Historia ochrony środowiska:

Świat:

- od czasów Starożytnego Rzymu; powstały specjalne (coś na k), zaopatrywaly miasto w wodę pitna, doprowadzając jednocześnie do znacznego hałasu i smogu

- Xix. Rewolucja naukowo- techniczna, rozbudowa miast, przemysłu; pierwsze oznaki degradacji środowiska

- 1875 Holandia- tzw. ustawa nowoczesna, o ograniczeniu zanieczyszczenia środowiska

- 1876 Anglia - ustawa o ochronie rzek

- Holandia (brak roku) ustawa ,, prawo urbanistyczne”, wieksze miasta musiały mieć plany przestrzennego zagospodarowania, dzielnice gdzie mógł być przemysł a gdzie nie,

- W Polsce W-wa miedzywojenna (dzielnice typowo mieszkaniowe Żoliborz, tereny przemysłowe np. Żerań) ; posiadała również tzw. kliny nawietrzające , przetrwały do lat 90 XXw

- 1908 Anglia ustawa o ochronie powietrza (składniki, normy dopuszczalne w powietrzu)

- Ameryka Północna pod koniec XIX w masowe wylesianie terenu, tępienie zwierzyny, czego skutkiem ustawa 1900 o ochronie zwierzyny

- 1908 USA - Komisja ds. ochrony bogactw naturalnych; również coś na wzór Ministerstwa Ochrony Środowiska (będę później używał skrótu OŚ)

- 1968 obrady Zgromadzenia Ogólnego ONZ - zlecenie Sekretarzowi Generalnemu U'Thantowi sporządzenia raportu dot. Stanu środowiska, zagrożeniach itp. , upowszechnienie idei OŚ.

- maj 1969 raport U'Thanta ,, człowiek i jego środowisko” ; po raz pierwszy stwierdzono nim globalny kryzys ekologiczny; konflikty ekologiczne na poziomie lokalnym, regionalnym, krajowym i międzynarodowym; środowisko jest dobrem społecznym i na każdym obywatelu ciąży obowiązek zachowania i ulepszenia jego jakości

- 1972 Światowa Konferencja ds. OŚ: zaliczenie OŚ do podstawowych funkcji państwa; 1 raz termin ,, polityka oś”; powołanie specjalnej agendy w ONZ - UNEP, obecnie 2 przedstawicielstwa w Genewie i Nairobi; pojęcie sozologii- nauki oś,; zmiany w administracji rządowej, od tego czasu tworzenie ministerstw oś

- pojęcie środowiska naturalnego zostaje konsekwentnie umieszczane w konstytucjach, w Polsce nowelizacja w 1976 r - wówczas wpis o oś

- 1979 Konwencja o transgranicznym zanieczyszczeniu powietrza; jest ono częścią środowiska, której nie da się chronić w ramach jednego państwa (np. jedynie 40 % zanieczyszczenia Polski pochodzi od nas)

- 1985 Konwencja Wiedeńska o ochronie warstwy ozonowej

- 1992 Konferencja w Rio de Janeiro

a),, środowisko i rozwój”, głównym celem ,, zrównoważony rozwój”, rozwój ludzkości nie może degradować środowiska naturalnego;

b)redukcja zanieczyszczeń pochodzących z przemysłu ,, tyle ile zostało zanieczyszczone, tyle musi zostać odbudowane” zachowanie stanu równowagi;

c)program ,, zrównoważony rozwój osiedli ludzkich” ; nie dopuszczanie do przeludnień miast

d) ochrona przed zanieczyszczeniem lasów (zwłaszcza Amazonka i Syberia); ochrona terenów górskich i pustynnych, ochrona przed odpadami, utylizacja

e) wspólne standardy dot. Oś (wcześniej każde państwo miało własne)

- 1992 Konferencja tzw.,, szczyt Ziemi”

Polska:

- akt Bolesława Chrobrego o ochronie bobra (:D )

- Władysław Jagiełło ograniczenie dot. Polowań

- Stefan Batory ochrona gatunkowa zwierząt i ryb (ryba to przecież nie zwierze :D)

- od 1918 konieczność utworzenia własnego prawa oś.

- 1925 Państwowa Rada Ochrony Przyrody; organ doradczy; istnieje do dzisiaj

- z tego okresu 2 akty prawne: ustawa wodna; ochrona wód przed zanieczyszczeniami

- 1934 ustawa o ochronie przyrody; dot. Również przyrody nieożywionej

- 1976 po raporcie U'Thanta powstał program ,, człowiek i środowisko” dot. Głównie aglomeracji miejskich

- 1980 Polska jako jedyna z bloku socjalistycznego - ustawa o kształtowaniu środowiska naturalnego

- 1991 uchwała w sprawie polityki ekologicznej

- 1991 ustawa o ochronie przyrody

Źródła prawa OŚ

- konstytucja: oś podlega kontroli państwa; zrównoważony rozwój; odpowiedzialność gmin

- szereg umów międzynarodowych; akty UE

- Dyrektywy

- Ustawa ,, prawo oś” z 2001

- Ustawa ,, prawo wodne” z 2001; dot. Tylko wód śródlądowych

-Ustawa o ochronie przyrody z 2004

- Prawo atomowe, ustawa o ochronie gruntów leśnych, ustawa o dostępie do informacji publicznej

- Rozporządzenia: tworzone przez Min.OŚ, ministra zdrowia, ministra rolnictwa, ministra transportu, obrony narodowej, gospodarki

- Akty Prawa miejscowego: tzw. programy oś; uchwały rady gminy, określa ona plan swojego działania, z reguły na okres 4 lat

- Ustawa o ochronie przyrody z 2004

a) brak definicji ochrony przyrody

b)celem ochrony przyrody jest utrzymanie procesów ekologicznych; ekosystem - jednostka przyrody zamykająca się pewnej całości; miasto- sztuczny ekosystem

c)zachowanie różnorodności biologicznej- im więcej ekosystemów, tym przyroda stabilniejsza, odporna na degradacje,

d) ochrona ciągłości istnienia gatunków

e) ochrona krajobrazu

Podstawowe formy ochrony przyrody

- parki narodowe

- rezerwaty przyrody: wojewoda może zmniejszyć lub zwiększyć obszar rezerwatu, ale za zgodą ministra środowiska; może zmienić cele rezerwatu lub go zlikwidować

- parki krajobrazowe:

a)obszar przyrody ważny ze względu na wartość przyrodniczą i kulturową;

b)wszelkie zmiany również na rozporządzenie wojewody, ale także decyzje rady gminy;

c)na terenie PK grunty role i leśne mogą być wykorzystane gospodarczo;

d)dyrektor powoływany przez wojewodę,

- obszary chronionego krajobrazu: stosowne rozporządzenie wojewody, skonsultowane z Radą Gminy

-obszary natura 2000:

a) w Polsce w związku z UE; Dyrektywa Ptasia i Środowiskowa, pochodzą z lat 90;

b) miały objąć rezimem prawnym te obszary, na których mieszczą się typowe gatunki ptaków dla Europy; po wejściu do UE stwierdzono, że blisko 25% siedlisk jest na terytorium polski (głównie północno- wschodniej);

c) obszar taki podlega szczególnemu rezimowi, planom przestrzennego zagospodarowania;

d) problemy z przeprowadzeniem inwestycji; spore wymagania również wobec osób fizycznych;

e) zaletą jest że gminy dostają pieniądze z UE

-pomniki przyrody: przyroda nieożywiona i ożywiona

- użytki ekologiczne

- zespoły przyrodniczo-krajrobrazowe

- ochrona gatunkowa roślin i zwierząt

Pojęcie lasu:

- Ustawa z 1991 dot. Zasad gospodarki lasami; dotyczy lasów niezależnie od ich form własności ; lasem jest powierzchnia min 1/10 ha, pokryta roślinnością lesną, krzewami leśnymi i runem lesnym; również teren niczym nie porośniety, ale przeznaczony do produkcji leśnej, również teren bez szaty roślinnej ,ale na terenie PN;

Lasy Państwowe

- zarządzają lasami, na ich czele stoi zarząd, w którego skłąd wchodzi dyrektor generalny, dyrektor regionalny, nadleśnictwo i inne jednostki organizacyjne;

- bezpośrednio lasami zajmuje się nadleśnictwo, odpowiada za gospodarkę lesną i za stan lasów

- nadzór nad Lasami Państwowymi pełni minister środowiska, nad lasami prywatnymi starosta bądź wojewoda,

- uprawnienia włsciciela lasu: po uzyskaniu zgody na wycinkę lasu, jest zobowiązany w ciagu 2 lat zasadzic nowe drzewa; jeżeli kleska żywiolowa - zalesienie w ciagu 5 lat

Korzystanie z lasów

- do lasów państwowych mają dostęp wszyscy; zakaz wejścia jeżeli: uprawy leśne (?czy cos takiego), las doświadczalny , źródło rzeki lub potoku; zakazy okresowe wprowadza nadleśnictwo np. jeśli zagrozenie pożarem

- Lasy prywatne- właściciel sam decyduje kto wchodzi a kto nie, musi postawić specjalne oznaczenia,

Służba leśna Lasów Państwowych

- wszyscy którzy pracuje w strukturach lesnych

- straż leśna - ma uprawnienia policyjne, przestępstwa z zakresu ochrony przyrody, musi oddac przestępcę w rece policji

Organy i Instytucje ochrony środowiska:

- zadania:

a) zobowiązująco- reglamentujące: taka sytuacja prawna innych podmiotów , aby ich działania były zgodne z prawem; wydawanie decyzji administracyjnych

b)zalecenia kontrolno- nadzorcze: badanie stanu środowiska; kontrola przestrzegania jego przepisów

- Podstawowe organy:

a) Minister Środowiska, kieruje dzialami administracji : bezpieczeństwo ekologiczne, środowiska, gospodarka wodna

b) wojewoda: podlegaja mu w zakresie wykonywania zadan dot. Ochrony środ burmistrzowie/prezydenci miast, wojtowie, marszałkowie województwa

c) generalny inspektor oś

d w terenie funkcjonuja tzw. wojewodzkie inspekcje oś

- Pozostałe instytucje:

a) Państwowa rada oś; organ opiniodawczy, powoływany na 5 lat, doradza ministrowi środ.

b) Wojewódzkie Rady OŚ: ciała doradcze wojewody

c) Państwowa rada ochrony przyrody

d) komisje ds. oddziaływania na środowisko

Ochrona wód

- może mieć charakter pełny lub ograniczony

- ustawodawca dopuszcza poziom zanieczyszczenia wód wg ściele określonych norm (art. 38 ustawy prawo wodne)

- właściciela wód: Skarb państwa, os. prawne, os. fiz., (sam terytorialny, spóldzielnie, społki)

- wody publiczne: naleza do panstwa lub sam terytorialnego

- wody prywatne: nie należy odgraniczac ich tylko dla siebie, 1,5 m wolnego przejscia

- pozwolenie wodno -prawne: od XIII w - dyspensa wodna, obecnie decyzja administracyjna,

- korzystanie z wod:

- art. 32 ustawy prawo wodne- uzywanie wody na potrzeby ludności,

- 3 rodzaje korzystania z wód:

a) powszechne: wody powierzchniowe, własność panstwa, za wyjątkiem stawow i innych zbiornikow do hodowli ryb; zaspokajania potrzeb ludności ( woda z kranu)

b) zwykłe: wlasciele gruntow ,gdzie wody podlegaja jego władzy, pewne ograniczenia: nie może pobierac wiecej niż 5 m3 wody na dobe, nie może prowadzic dziłalnosci związanej z wodą

c) szczególne: korzystanie na drodze decyzji administracyjno - prawnej; pozwolenie wodno - prawne; wojewoda i starosta wydaja pozwolenie; decyzja wydawana na 10 lat; jeżeli przerwa w wykonywaniu działań dluzsza niż 3 lata, wówczas decyzja musi być wydana na nowo

Spółki wodne

- Instytucja prawa wodnego , w europie znana od XII; ludność zrzeszała się miedzy innymi w budowaniu tam i wałów przeciwpowodziowych; w połowie XVII usuwanie wody poprzez pompy wiatrakowe( czy cos takiego, nie jestem pewnien czy się dobrze rozczytałem)

- obecnie w Polsce do utworzenie takiej spolki co najmniej 3 osoby fizyczne; porozumienie w formie pisemnej , przedłożone staroscie, statut zatwierdza starosta

Zanieczyszczenie [powietrza

- 60 % zanieczyszczenia powietrza w Polsce pochodzi z zagranicy (głównie z Austrii i czech); do niedawna Polska była liderem zanieczyszczenia w Europie (zajekurwabiście!)

- 25 % zanieczyszczenia pochodzi z górnego śląska

- transgraniczne zanieczyszczenie: fizyczne umiejscowienie w całości lub czesci na terytorium jednego państwa, skutki odczuwalne dla innego

- Ustawa z 1966 o ochronie powietrza: wskazywała dopuszczalne normy jeśli chodzi o zanieczyszczenie powietrza

- Ustawa z 1980 o ochronie i kształtowaniu oś: wzmianka o ochronie powietrza

- Konwencje międzynarodowe która chronia powietrze:

a) Konwencje genewskie z 1979 w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości ; polska podpisala w 1980

b) protokól z 1984 - długofalowe finansowanie wspolnego programu monitorowania i oceny przenoszonych zanieczysczzen ; polska podpisala w 1987

c) konwencja wiedenska z 1975 o ochronie warstwy ozonowej; polska od 1992

- Unormowania krajowe:

a) art. 85 prawo oś - definicja ochrony powietrza, zapewnienie jak najelspzej jego jakości, określenie poziomu dopuszczalnych substancji

b) rozporządzenie ministra środowiska z 2003, 180 szkodliwych substancji, określenie poziomu dla każdej z nich , podzial polski na dopuszczalne normy

- za ochrone powietrza odpowiada wojewoda, może wydawac w tym celu stosowne decyzje administracyjne; również działania alarmowe, plan dzialania, powie3daomienie ludności, określenie jak długo dany stan może się utrzymac, na jakich terenach specjalny reżim

c) decyzje: zakład przemysłowy musi być wyposażony w redukcję zanieczysczzen; wydanie decyzji dot. Dopuszczlanej ilości zanieczyszczen na 10 lat; dany zakład musi z niej skorzystac w ciagu 3 lat

Obrót prawami emisji

- 1992 konwencja ONZ ws emisji, polska jej stroną

- obowiązek ograniczenie emisji zanieczyszczeń, gazów cieplarnianych

- 1997 Protokół z Kioto, wynika z ustaleń w/w konwencji; jednym z ustalen jest prawo do handlu przynanymi limitami emisji

- W Polsce 2004 ustawa o handlu emisjami

Ochrona przed promieniowaniem

- 2 rodzaje : jonizujące i elektromagnetyczne; jest to strumień cząstek emitowany przez układ (jakiś)

- jonizujące: alfa, beta, gamma; elektromagnetyczne: fale elektromag.

- stopień szkodliwości zależy od czasu, rodzaju, zasięgu

- jonizujące:

a) alfa i beta mało szkodliwe, może być zatrzymane przez przedmioty materialne; pokonuje małe odległości

b) gamma bardzo szkodliwe, przenika przez żywe organizmy, powoduje mutacje, zmiania komórki,

- ochrona:

a) elektromagnetyczne: przedmioty materialne

b) jądrowe: alfa i beta również przedmioty materialne, gamma: związki ołowiu, woda w dużych ilościach, właściwe odżywianie się,

- dopuszczalna dawka dla człowieka to 0,75 - 4 R (grey czy jakoś tak), śmiertelna 6 R

- niezależnie od ilości promieniowania, zawsze zmiany genetyczne

- ogół środków podejmowanych przeciwko - ochrona radiologiczna

- prawo atomowe z 2000; Polska Agencja Atomistyki; na jej czele prezes, odpowiada za zakup materiałów rozszczepialnych, składowanie odpadów,

Ochrona powierzchni Ziemi

- akty prawne:

a) prawo oś

b) ustawa z 1995 o ochrnie gruntów rolnych i lesnych: zapewnienie ziemi odpowiedniej jakości, minister okresla dopuszczalne poziomy zanieczyszczenia gleby; za zanieczyszczenie odpowiada właściciel gleby, jeśli jest spowodowane,, siłą wyższą” nie ponosi odpowiedzialności

- rekultywacja- przywrócenie poziomu gleby do stanu właściwego; jezlei małe zanieczyszczenia, decyzje o rekultywacji podejmuje starosta; jeżeli duże - wojewoda, on również odpowiedzialny za bdanie gleby raz na 5 lat, badanie głwnie w pobliżu ciagów komunikacyjnych

Ochrona przed hałasem

- dbałości o jak najlepszy tsan akustyczny środowiska

- hałasem są dzwieki 16 - 16 tys HC

- rozporządzenie z 2007 o dopuszczalnych poziomach hałasu w środowisku; w dzien 55 dec, w nocy 50; wyższe dla terenow wokół lotnisk,

Odpowiedzialność w OŚ

- cywilna- jeżeli dotyczy podmiotu, który zostal zagrozony szkodą,

- powodem może być:

a) poszkodowany/ zagrożony

b) organizacja ekologiczna

c) skarb państwa

d) jednostka samorządu terytorialnego

- odpowiedzilanosci miedzynarodowa - wynika z konwencji, których strona jest Polska

- pracownicza- lesnik, lekarz weterynarii - sądy zawodowe

- organizacyjna- polski związek łowiecki

- administracyjna- na podstawie decyzji wojewody; możliwość nałożenia kar administracyjnych np. jeżeli przekroczenie dopuszczalnych emisji, poboru wody, ilość hałasu

- odpowiedzilanosc karna: KK art. 183 - 194, 165, 167, 171

Geneza oś w ue

- początkowo nie zajmowano się oś, do czasu raportu U'Thanta

- 1972 Karta europejska dot. Oś : zasada ,, jeśli ktos zniszczyl środowisko, musi za to zapłacić (jej!)”

- 1973 pierwsze dyrektywy WE np. dot. Ochrony powietrza

- 1975 termin zrównoważonego rozwoju

- od 1977 programy dot oś: obecnie od roku 2011 dot. Zmian klimatycznych, przyroda, bioróżnoronosc

OŚ w polskiej konstytucji

- 1976 konstytucja PRL, pojawienie się terminu oś

- 1997 art. 5 ; oś kieruje się zasadą zrównoważonego rozwoju ; art. 68 - obowiązkiem wladz jest zapobieganie negatywnym skutkom degradacji środowiska; art. 74 - każdy maprawo do informacji na temat oś; art. 76- każdy ma dbać o oś

Polityka Ekologiczna Państwa :

- raz an 4 latab tworzy gmina, kazda ma taki obowiązek, raz an 2 lata raport

- charakter strategiczny, spójny, lokalny; na roznych terytoriach polski rozne rozwiązania

- mogą mieć charkter aktów praw amiejscowego

---