Dr Mieczysław SZOSTAK

Instytut Międzynarodowych Stosunków

Gospodarczych SGH - www.sgh.waw.pl/imsg/

Konsultacje: wtorek, godz. 13,30-14,30; pok. 914 (gmach F)

MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE I:

Zakres i program wykładów na studiach stacjonarnych SGH

I. WPROWADZENIE DO PROBLEMATYKI MIĘDZYNARODOWYCH

STOSUNKÓW GOSPODARCZYCH

1. Pojęcie i specyfika międzynarodowych stosunków gospodarczych jako wyodrębnionej

dyscypliny nauk ekonomicznych.

2. Zróżnicowanie skali i podmiotów działalności ekonomicznej we współczesnym

Świecie.

3. Charakterystyka podstawowych pojęć dotyczących międzynarodowej działalności gospodarczej.

4. Zarys ewolucji gospodarki światowej - od jej narodzin do obecnego etapu globalizacji życia ekonomicznego.

5. Przesłanki, przejawy i skutki globalizacji ekonomicznej.

6. Dysproporcje strukturalne we współczesnej gospodarce światowej w świetle danych empirycznych.

7. Tendencje zmian w handlu międzynarodowym.

8. Ogólne wnioski z analizy empirycznej.

CZĘŚĆ A: ZARYS TEORII WYMIANY MIĘDZYNARODOWEJ

II. PRZEDKLASYCZNE I KLASYCZNE TEORIE HANDLU

MIĘDZYNARODOWEGO

1. Rozważania wstępne na temat istoty teorii handlu międzynarodowego.

2. Wymiana międzynarodowa w ujęciu merkantylistów.

3. Teoria przewagi absolutnej A. Smitha: Istota i założenia modelu, .przykład liczbowy

i wnioski.

4. Teoria przewag komparatywnych D. Ricardo: Główna teza modelu, przykład

liczbowy i konkluzje.

5. Teoria przewag komparatywnych w ujęciu graficznym.

6. Rozwinięcie i weryfikacja teorii przewag komparatywnych.

III. NEOKLASYCZNE KONCEPCJE HANDLU

MIĘDZYNARODOWEGO I TEORIA HECKSCHERA-OHLINA

1. Charakterystyka narzędzi badawczych ekonomii neoklasycznej.

2. Prezentacja korzyści z handlu międzynarodowego.

3. Krzywa popytu wzajemnego a podział korzyści z wymiany handlowej w gospodarce otwartej.

4. Warunki wymiany handlowej z zagranicą (tj. terms of trade).

5. Twierdzenie Heckschera-Ohlina o decydującym wpływie zróżnicowania wyposażenia w czynniki produkcji na handel międzynarodowy.

6. Wyrównywanie się cen czynników produkcji i efekt Stolpera-Samuelsona.

7. Próby weryfikacji empirycznej twierdzenia Heckschera-Ohlina.

IV. WYBRANE WSPÓŁCZESNE ALTERNATYWNE TEORIE

HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO

1. Wpływ korzyści skali produkcji na handel międzynarodowy.

2. Koncepcja wewnątrzgałęziowego handlu międzynarodowego.

3. Rola koncepcji opóźnienia naśladowczego(M.V. Posnera) i cyklu życia produktu

(R. Vernona) w wyjaśnianiu kształtowania się wymiany międzynarodowej.

4. Koncepcja nakładającego się popytu (S. Lindnera).

5. Oddziaływanie konkurencji monopolistycznej na handel międzynarodowy według modelu P. Krugmana.

V. ANALIZA WPŁYWU WZROSTU GOSPODARCZEGO NA HANDEL

MIĘDZYNARODOWY

1. Spory pojęciowe dotyczące istoty wzrostu i rozwoju gospodarczego.

2. Oddziaływanie wzrostu ekonomicznego na międzynarodową wymianę handlową.

3. Skutki wzrostu gospodarczego dla terms of trade i dobrobytu poszczególnych krajów.

4. Główne źródła wzrostu gospodsrczego i ich efekty dla handlu międzynarodowego.

VI. TEORETYCZNE I PRAKTYCZNE ASPEKTY

MIĘDZYNARODOWYCH PRZEPŁYWÓW CZYNNIKÓW

PRODUKCJI

1. Przyczyny międzynarodowych przepływów czynników produkcji (kapitału,

wiedzy technicznej i pracowników).

2. Formy międzynarodowego przepływu kapitału: kredyty, nieodpłatne transfery środków finansowych, inwestycje portfelowe i bezpośrednie inwestycje zagraniczne.

3. Determinanty, skala i struktura przepływów bezpośrednich inwestycji zagranicznych.

4. Oddziaływanie bezpośrednich inwestycji zagranicznych na życie gospodarcze krajów macierzystych i przyjmujacych.

5. Zasięg, kierunki i skutki międzynarodowej migracji pracowników.

CZĘŚĆ B: PODSTAWY TEORETYCZNE ZAGRANICZNEJ

I MIĘDZYNARODOWEJ POLITYKI EKONOMICZNEJ

VII. ROLA CEŁ I BARIER POZATARYFOWYCH W HANDLU

MIĘDZYNARODOWYM

1. Polityka handlu zagranicznego jako kluczowa część zagranicznej polityki ekonomicznej.

2. Pojęcie i rodzaje ceł.

3. Mechanizm działania i ekonomiczne skutki cła importowego.

4. Charakterystyka ogólna barier pozataryfowych.

5. Ograniczenia ilościowe i ich konsekwencje gospodarcze.

6. Specyfika działania tzw. dobrowolnych ograniczeń eksportowych.

7. Normy techniczne i sanitarne oraz inne bariery pozataryfowe.

8. Negatywny wpływ subsydiowania produkcji krajowej i eksportu na handel międzynarodowy.

9. Dumping i postępowanie antydumpingowe.

VIII. KONTROWERSJE WOKÓŁ KONCEPCJI WOLNEGO HANDLU

I PROTEKCJONIZMU HANDLOWEGO

1. Ortodoksyjne stanowisko przeciwników idei wolnego handlu międzynarodowego.

2. Argumentacja zwolenników współczesnego protekscjonizmu ekonomicznego.

3. Polityczne uwarunkowania sankcji gospodarczych stosowanych w wymianie międzynarodowej.

4. Ograniczenia wolnego handlu wywołane polityką ekologiczną.

IX. PRÓBY MIĘDZYNARODOWEJ KOORDYNACJI POLITYKI

EKONOMICZNEJ - NA PRZYKŁADZIE DZIAŁALNOSCI OECD,

OPEC I GATT/WTO

1. Kluczowa rola Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)

w koordynacji polityki ekonomiczno-społecznej krajów o rozwiniętej gospodarce

rynkowej i droga Polski do pełnego członkostwa w OECD.

2. Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową (OPEC) jako przykład skutecznego kartelu międzynarodowego państw słabo rozwiniętych.

3. Wpływ Układu Ogólnego w Sprawie Taryf Celnych i Handlu (GATT) i Światowej Organizacji Handlu (WTO) na liberalizację międzynarodowej wymiany handlowej.

X. REGIONALNA INTEGRACJA EKONOMICZNA

1. Pojęcie, cele i uwarunkowania międzynarodowej integracji gospodarczej.

2. Typy i etapy międzynarodowej integracji - główne rodzaje regionalnych ugrupowań integracyjnych.

3. Mechanizm regionalnej integracji ekonomicznej - efekty unii celnej.

4. Proces pogłębiania i rozszerzania regionalnej integracji europejskiej:

Od EWWiS do Unii Europejskiej.

5. Główne organy i prawo Unii Europejskiej.

6. Stowarzyszenie RP ze Wspólnotami Europejskimi: Układ Europejski i jego realizacja w okresie 1992-2004 r.

7. Przygotowania do członkostwa, negocjacje akcesyjne i przyjęcie Polski do UE.

CZĘŚĆ C: WYBRANE ASPEKTY MIĘDZYNARODOWYCH

STOSUNKÓW WALUTOWYCH I ŚWIATOWEGO

KRYZYSU ZADŁUŻENIOWEGO

XI. BILANS PŁATNICZY KRAJU I KWESTIA JEGO RÓWNOWAGI

1. Pojęcie bilansu płatniczego i zasada podwójnego zapisu.

2. Struktura bilansu płatniczego.

3. Problemy równowagi bilansu płatniczego.

4. Wykorzystanie bilansu płatniczego do analizy sytuacji ekonomicznej kraju (na przykładzie Polski).

XII. KURS WALUTOWY I MIĘDZYNARODOWY RYNEK

WALUTOWY

1. Definicja i rodzaje kursu walutowego.

2. Pojęcie i mechanizm międzynarodowego rynku walutowego.

3. Charakterystyka głównych grup czynników określających zmiany poziomu kursu walutowego.

4. Wpływ różnic dynamiki wzrostu PKB, realnych stóp procentowych i różnic cen na rynkach wewnętrznych określonych krajów na kursy ich walut.

5. Kwestia parytetu siły nabywczej waluty.

6. Rola pozostałych czynników determinujących zmiany kursu walutowego.

XIII. ŚWIATOWY SYSTEM WALUTOWY I KLUCZOWA

ROLA MFW

1. Pojęcie i narodziny międzynarodowego systemu walutowego.

2. Powstanie Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW).

3. Cele, funkcje i skład członkowski MFW.

4. Główne organy i proces podejmowania decyzji w MFW.

5. Zasoby finansowe Funduszu i rola SDR-ów.

6. Podstawowe formy działalności kredytowej MFW.

7. Ewolucja roli MFW w światowym systemie walutowym.

8. Polska w MFW.

XIV. GLOBALNY KRYZYS ZADŁUŻENIA W KONTEKŚCIE

PRÓB REFORMY MIĘDZYNARODOWEGO ŁADU

EKONOMICZNEGO

1. Kryzys zadłużenia zagranicznego i dążenie do zmiany międzynarodowego ładu

gospodarczego jako zjawiska globalne.

2. Początki trudności płatniczych krajów słabo rozwiniętych w okresie działania tradycyjnego powojennego ładu światowego.

3. Od narodzin radykalnej koncepcji nowego międzynarodowego ładu ekonomicznego do poszukiwania dialogu w negocjacjach Północ-Południe w latach siedemdziesiątych XX wieku.

4. Globalny charakter kryzysu zadłużeniowego w obliczu impasu w negocjacjach Północ-Południe w I połowie lat osiemdziesiątych.

5. Ewolucja kryzysu zadłużenia na tle procesu urynkowienia międzynarodowego ładu ekonomicznego w okresie 1986-2007 r.

LITERATURA PODSTAWOWA:

A. Budnikowski: „Międzynarodowe stosunki gospodarcze”, wydanie trzecie zmienione, PWE, Warszawa 2006

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:

1. P.R. Krugman, M. Obsfeld: „Międzynarodowe stosunki gospodarcze: Teoria i polityka”, Wydanie drugie poprawione, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001

2. J. Misala: „Wymiana międzynarodowa i gospodarka światowa: Teoria i mechanizm funkcjonowania, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2005

3. M. Szostak: Wybrane teksty dostępne w formie elektronicznej na stronie internetowej Instytutu Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych SGH (www.sgh.waw.pl/imsg)

1

---