mięśni (w tym oddechowych)

2. Brak umiejętności zatrzymania w skurczu mięśni wdechowych

3. Niekontrolowane wydmuchiwanie (uciekanie powietrza przez nos)

4. Przedmuchiwanie powietrza do jamy ustnej

5. Oddychanie torem przeponowym

6. Ciśnienie wody naciskające na klatkę piersiową

Ćwiczenia oddechowe w początkowym okresie nauczania pływania powinny być skierowane głównie na usprawnienie możliwości ok. 5-7 s. zatrzymania bezdechu do wdechu. Do momentu wyćwiczenia tej umiejętności podczas pływania statycznego, a następnie dynamicznego stosować należy dodatkowe przybory wypornościowe (głównie skrzydełka pływackie, ze względu na ich skuteczność i zwiększenie wyporu w okolicy klatki piersiowej). Ponadto brak konieczności aktywnego trzymania przyboru (np. deski) przyczynia się do zwiększenia możliwości rozluźnienia mięśni antagonistycznych. Stopniowe zmniejszanie wyporu skrzydełek powoduje zwiększenie konieczności samodzielnego zatrzymania dodatniej pływalności ciała, przyzwyczajając do prawidłowego oddychania.

Wraz z podejmowaniem prób pływania na piersiach, wymagających w zalecanych wariantach technicznych wykonania wydechu do wody, coraz większego znaczenia nabiera ta umiejętność. Powinna ona być wyćwiczona już wcześniej w różnych wariantach ćwiczeń wydechowych. Wydaje się, że bardzo skuteczne wydechy do wody we wczesnych etapach nauczania techniki pływania powinny uwzględniać te dwa omówione wcześniej warunki. Proponuję zatem wydechy do wody w koordynacji: wdech - zatrzymanie bezdechu po włożeniu głowy do wody (ok.2-3 s.) - wydech - uniesienie głowy nad powierzchnię wody. W miarę nabierania sprawności wydychania powietrza do wody można wydłużać wydech, co czyni ćwiczenie bardziej odpoczynkowym (mniej aktywna praca mięśni wydechowych.)

Zagadnienia koordynacji oddechowo ruchowej w nauczaniu techniki pływania.

Schematy techniki pływania oparte są na biomechanicznej analizie technik pływackich stosowanych w pływaniu sportowym. Następujące po sobie określone sekwencje ruchowe mają bardzo ściśle przyporządkowane miejsce oraz czas na ich wykonanie. Nawet stosunkowo niewielkie odstępstwa od zalecanych przebiegów struktur ruchowych powodują konsekwencje w zaburzaniu ogólnej koordynacji ruchowej, skutkując różnorodnymi błędami w technice pływania, często bardzo utrudniającymi opanowanie pływania określoną techniką. Czy zatem zbyt „dosłowne” stosowanie technik sportowych nie utrudnia nauczania pływania? Rozważają nieco dogłębniej to zagadnienie pojawiają się podstawowe pytania:

1. Czy cele pływania sportowego i pływania w okresie jego nauki są takie same?

2. Czy struktury koordynacyjno-ruchowe w nauczaniu i w treningu sportowym powinny być takie same?

3. Czy zbyt wczesne nauczanie sportowych technik pływania nie utrudnia jego nauczania?

Celem pływania sportowego jest możliwie szybkie przepłynięcie określonego dystansu!

Celem pływania w okresie jego nauki jest możliwie bezpieczne, bądź przepłynięcie w ogóle określonego dystansu.

Szybkie pływanie sportowe jest uzależnione od możliwości technicznych i fizjologicznych zawodnika nabytych w trakcie długotrwałego procesu treningowego.

Bezpieczne pływanie uzależnione jest od zapewnienia uczniowi możliwości względnie swobodnego oddychania w czasie wykonywania zadania.

W pływaniu sportowym zawodnik jest motywowany do wykonywania wysiłków w nadziei na uzyskanie wyniku sportowego.

W nauczaniu pływania uczeń motywowany jest do wysiłku postępami w uczeniu się określonej techniki pływania (oczywiście wyrazem postępu może być wynik sportowy, wymaga on jednak pływania określona techniką).

Zatem już na tak podstawowym poziomie rozważań zauważyć można, że ani cele (przynajmniej te bezpośrednie), ani motywacje tych grup ludzi nie są zbieżne. Takie wnioski dają podstawy do ustosunkowania się do następnego pytania, na które można udzielić odpowiedzi, techniki pływania sportowego i te stosowane w nauczaniu pływania nie muszą być takie same. Techniki szkolne bazują na sportowych dla uzyskania efektu możliwie efektywnego przemieszczania się w środowisku wodnym, jednak ich celem jest wyuczenie ( choćby nie idealnych) sposobów przemieszczania się w środowisku wodnym, jednak nie możliwie szybko, tylko jak najbardziej bezpiecznie. Celem niewielkiej grupy ludzi (ok.5500 w roku 2000) jest pływanie szybkie, zaś motywacją większości podejmujących naukę pływania jest pływanie swobodne, rekreacyjne i nade wszystko bezpieczne.

Wydaje się, że jednym z najważniejszych elementów modyfikowania technik pływania sportowego dla potrzeb masowej nauki pływania jest koordynacja odechowo-ruchowa. Nie pomogą bowiem najrzetelniej wypracowane struktury ruchów napędowych, jeżeli pływak nie będzie umiał nabrać powietrza. O ile dla sportowca oddychanie podtrzymuje jego fizjologiczne możliwości wykonywania wysiłku, to dla ucznia stanowi ono warunek zabezpieczenia wartości egzystencjalnych. Dla sportowca oddychanie jest koniecznością dla możliwości wykonania maksymalnego wysiłku, dla ucznia jest koniecznością dla pływania w ogóle. Technika sportowa ma zapewnić możliwość zaczerpnięcia powietrza przy możliwie małej utracie prędkości, technika szkolna ma umożliwić względnie komfortowe i bezpieczne nabieranie powietrza. Sugeruję to odpowiedź na trzecie z postawionych pytań, że zbyt wczesne forsowanie technik sportowych może być niepotrzebnym utrudnieniem w nauczaniu pływania.

Przyspieszenie oddechu względem pracy ramion w cyklu ruchowym wydatnie zwiększa czas na nabranie powietrza.

Problemy z nabraniem powietrza w kraulu na piersiach pojawiają się zazwyczaj w wyniku:

1. Przedłużenia wydechu

2. Niepełnego wydechu (wydech kończony nad wodą)

3. Zbyt krótkiej pracy ramion

4. Unoszenia głowy połączonego z opadaniem nóg

5. Opóźnienia ruchów głowy w stosunku do pracy ramion

6. Braku aktywnego ruchu odcinka szyjnego kręgosłupa (ruch głowy połączony z ruchem obręczy barkowej)

Problemy z nabraniem powietrza w stylu klasycznym pojawiają się zazwyczaj w wyniku:

1. zbyt wczesnej pracy ramion

2. zbyt szybkiej pracy ramion

3. unoszenia tułowia (brak ruchu szyi)

4. przedłużenia pracy ramion

5. błędów koordynacyjnych

Problemy z nabraniem powietrza w delfinie pojawiają się zazwyczaj w wyniku:

1. zbyt krótkiej pracy ramion

2. złego rozkładu prędkości w pracy ramion

3. braku ruchu w odcinku szyjnym kręgosłupa

4. błędów koordynacyjnych.

UPROSZCZONE TECHNIKI PŁYWANIA

Aby ułatwić uczniowi opanowanie podstawowych umiejętności pływackich stosować można techniki uproszczone, czyli takie, które w ogólnym zarysie opierają się na technikach sportowych, jednak ich struktury biomechaniczne są nastawione na łatwość uczenia i możliwość względnie swobodnego oddychania, a nie na szybkość. Równocześnie są to techniki, które stanowią podstawę dla ewentualnego łatwego ewoluowania do poprawnych technicznie technik sportowych.

UPROSZCZENIA W ST. GRZBIETOWYM:

1. szybsza praca nóg o zmniejszonej amplitudzie

2. wyżej uniesione biodra

3. bardziej swobodne położenie głowy

4. koordynacja oddechowa (przedłużony wdech)

5. „dokładanka” w pracy ramion ??? (koordynacja RR z oddechem)

6. praca na prostych rękach (z czasem zmiana płaszczyzn w pracy ramion

UPROSZCZENIA W KRAULU NA PIERSIACH

1. wcześniejsze ustawienie wdechu w cyklu oddechowym

2. praca na prostych ramionach

3. skoordynowanie oddechu z pracą ramienia (jedna ręka wdech - druga wydech

UPROSZCZENIA W STYLU KLASYCZNYM

1. wcześniejsze ustawienie wdechu w cyklu oddechowym

2. wydłużenie poślizgu

3. częściowo podporowa praca ramion

UPROSZCZENIA W DELFINIE

1. Wcześniejsze ustawienie wdechu w cyklu oddechowym

2. rozdzielenie pracy ramion i nóg (delfin szkolny)

METODYKA NAUCZANIA PŁYWANIA

ETAP ADAPTACJI WSTĘPNEJ:

I. okres oswojenia się ze środowiskiem wodnym - zadaniem ćwiczeń wykonywanych w tej fazie nauczania jest zapoznanie ucznia z odmiennymi warunkami aktywności ruchowej w środowisku wodnym. Najistotniejsze jest dążenie do zniesienia lęku przed obecnością wody na twarzy oraz umiejętność zatrzymania bezdechu po wdechu. Uczniowie (szczególnie dzieci) powinni nabrać zaufania do instruktora.

Umiejętności niezbędne do opanowania w tym okresie:

1. Oswojenie twarzy z zachlapywaniem wodą

2. Zanurzanie twarzy i głowy

3. Umiejętność zatrzymania bezdechu po wdechu

Umiejętności zalecane do opanowania w tym okresie:

1. umiejętność wykonania wydechu do wody

2. umiejętność otwierania oczu pod wodą

II. okres pływalności statycznej - zadaniem tego okresu jest nauczenie umiejętności unoszenia się na wodzie bez kontaktu z dnem, głównie z wykorzystaniem siły wyporu. Najważniejsze dla tego okresu jest nauczenie poprawnego leżenia na plecach (także przy wykorzystaniu elementów pomocniczych) i umiejętności prawidłowego oddychania ( z zatrzymaniem bezdechu po wdechu)

Umiejętności niezbędne do opanowania w tym okresie:

1. umiejętność „wypchnięcia” bioder

2. prawidłowe ułożenie głowy (zanurzone uszy)

3. wyprost kolan

4. prawidłowe ułożenie stóp

5. prawidłowe oddychanie

Umiejętności zalecane do opanowania w tym okresie:

1. leżenie na piersiach z zanurzoną głową

III. okres pływalności dynamicznej - w okresie tym uczymy przemieszczania się w środowisku wodnym przy wykorzystaniu lokomocji wynikającej głównie z pracy nóg. Zadaniem dominującym jest nauczenie prawidłowej pracy napędowej kończyn dolnych.

Umiejętności niezbędne do opanowania w tym okresie:

1. opanowanie skutecznej pracy nóg z zachowaniem prawidłowego leżenia i oddychania w pływaniu na plecach

2. umiejętność samodzielnego rozpoczęcia i kontynuowania pływania na określonym odcinku

Umiejętności zalecane do opanowania w tym okresie:

1. wykonanie poślizgów w leżeniu na piersiach

2. opanowanie skutecznej pracy nóg z zachowaniem prawidłowego leżenia i oddychania w pływaniu na piersiach (tzw. strzałka)

Omawiany etap powinien zakończyć się zdobyciem umiejętności pływania na plecach przy wykorzystaniu pracy lokomocyjnej nóg i ewentualnie umiejętnością pływania na piersiach z zatrzymanym bezdechem przy wykorzystaniu pracy nóg.

---