Księga III

1. Przepowiadanie Słowa Bożego

1. Osoby upoważnione do głoszenia słowa Bożego

• biskupi - mogą to czynić w całym kościele

• kapłani

• diakoni

• świeccy - w wyjątkowych sytuacjach, gdy wymaga tego konieczność, np. brak kapłana lub diakona

2. Formy przepowiadania słowa Bożego:

• Homilia (kazanie) - wygłaszana podczas mszy św., celebracji innych sakramentów, w czasie nabożeństw

• Rekolekcje (Misje święte)

3. Obowiązek głoszenia homilii - jest wygłaszana podczas mszy św., jak i podczas celebracji sakramentów jak i podczas liturgii słowa w czasie nabożeństw.
   Obowiązek głoszenia homilii spoczywa na proboszczu lub rektorze kościoła. Istnieje obowiązek głoszenia homilii podczas wszystkich mszy s odprawianych w niedziele i święta nakazane.

2. Nauczanie katechetyczne:

1. Katechizacja - to pogłębianie i systematyczne nauczanie dzieci, młodzieży i dorosłych w przedmiocie prawd wiary i życia chrześcijańskiego, zmierzające do ożywienia życia religijnego.

2. Odpowiedzialni za katechizacje są:

• rodzice

• biskup diecezjalny

• konferencja biskupów (układa katechizmy i program nauczania religii)

• proboszcz

• przełożony zakonny

• katecheta (wymagania: przygotowanie pedagogiczne, wykształcenie teologiczne, przymioty moralne, tzw., misja kanoniczna - skierowanie od biskupa diecezjalnego do nauczania religii w danej szkole)

3. Misyjna działalność kościoła:

1. Działalność misyjna - to przepowiadanie Ewangelii i zakładanie kościołów. Każdy wierny zobowiązany jest do pracy nad rozwojem kościoła.

2. Osoby odpowiedzialne za działalność misyjną:

• każdy wierny - z faktu, że przez chrzest należy do Chrystusa, zobowiązany jest do pracy nad rozwojem Kościoła

• papież oraz kolegium biskupów - którym przynależy kierowanie oraz koordynacja w odniesieniu do dzieł misyjnych i współpracy misjonarskiej

• poszczególni biskupi we własnych diecezjach popierają organizowanie dnia misyjnego; Papieskie Dzieła Misyjne

• członkowie instytutów życia konsekrowanego w szczególności misjonarze, którzy nawiązują dialog z niewierzącymi w Chrystusa oraz nauczają katechumenów o prawdach wiary

• katechiści - pomocnicy misjonarzy, wierni świeccy, odpowiednio przygotowani wyróżniający się wzorowym życiem chrześcijańskim, ich zadanie to nauczanie prawd wiary, organizowanie życia liturgicznego i prowadzenie akcji charytatywnej

4. Środki społeczne przekazu

1. Kościół ma prawo i obowiązek przepowiadania Ewangelii także przy użyciu właściwych sobie środków społecznego przekazu. Pasterze Kościoła w wypełnianiu swojego urzędu powinni posługiwać się środkami społecznego przekazu.

2. Do obowiązków pasterzy należy:

• czuwanie aby wiara i obyczaje nie ucierpiały przez publikowanie pism lub korzystanie z masmediów

• domaganie się aby pisma dotyczące wiary i obyczajów, były poddane ich osądowi

• imprimatur - (nihil abstat) - zezwolenie kompetentnej władzy kościelnej na druk książki dotyczącej wiary i obyczajów (wydaje je biskup diecezjalny miejsca zamieszkania autora albo biskup diecezjalny miejsca druku książki.

• Konferencja biskupów ustala warunki, pod jakimi duchowny lub zakonnik może brać udział w wystąpieniach radiowych lub telewizyjnych, w kwestiach odnoszących się do wiary katolickiej, nauki katolickiej i obyczajów.

• W kościołach i kaplicach nie można wystawiać, sprzedawać ani rozdawać książek i czasopism traktujących o kwestiach religii lub moralności, jeśli nie zostały wydane za zezwoleniem właściwej władzy kościelnej.

3. Uprzedniej cenzurze kościelnej podlegają:

• księgi Pisma Świętego

• księgi liturgiczne

• modlitewniki

• katechizmy

• podręczniki z zakresu Pisma Świętego, teologii, prawa kanonicznego, historii kościoła i innych gałęzi wiedzy religijnej używane w szkołach podstawowych, średnich i wyższych

• zbiory aktów wydawanych przez jakąś władzę kościelną

5. Wychowanie katolickie:

Kościołowi przysługuje prawo do zakładania szkół i kierowania nimi. Przez szkołę katolicką należy rozumieć taką szkołę, która kieruje właściwa władza kościelna, albo kościelno-publiczna osoba prawna, bądź też taką szkołę, która została uznana za katolicką przez władzę kościelną dokumentem pisanym (np. KUL). Nauczanie i wychowanie w szkole katolickiej powinno opierać się na zasadach doktryny katolickiej. Natomiast nauczyciele powinni odznaczać się zdrową nauką i prawością życia. Żadna szkoła nie może posługiwać się mianem katolickiej bez zgody właściwej władzy kościelnej. Do rodziców należy wybór odpowiedniej szkoły dla dziecka zapewniającej wychowanie katolickie. Biskup diecezjalny powinien otoczyć studentów opieką duszpasterską (kościół akademicki oraz duszpasterskie akademiki)

6. Wyznanie wiary

1. Wyznanie wiary - to zamafenistowanie przez wiernego swojej wiary katolickiej, nie może być złożone przez pełnomocnika

2. Osoby zobowiązane do złożenia wyznania wiary wg Formuły zatwierdzonej przez Stolicę Apostolską:

• uczestniczący z głosem decydującym lub doradczym w soborze powszechnym, synodzie partykularnym, synodzie biskupów, synodzie diecezjalnym

• wyniesieniu godności kardynalnej i biskupiej

• wikariusz generalny, wikariusz biskupi, wikariusz sądowy

3. Depozyt wiary - wszystko co jest zawarte w słowie Bożym spisanym lub przekazywanym

4. Wszyscy wierni zobowiązani się do unikania wszelkich doktryn przeciwko nauczaniu Kościoła

5. Przestępstwa przeciwko wierze:

• herezja - uporczywe zaprzeczenie, po przyjęciu chrztu, jakieś prawdzie, w którą należy wierzyć wiarą Boską i katolicką, lub też uporczywe powątpiewanie w taką prawdę

• - apostazja - całkowite porzucenie wiary chrześcijańskiej

• - schizma - to odmowa uznania zwierzchnictwa papieża

KSIĘGA IV

1. Szafarz sakramentu (sytuacja zwyczajna i nadzwyczajna)

1. Chrzest:

• szafarz zwyczajny - biskup, proboszcz, kapłan, diakon

• szafarz nadzwyczajny - katechista (pomocnik misjonarza), każdy człowiek który ma właściwą intencję, czyli chce czynić to co Kościół.

• Bierzmowanie:

• Biskup, prezbiter (ksiądz) kiedy pełni urząd zrównany w prawie z urzędem biskupa diecezjalnego (prałat terytorialny, opat terytorialny, wikariusz apostolski, administrator apostolski i prefekt apostolski)

3. Namaszczenie chorych:

• Kapłan i biskup ponieważ następuje odpuszczenie grzechów. Diakoni nie mogą udzielać sakramentu namaszczania.

• Święcenia kapłańskie:

• Szafarz sakramentu - biskup konsekrowany

• Święcenia biskupa - udziela ich biskup posiadający zlecenie papieskie, powinno być dwóch współ konsekrujących, może być od tego dyspensa. Gdy biskup konsekruje bez zlecenia popada ex comunice latae sententiae, podobnie wyświęcony biskup.

• Święcenia prezbitera i diakona - udziela ich biskup własny lub obcy na podstawie dymisoriów (pisemne upoważnienie do godziwego udzielania święceń, wydane przez własnego biskupa i skierowane do biskupa, który będzie święcił). Jeżeli kandydat jest innego obrządku potrzebny jest indult Stolicy Apostolskiej.

1. Eucharystia (Msza św., Komunia św.)

• Szafarz Mszy św. - Warunek do ważności: musi być ważnie wyświęcony. Warunek do godziwości: kapłan, któremu prawo nie zabrania sprawowania eucharystii (nie może być obciążony karą kościelną, nie mogą występować ograniczenia przewidziane przez prawo)

• Msza binowana - dwukrotne sprawowanie mszy w ciągu dnia przez kapłana

• Msza trynowana - trzykrotne sprawowanie mszy w ciągu dnia przez kapłana, możliwe za zezwoleniem ordynariusza miejscowego

• Kwadrynacja mszy - odprawianie czwartej lub dalszej mszy w ciągu dnia za zezwoleniem kongregacji sakramentu i kultu bożego

• Szafarz Komunii św.

• Szafarz zwyczajny - biskup, prezbiter, diakon

• Szafarz nadzwyczajny - osoba świecka

Wymogi stawiane szafarzowi nadzwyczajnemu:

• Żywa wiara

• Dobre obyczaje

• Osoba świecącą przykładem, udziałem w nabożeństwie do Najświętszego sakramentu

• Jest nadzieja, że swoją posługę będzie spełniał świadomie i z oddaniem

• Osoba dopuszczona przez ordynariusza miejscowego (bp. diecezjalny)

• Osoba poproszona przez proboszcza

• Mężczyzna w wieku 35-65 lat, posiadający przynajmniej wykształcenie średnie, podstawową wiedzę teologiczną, musi mieć list polecający od proboszcza i dwóch kapłanów, osobiście poznany przez biskupa

• W Polsce dopuszczany na rok z możliwością odnowienia upoważnienia

• Pokuta:

Szafarze:

• z mocy prawa: papież, kardynał, biskup

• z mocy urzędu: proboszcz, przełożony zakonny, rektor seminarium

• na podstawie uprawnienia - wikariusz parafialny

2. Materia i forma sakramentu:

1. Chrzest

• Chrzest jest bramą do pozostałych sakramentów, jest on wymagany do ważności pozostałych sakramentów. Przez chrzest człowiek zostaje uwolniony z grzechu pierworodnego oraz z grzechów popełnionych po urodzeniu.

• Materią tego sakramentu jest obmycie prawdziwą wodą, która powinna być poświęcona, poza wyjątkiem konieczności.

• Forma sakramentu to wypowiedzenie słów: imię ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha św.

• Namaszczenie chorych:

• Namaszczenie olejem i wypowiedzenie prawem liturgicznym formuły. Olej powinien być pobłogosławiony przez biskupa lub osobę z nim zrównaną. W Wielki Czwartek podczas mszy porannej. W przypadku konieczności pobłogosławienia olejem może dokonać prezbiter ale tylko podczas sprawowania sakramentu. Olej powinien być z oliwek, w razie konieczności może to być inny olej roślinny.

3. Bierzmowanie

• Istotą obrzędu jest namaszczenie olejem i zakreślenie krzyża i wypowiedzenie słów: Przyjmij znamię daru Ducha Świętego. Inny element to nałożenie ręki przez biskupa.

• Kapłaństwo

• Odbywa się poprzez nałożenie rąk i modlitwę konsekracyjną. Święceń powinno udzielać się w Niedzielę lub święta nakazane w katedrze podczas mszy świętej. Można też w innych dniach. Nie wolno udzielać w Triduum Paschalnym, w Środę Popielcową, 2 listopada, w dni Wielkiego Tygodnia.

• Eucharystia:

• chleb pszenny niekwaszony

• wino z winogron niezepsute

3. Warunki do przyjęcia sakramentu:

1. Pokuta:

• Osoba ochrzczona posiadająca używanie rozumu

Warunki dobrej spowiedzi:

• rachunek sumienia

• żal za grzechy

• mocne postanowienie poprawy

• szczera spowiedź

• zadośćuczynienie Bogu i bliźniemu

• Chrzest:

Warunki do ważności i godziwości chrztu:

• człowiek

• nie ochrzczony

• gdy jest dorosły musi wyrazić wolę i zostać pouczony o prawdach wiary i obowiązkach chrześcijańskich

3. Bierzmowanie

• ochrzczony

• nie bierzmowany

• przygotowany do odnowienia przynależności chrzcielnych

• posiadający używanie rozumu

• stan łaski uświęcającej

• wiek 15-16 lat (biskup w swojej diecezji może granice wieku obniżyć (7-16 lat)

4. Namaszczenie chorych

• osoba ochrzczona

• posiadająca używanie rozumu

• znajdująca się w niebezpieczeństwie śmierci z powodu choroby lub starości

• jeżeli jest nieprzytomna sakramentu udziela się gdy będąc przytomną prosiła o to przynajmniej pośrednio

• nie udziel się po upływie pół godziny od śmierci

• nie udziela się osobom uprzednio trwających w grzechu ciężkim chyba że poproszą o spowiedź

5. Eucharystia:

• uczestnictwo - osoba ochrzczona powyżej 7 roku życia

Zakaz przyjmowania:

• ekskomunika, interdykt

• uparte trwanie w jawnym grzechu ciężkim

• osoby, które mają świadomość popełnienia grzechu ciężkiego

• można przyjąć komunię po raz drugi w ciągu dnia pod warunkiem, że uczestniczy się w całej mszy świętej

• post eucharystyczny - wyjątek to woda i lekarstwa, wyjątek dotyczy też kapłana, który binuje lub trynuje, osoby chorej lub w podeszłym wieku.

1. Święcenia:

Kandydaci do święceń diakonatu i prezbiteratu:

• mężczyzna,

• ochrzczony,

• działający beż przymusu,

• posiadający intencję do przyjęcia święceń

Warunki do godziwości

• zdaniem własnego biskupa po odbyciu próby kandydat odznacza się odpowiednimi przymiotami

• brak nieprawidłowości i przeszkód

• bierzmowany

• przyjęcie i wykonanie usługi lektora i akolity

• publiczne zobowiązanie się do celibatu

• odbycie co najmniej 6 dniowych rekolekcji

• złożenie pisemnego oświadczenia przez kandydata, że dobrowolnie z własnej woli przyjął święcenie i że zawsze będzie wykonywał posługę kościelną

• wymagane dokumenty (np. świadectwo chrztu, bierzmowania, odbytych studiów.)

Święcenia nieważne:

• udzielający nie był biskupem

• święcenia były udzielane pod przymusem

Wiek:

• diakonat - 23 lata (po ukończeniu 5 roku studiów)

• prezbiterat - 25 lat (pomiędzy w/w święceniami musi być 6 miesięcy odstępu)

• diakon stały nieżonaty - ukończone 25 lat

• diakon stały żonaty - ukończone 35 lat i zgoda żony

• episkopat - ukończone 35 lat

4. Sakramentalia

1. Sakramentalia - to znaki święte, które jakby na podobieństwo sakramentów wyrażają i wywołują skutki zwłaszcza duchowe, dzięki modlitwie Kościoła. Sakramentalia zostały ustanowione przez Kościół.

2. Podział sakramentaliów:

• błogosławieństwo - uprasza u Boga jakieś dobro duchowe i doczesne

• poświęcenie - sprawia, że rzecz nabiera trwałego charakteru sakralnego

• konsekracja - jest obrzędem, przez który pewne osoby w szczególny sposób są poświęcone Bogu

• egzorcyzmy - mają na celu wyjęcie człowieka spod wpływu szatana

• Szafarz sakramentaliów - duchowny wyposażony w odpowiednią władzę

5. Pogrzeb kościelny:

1. Osoby pozbawione pogrzebu kościelnego:

• jeżeli przed śmiercią nie przejawili żadnych oznak pokuty, powinni być pozbawieni pogrzebu kościelnego

• notoryczni apostaci, heretycy i schizmatycy

• osoby, które zadecydowały o spaleniu swojego ciała z motywów przeciwnych wierze chrześcijańskiej

• inni jawni grzesznicy, którym nie można udzielić pogrzebu kościelnego bez publicznego zgorszenia wiernych.

• W razie zaistnienia jakieś wątpliwości należy się zwrócić do ordynariusza miejscowego i postąpić wg jego decyzji.

• Temu, który został pozbawiony pogrzebu kościelnego należy także odmówić jakiejkolwiek mszy świętej pogrzebowej.

• Osoby przewodniczące obrzędom pogrzebowym:

• kapłan lub diakon jeżeli, ich obecność jest niemożliwa, obrzędom w domu oraz procesji do kościoła może przewodniczyć katolik świecki upoważniony przez proboszcza.