Prawo zajmuje się tym, aby określić, jakie zachowanie nie jest sprzeczne z prawem.
- zabójstwo
- przestępstwo
- morderstwo
- przestępstwo zgwałcenia

Prawo karne:
- materialne
- procesowe - procedura karna - określa proces zachowania się
- wojskowe
- skarbowe

Kryminologia - nauka o przestępstwach.
Wiktymologia - nauka o ofierze przestępstwa
Penitencjarystyka - nauka o karze pozbawienia wolności

Prawo karne dzieli się na:
1. powszechne - dotyczy wielu dziedzin życia i wielu sprawców
2. specjalne - wyróżnia się na szczególną dziedziną sprawców albo dziedziną życia

Żołnierz - osoba pełniąca czynną służbę wojskową.

Postępowanie w sprawach nieletnich jest regulowane ustawą z 1982 r.

Legalistyczno - humanitarny
- Legalizm - zakaz określonego zachowania
- Humanitaryzm - wyeliminowanie z prawa karnego elementu okrucieństwa, tego, co nie ludzkie - tortury
- Racjonalizm - przestępstwo to zachowanie, wyrządza społeczeństwu krzywdę.

Szkoła klasyczna prawa karnego rozwijała się na początku XIX wieku - Romuald Hube (Polska); Beuthan (Anglia); Feuerbach (Niemcy).
- Czyn - wyraz wolnej woli człowieka;
- Wina - więź łącząca świadomość i wolę człowieka;
- Kara - odpowiedź na czyn sprawcy.

Szkoła antropologiczna - twórcą szkoły był Cezary Lambroso. Stwierdził, że można stwierdzić antropologiczny typ przestępcy.

Szkoła socjologiczna - twórca był Liszt, a w Polsce prof. Makarewicz. XIX - XX wiek Polski kodeks karny z 1932 roku. Wg założeń jest ochrona porządku prawnego. Wyróżnia się 3 kategorie sprawców: przypadkowy - kara powinna odstraszyć; nadających się do poprawy kara powinna poprawić; niepoprawni - kara ma unieszkodliwić lub odizolować.

Kierunki obrony społecznej
1. radykalny - subiektywna antyspołeczność sprawcy
2. ancel - kara obronna społeczna

Kara ma stanowić terapie dla osoby popełniającej przestępstwo. Przestępca ma prawo do resocjalizacji. A obowiązkiem społeczeństwa jest zapewnienie odpowiedniego grona, który tą resocjalizację przeprowadza.

Neoklasycyzm - powrót do założeń szkoły
Abolicjonizm - obalenie prawa karnego
Sprawiedliwość naprawcza - odwołuje się do idei pojednania przestępcy ze społeczeństwem.

Funkcje prawa karnego:
1. sprawiedliwość - oznacza, że prawo karne ma służyć społecznemu poczuciu sprawiedliwości.
2. ochrona - mają obowiązek z moralnością; zadaniem prawa jest ochrona dóbr, zdrowia, mienia, życia itp., chroni to, co najważniejsze i najcenniejsze.
3. gwarancja - ma zapewnić, ze człowiek nie zostanie pociągnięty do odpowiedzialności karnej za zachowanie, które mogłoby być przestępstwem; prawo karne nie może działać wstecz, ponieważ będzie to sprzeczne z funkcją gwarancyjną.

Zasady:
1. odpowiedzialność za czyn - forma aktywności, forma braku aktywności;
2. winy - umyślne, nieumyślne, należy wykazać winę, aby oskarżony poniósł odpowiedzialność za popełniony czyn;
3. odpowiedzialności indywidualnej i osobistej - każdy odpowiada za swoje zachowanie nie zależnie od zachowania innych, nie ma odpowiedzialności grupowej; kara musi być zindywidualizowana;
4. humanitaryzm - żąda by prawo miało tzw. „ludzkie oblicze”;
5. NULLUM CRIMEN SINE LEGE - nie ma przestępstwa bez ustawy - zasada realizująca postulat legalizmu, powinno przestępstwo być określone, powinno być jasne gdzie się zaczyna a gdzie się kończy; NULLA POENA SINE LEGE - nie ma kary bez ustawy.

Zakaz analogii - art. 285 KK - kradzież impulsów telefonicznych

Źródło prawa karnego
Źródłem może być tylko i wyłącznie ustawa. Najważniejszą ustawą może być tylko konstytucja - art. 38, art. 41 § 1, art. 55 § 5, umowy międzynarodowe, kodeks karny z 6.06.1997 obowiązujący od 1.09.1998, kodeks karny skarbowy; rozporządzenia nie mogą wprowadzać nakazów i zakazów gdyż są one zarezerwowane tylko dla ustaw; zwyczaj może być źródłem przestępcy; orzeczenia sądowe.

11.07.1932 Kodeks karny z komentarzem jako rozporządzenia prezydenta
19.04.1969 Kodeks karny Polski Ludowej gdzie za przestępstwa była kara śmierci
6.06.1997 Kodeks karny III RP

Normy sankcjonowane - jest zwrócona do człowieka
Normy sankcjonujące - do wymiaru sprawiedliwości

Czas i miejsce przestępstwa
Zasada terytorialności - art. 5 - każdy przestępca podlega juryzdykcji. Różne sa przepisy i zasady, co do przestępcy za granicą.

Immunitet - to uchylenie od odpowiedzialności karnej - czasowe lub trwały. (im. materialny, im. formalny)
Amnestia - ustawodawczy zbiorowy akt łaski polegający na całkowitym albo częściowym darowaniu orzeczonych już kar za pewne przestępstwa popełnione przed określona datą, zawierający zazwyczaj abolicję.
Abolicja - akt, który odwołuje się do zakazu ścigania.

Przestępstwo musi zawierać 5 elementów: czyn - zachowanie człowieka, nie ma przestępstwa bez czynu (ACTIONE); czyn bezprawny - zabroniony przez ustawę (nie ma przestępstwa bez ustawy), przestępstwo to czyn karalny, musi być zagrożone karą kryminalną, przestępstwo to czyn karygodny - który zasługuje na karę w stopniu wyższym, przestępstwo to czyn zawiniony - ne ma przestępstwa bez winy (CULPA).

Systemy sankcji:
1. bezwzględna oznaczona - konkretna kara za konkretne przestępstwo
2. sztywna - za zabójstwo kara śmierci
3. bezwzględnie oznaczona - ustawa podaje granice kary a sąd dokonuje konkretyzacji w postaci kary określonej co do wysokości co do rodzaju
4. bezwzględnie nie oznaczona - ustawa podaje rodzaj kary w granicach od do
5. bezwzględnie nie oznaczona - ustawa mówi, że przestępstwo jest zabronione, a karę wymierza i określa sąd.

Społeczna szkodliwość czynu:
Art. 115 § 2 - sad bierze podstawę naruszonego zdrowia, rodzaje szkody wyrządzonej, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, postać zamiaru, motywację sprawcy, stopień naruszenia reguł, zasada win.

* Teoria psychologiczna - istota leży w więzi osoby z czynem.
* Teoria normatywna - wina to zarzucalność czyli mozliwość postawienia zarzutu niezgodnego z prawem postępowania sprawcy.

Podział przestępstw na ciężar szkodliwości czynu:
a) zbrodnia - art. 7 § 2 - zagrożenie kara pozbawienia wolności do lat 3
b) występki - art. 7 § 3


Przestępstwo:
1. umyślne - popełnione z zamiarem bezpośrednim konkretnym
2. art. 9 § 2 - nieumyślne - brak zamiaru popełnienia przestępstwa, nie zachowanie ostrożności, ponoszenie odpowiedzialności, jeśli przewidywał lub przewidzieć mógł skutki.

Przestępstwa kwalifikowane przez następstwo - sprawca wyrządza poszkodowanemu krzywdę (czyn umyślny, przestępstwo umyślne); nieumyślne przestępstwo, czyn nieumyślny z działania, z zaniechania (brak aktywności) w określonym kierunku; przestępstwo strukturowe - to takie dla swego dokonania wymaga nastąpienia określonego skutku, przestępstwo bezstrukturowe - samo zachowanie się sprawcy; powszechne - podmiotem może być każdy, indywidualne - takie gdzie ustawa wskazuje na cechę sprawcy: właściwe - tzn., ze cecha decyduje o byciu przestępcą, niewłaściwe - cecha wpływa na złagodzenie bądź zaostrzenie kary w ramach typu przestępstwa (art.149).

Przestępstwo:
1. trwałe polega na wytworzeniu i utrzymywaniu stanu niezgodnego z prawem.
2. ciągłe - art. 12 - definiując czyn przestępstwa ciągłego 2 lub więcej zachowań w krótkim odstępie czasu z góry zaplanowanym określa się jednym zachowaniem.

Art. 150 § 1

Struktura przestępstwa:
1. podmiot - kwestia pełnoletności; co do wykonywania środków wychowawczych do 21 lat. Nieletni do 17 lat. Jeśli sprawca w czasie przestępstwa nie skończył 18 lat stosuje się wyjątki dla nie letnich.
2. strona podmiotu - sytuacje, które określają stosunek przedsiębiorcy do czynu; to co wiąże się z formami winy; niedbalstwo - świadome, nieświadome, nieumyślność, lekkomyślność.
3. przedmiot - dobro, które jest przedmiotem ochrony - porządek prawny, praworządność, ochrona dóbr prawnych, rodzajowy przedmiot - życie człowieka, indywidualny przedmiot - dobro chronione przez konkretny przepis kodeksu karnego; dobro, które jest przedmiotem zamachu - czyn, skutek, sytuacja, sposób popełnienia, sposób wykonywania, czas i miejsce wykonywania przestępstwa.
4. strona przedmiotu

Przedmiot czynności wykonawczej - przedmiot, na którym dokonuje się przestępstwa.
Związek przyczynowy - kara przedmiotowa - połączenie skutku z zachowaniem sprawcy.

Teoria:
1. ekwiwalencyjna
2. adekwatna
3. relewancji

Formy:
1. stadialne
2. zjawiskowe

Musi najpierw pojawić się zamiar, który nie jest karalny. Pierwszym etapem jest stadium przygotowania - art. 16 KK przygotowanie w sensie ścisłym. Przygotowanie jest do celu popełnienia czynu zabronionego. To przygotowanie oznacza, ze przestępca robi wszystko aby dokonać przestępstwa. Służy do tego aby móc rozpocząć realizowanie przestępstwa. Przygotowanie jest karalne wtedy gdy ustawa to pokazuje - art. 148, 118 §3, 128 §2, przestępstwo z włamaniem art. 279 nie jest karalne, art. Fałszowanie dokumentów i pieniędzy jest karalne, art. 17 wprowadza czynny żal gdzie jest dobrowolne odstąpienie od przygotowania się do przestępstwa.
Usiłowanie - art. 13 § 1; sprawca swoim zachowaniem próbuje dokonać przestępstwa. Usiłowanie jest zawsze umyślne. Usiłowanie jest początkiem dokonywania przestępstwa. Jednak ta teoria w prawie polskim nie funkcjonuje. Między przygotowaniem a usiłowaniem nie ma przerwy. Dalsze czynności są już usiłowaniem:
a. z zamiarem
b. zmierzanie do dokonania
c. brak dokonania
Usiłowanie jest karalne zawsze. Art. 13 §2 - usiłowanie nieudolne - brak przedmiotu lub brak odpowiedniego środka. Nie da się zabić martwego człowieka. Nie powinno się ujawniać zamiaru przestępstwa. Art. 15 przewiduje czynny żal przestępstwa skutkowego; zachowanie będzie anulowane jeśli sprawca pomoże ofierze. Art. 151 - za uszczerbek na zdrowiu przestępca będzie odpowiadał. Takie zachowanie jest karalne ale nie zawsze kara jest wykonywana.
Dokonanie - sprawca swoim zachowaniem realizował zamiar przestępstwa. Art. 18 - różne formy popełnienia przestępstwa: sprawstwo art. 18 § 1 - współsprawstwo, sprawstwo kierownicze, sprawstwo polecające; w sprawstwie widać kiedy przestępcy dzielą się solami, np. jeden może skrępować osobę a inny może ją okraść; art. 206 KK, art. 21 §2 KK przewiduje taką sytuację, iż jeśli osoba współdziałająca w przestępstwie wie o tym, iż druga osoba popełnia np. bigamię jest współodpowiedzialna za to przestępstwo. Jednak sąd wobec osoby nie posiadającej danych cech ale jest stanu wolnego to kara w stosunku do niej jest złagodzona. Każdy jest sądzony pojedynczo. Od współsprawstwa należy odróżniać sprawstwo równoległe, tzn. kiedy kilka osób popełnia przestępstwo w danym miejscu o tym samym czasie ale nie zależnie od siebie. Sprawstwo kierownicze - kierowanie przestępstwem przez jedna osobę od początku do końca przestępstwa. Przy sprawstwie poleconym przestępstwa wykonuje uzależnienie innej osoby.
Podżegnanie - KK z 1932 roku, podżeganie do czynu nieletnich, tzn. nakłanianie innych osób do czynu zabronionego jest skierowane do konkretnej osoby.
Pomocnictwo - to ułatwienie innej osobie czynu zabronionego, może to być pomoc fizyczna - narzędzia, pomoc psychiczna - informacje; ewentualnie poklecznictwo - pomoc po przestępstwie.
1. teoria materialno - obiektywna
2. teoria subiektywna
3. teoria formalno - obiektywna
Okoliczność wyłączająca czynność prawną:
1. kontratypy - spowodowanie śmierci umyślne; cos przeciwnego czyli zlikwidowanie umyślnych czynności lub ograniczenia zakresu czynu zabronionego; anuluje bezprawność czynu; typ wprowadza, kontra typ anuluje.

Obrona konieczna - art. 25 KK opisuje kontra typ obrony. To odparcie bezpośredniego zamachu na jakiekolwiek dobro prawne. Zamach jest zawsze zachowaniem człowieka. Zamach musi być bezprawny lub bezpośredni. Art. 193 - dotyczy ścigania, obowiązek ścigania dotyczy prokuratora; przestępstwa przez osoby czynne; art. 183. Zamach jest bezprawny. Bezpośredniość zamachu - jest wtedy gdy przestępca narusza dobra. Nie można się bronić w ostatniej chwili. Dopóty trwa zamach dopóki trwa niebezpieczeństwo. Zawsze można powołać się na obronę konieczną. Zamach ma być skierowany na jakiekolwiek dobro chronione prawem. Można korzystać z przywileju obrony koniecznej. Cechy obrony: odpieranie zamachu - poświęcenie jakiegoś dobra; odparcie zamachu - obrona wywołana przez prowokację nie jest brana pod uwagę; obrona - należy brać pod uwagę dwie pierwsze cechy. Obrona powinna być przy ataku.
Dobro zagrożone zamachem - jeśli ktoś ma mozliwość ucieczki ale się bronił to jest to obrona konieczna. Obrona - przedwczesna, spóźniona (ekspensywny); eksces intensywny art. 25 §2 naruszenie zasady konieczności obrony. Osoba obrońca staje się osobą przestępcą.
Stan wyższej konieczności - związany z niebezpieczeństwem. Źródłem niebezpieczeństwa może być efekt człowieka, natura, zwierzęta, inne zdarzenia niezależne. Naruszenie dobra w sposób czasem nieodwracalny. Cecha bezprawności w przypadku niebezpieczeństwa nie istnieje. Niebezpieczeństwo musi być bezpośrednie, aktualne, w czasie podejmowania czynności. Cechy:
1. subsydialność - dobro zagrożone jest chronione poprzez poświęcenie drugiego dobra - wymaganie nastąpiło w sytuacji gdzie nie ma innego sposobu uchybienia niebezpieczeństwa - uchylenie drugiego dobra jest ostatecznością
2. poświęcenie dobra chronionego prawem.
3. proporcjonalność - okolicznością jest wyłączenie winy lub kontra typu. Jeśli jest poświęcone dobro od wartości wyższej lub od niższej lub tej samej wartości to osoba nie ulega karze od winy.

Działanie w celu odchylenia niebezpieczeństwa art. 26 §4 - wykluczenie możliwości wyłączenia winy, jeśli człowiek ma obowiązek ratowania człowieka, np. lekarz, strażak, policjant, ochroniarz, wszyscy Ci, którzy sa powołani do ratowania życia człowieka. Kolizja obowiązku gdzie tylko jeden moment może być spełniony. Przekroczenie granic art. 26 §3 - są dwie koncepcje - bezpośredniości, subsydialności, poświęcenia dobra wartości wyższej - naruszenie zasad - przekroczenie granic dotyczy złamania 2 ostatnich zasad. Sąd ma mozliwość zastosowania złagodzenia kary i odstąpienia od niej w przypadku złamania tych zasad (złamanie granic).
Okoliczności wyłączają winę - nieletniość - to sytuacja kiedy osoba nieletnia nie jest zdolna do kary na brak winy. Jest niezdolna do zawinienia. KK ogranicza wiek do17 lat, powyżej tego wieku osoba jest uznawana za dorosłą. W KK nie ma osób małoletnich i pełnoletnich. Ale niepełnoletnia i dorosła. Problematyką co do nie letnich zajmuje się ustawa co do nieletnich. Uelastycznienie dokonuje się w dwie strony, gdzie pociąga się do odpowiedzialności 15 latka. Warunki określa art. 10 §2. Wina nieletniego jest niższa niż dorosłego. Kary nieletniego nie może przekraczać 2/3 stopnia winy. Podwyższenie granicy nieletności co do dorosłości sąd może zastosować środki co do nieletnich, jeśli rozwija się wolniej. Poza nieletniością jest niepoczytalność. Stan niepoczytalności sprawia, iż człowiek nie może odpowiadać za stan winy. KK wskazuje na źródła i na konsekwencje, ze względu na niepoczytalność. Źródła stanu:
1. choroba psychiczna - psychoza, schizofrenia
2. upośledzenie umysłowe -niedorozwoju, jest stopniowalna, np. upośledzenie głębokie, taka osoba nie jest w stanie popełnić przestępstwa;
3. inne zakłócenia czynności psychicznej - jakieś inne czynności zakłócające; podanie alkoholu kiedy inna osoba nie jest tego świadoma, sytuacja zachodząca z procesami zachodzącymi w organizmie człowieka.
Należy wykazać źródło i ze wywołuje konsekwencje, np. że sprawca nie rozpoznaje znaczenia czynu, brak zrozumienia tego co się z nim dzieje. Art. 31 §2 - poczytalność ograniczona w stopniu znacznym; art. 31 §3 - odpowiedzialność za wprawienie się w stan nietrzeźwy lub odurzenia - to działanie dobrowolne i świadome, nie jest zmuszany do wypicia czy do zażycia czegoś odurzającego.
Upojenie patologiczne - wypicie alkoholu w dużych ilościach, niewielka ilość sprawia, że człowiek jest niepoczytalny; osoba niepoczytalna nie może powołać się na przepisy o niepoczytalności.

Art. 31 §3 - prowadzenie samochodu w stanie nietrzeźwym

Między stanem poczytalności a stanem niepoczytalności jest poczytalność ograniczona. Nie ma niepoczytalności ograniczonej.

Błąd i jego rola w prawie karnym
Art. 28 - 30

Art.. 28 - błąd co do faktu wyłącza winę umyślną - mylne wyobrażenie co do rzeczywistości. Błąd może mieć charakter nieświadomości lub urojenia - brak informacji na temat fragmentu rzeczywistości. Sprawca może mieć urojenia i informacje na pewien temat mogą być błędne. Błąd tyczy się również nieświadomości. Ma prawo strzelić do zwierzęcia, ale z punktu prawa karnego nie może gdyż może być to człowiek. Sprawca nie jest w stanie przewidzieć czy cos w krzakach jest zwierzęciem czy człowiekiem. Dlatego nie można oskarżyć człowieka o winę.

Art. 30 - błąd co do prawa to stan nieświadomości bezprawności czynu. Jeśli ktoś sobie uroił przestępstwo to jest to przestępstwo urojone i powinno się go ignorować.

Art. 29 - błąd co do kontra typu lub okoliczności wyłączającej winę - kiedy sprawca uroi sobie, że może zastosować obronę konieczną; iż jest stan zamachu względem niego. Powinien trzeźwo określić sytuację. Sąd złagadza karę.

Art. 279, 288, 278
1. przepis szczególny wyłącza przepis ogólny
2. zasada pochłaniania - art. 191, 115, 190
3. reguła pomocniczości - przepis podstawowy wyklucza przepis pomocniczy - art. 231 § 4, art. 13 § 1.

Katalog kar i środków karnych
Prawo karne posługuje się karą najsurowszą. Strukturą jest kara ponoszona przez przestępcę za czyn zabroniony. KK dokonywał pewnej zmiany - kary i środki karne. Art. 32, 39. wyróżnia się 3 grupy kary:
1. teoria absolutna - bezwzględna
2. teoria utylitarna - względna
3. teoria mieszana

1. karalny dlatego, że popełniono przestępstwo, kara jest odpowiedzią na przestępstwo, karze się by przestępstwa nie popełniono w przyszłości
2. akceptują pogląd, ze podstawa kary jest przestępstwo, natomiast wykonanie kary winno służyć celowi prewencyjnemu (do punktu 3)

Kary art. 32
Grzywny - zwana systemu; w 1969 roku była umowna; obecnie dokonuje się w tzw. stawkach dziennych, najpierw określa liczbę stawek (10 - 360) przy karze łącznej obustronnej stawki mogą dojść do 540 czyli o połowę. Jest również przepis szczególny wymierzyć mogący do 2000 stawek czyli grzywny kumulatywnej art. 309. Określając należy znać: stopień i charakter przestępstwa ustalenia wysokości stawki dziennej od 10 - 2000 zł. Wysokość jest ustalana przez dochody skazanego. Jeden dzień pozbawienia wolności jest równy dwóm stawkom grzywny. Może być kumulatywna lub samoistna. Samoistna gdy grzywna jest w zagrożeniu za dane przestępstwo a sąd wymierza ją sprawcy - art. 212, 216, 217. grzywna kumulatywna - orzeka się ją obok kary pozbawienia wolności trwającej od 1 miesiąca - 15 lat. Jeśli sprawca dopuścił dla korzyści majątkowej art. 115 §4. Jeśli sprawca osiągnął korzyść majątkową, sąd orzeka grzywnę kumulatywną oraz pozbawienie wolności do 15 lat.
Ograniczenie wolności - stosunkowo młoda, pojawiła się w KK z 1969r. To pewne obowiązki dla przestępcy, związane z obowiązkiem pracy, ewentualne potrącenia części wynagrodzenia, a także na pewnych zakazach, jak np. obowiązku informowania sądu o przebiegu kary; obowiązek odpłatnej pracy na cele społeczne. Praca ma być wykonywana od 20 - 40 godzin miesięcznie. (od 1 - 12 miesięcy).
Pozbawienie wolności - progresja - 1 miesiąc, kara 25 lat; dożywotnie pozbawienie wolności. W kodeksie wojskowym jest areszt wojskowy - od 1997 nie ma kary śmierci.
Kary dodatkowe - art. 39, niektóre sa wymierne. Możliwość orzeczenia prowadzenia aut na zawsze. Są również środki jednorazowe, nie ma konfiskat mienia i pozbawienia praw rodzicielskich i opiekuńczych. Po ukończeniu 18 jest prawo o jeżdżenia rowerem bez karty rowerowej na drodze publicznej.

Art. 45, 52

Zasady wymiaru i środków kary
1. ustawowy wymiar kary - zagrożenie przewidziane w ustawie za dane przestępstwo
2. sądowy wymiar kary
Ř zwykły - zagrożenie karami znajduje się w części szczególnej KK, określa górną i dolna granicę kary
Ř nadzwyczajny - modyfikacja granic ustawy wymiaru kary albo w kierunku obniżenia granic albo w kierunku zaostrzenia granic - obostrzenia kary
Sądowy wymiar - orzeczenie kary ściśle określonej co do rodzaju wysokości przez sąd przypisanej sprawcy.
Ustawa karna od 3 - 15 lat - sąd konkretyzuje karę, Pozbawienie wolności w zakresie od do.

1. zasady wymiaru
2. dyrektywy
3. okoliczności wpływające na wymiar kary

Dyrektywy - wskazówki dla sądu przy wymiarze kary
1. ogólne
- sprawiedliwościowa - kara nie może przekraczać stopnia winy. Ma uwzględniać stopień społecznej szkodliwości czynu - art. 115 §2. połączenie ich powinno odzwierciedlić stopień kary co do winy sprawcy.
Ř stopień winy
Ř stopień społecznej szkodliwości czynu
- prewencja indywidualna - kodeks określa go jako cele zapobiegawcze i wychowawcze, jakie kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego. Ukształtowanie wymiaru kary, by sprawca nie stał się recydywistą.
- prewencja generalna - to takie ukształtowanie wymiaru kary, by powstrzymywała innych przestępców od przestępstwa - potrzeby ukształtowania świadomości prawnej społeczeństwa; kara nie może być zbyt łagodna.
2. szczegółowe - art. 54 §1 - wobec nieletnich i młodocianych dyrektywa jest to by sprawce wychować. W tej sytuacji dyrektywy mają swoje znaczenie. Art. 54 §2 - wymiar kary wymierza wolność. Kary nie orzeka się wobec sprawcy, który w czasie przestępstwa nie ukończył 18 lat.

Dyrektywa wymiaru grzywny -art. 58 § 2, grzywny nie orzeka się kiedy na podstawie dokumentów sprawcy dochodów grzywny się nie wyegzekwuje, wiec zgodnie z art. 58 grzywny nie orzeka się.
Dyrektywa prymatu kar wolnościowych - art. 58 §1 - kara pozbawienia wolności jest ostatecznością.

Okoliczności wpływające na wymiar kary
Nie ma okoliczności łagodzących i obciążających. W art. 53 §2 - motywacja i zachowanie się sprawcy; popełnienie przestępstwa z nieletnim.
Złagodzenie jest zawarte w art. 60 KK. Nadzwyczajne obostrzenie kary - art. 64, 65, 91, 178.

Art. 64 - recydywiści (1 - 15 lat)
Art. 65 - przestępcy zawodowi
Art. 91 - ciąg przestępstw
Art. 178 - zaostrzenie odpowiedzialności przestępstw z tytułu komunikacji, popełnione w stanie nietrzeźwym lub odurzenia

Art. 250 §1
Art. 38 §2

Nie ma precedensów.
Środki probacyjne związane z poddaniem sprawcy próbie.
Warunkowe zawieszenie kary, warunkowe przedterminowe zwolnienie.

---