1. Wymień kryteria sprawnego przekazu słownego.
Semantyka - dotyczy sensu, znaczenia znaków używanych do porozumiewania się, a szczególnie znaczenia słów. (kryterium to będzie spełnione jeżeli uczeń jednoznacznie zrozumie słowa nauczyciela)
Syntaktyka - dotyczy konstruowania informacji werbalnej analogicznie do opisywanej czynności. (kryterium to będzie spełnione gdy budowa zdania czy szeregu zdań zbliżona będzie do struktury czynności ruchowej, tak jak ona powstaje)
Pragmatyka - dotyczy na ogół możliwości do wykonania określonych poleceń słownych. (kryterium to będzie spełnione, gdy opis lub instrukcja słowna będzie możliwa do wykonania w praktyce)
2. Wymień style kierowania w komunikacji dydaktycznej (rodzaje komunikacji).
Styl egocentryczny (autokratyczny) - dominuje nadawca np. nauczyciel mówi nie zwracając uwagi czy uczeń go słucha, lub co do niego mówi.
Styl allocentryczny (liberalny) - osobą dominującą jest odbiorca. Nadawca ulega propozycjom odbiorcy (nie sprzyja kierowaniu procesem nauczania)
Styl instrumentalny (demokratyczny) - równowaga między nadawcą a odbiorcą - uwaga skupiona jest na przedmiocie rozmowy.
3. Formy komunikacji dydaktycznej.
Komunikacja jednokierunkowa (monodyrekcyjna) - wykład
Komunikacja dwukierunkowa (bidyrekcyjna) - zasada sprzężenia zwrotnego -nauczanie- uczenie się.
Komunikacja wielokierunkowa - komunikacja nauczyciela z wieloma uczniami, komunikacja między poszczególnymi uczniami. Nauczyciel jest jednym z wielu źródeł informacji ale najważniejszym.
4. Składowe systemu komunikacji.
Nadawca → zbiór znaków → sygnał →odbiorca
5. Rodzaje komunikacji (systemy komunikacyjne ludzi).
Intrapersonalna - rozmowa z samym sobą
Interpersonalna - między 2 osobami
Grupowa - 2 grupy osób komunikują się ze sobą
Kategorialna - poprzez krótkofalówki (1 os. mówi, 2 os. słucha)
Masowa - radio, telewizja (odbiorca jest anonimowy)
6. Wymień taksonomię celów kształcenia (sfera poznawcza) wg Blooma.
Taksonomia BLOOMA wyodrębnia 6 poziomów, na których dokonują się odrębne procesy poznawcze. Są to:
1.wiedza
2.rozumienie
3.zastosowanie
4.analiza
5.synteza
6.ocenianie
7. Wymień taksonomię celów kształcenia ABC Kruszewskiego.
A - zapamiętywanie wiadomości
B - zrozumienie wiadomości
C - stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych i problemowych
8. Zdefiniuj pojęcie uczenia się motorycznego.
Uczenie motoryczne określa się jako zamierzone i niezamierzone zdobywanie i utrwalanie określonych umiejętności ruchowych drogą powtarzania.
To proces zbierania indywidualnych doświadczeń (informacji), którego wynikiem są względnie trwałe zmiany motorycznego zachowania.
9. Zdefiniuj pojęcie uczenia się.
Uczenie się - to proces prowadzący do modyfikacji zachowania jednostki w wyniku jej uprzednich doświadczeń (S. Baley 1965).
Uczenie się jest procesem, w którym dokonują się zmiany względnie trwałe, następujące w wyniku doświadczeń.
10. Zdefiniuj pojęcie nauczania.
Nauczanie - to proces współdziałania nauczyciela z uczniami wspomagający ich uczenie się, którego celem jest spowodowanie korzystnych społecznie zmian zachowania się ucznia i uzyskanie przez niego kompetencji warunkujących sprawne działanie (odtwórcze i twórcze) w wielu sytuacjach społecznych i fizycznych. (o nauczaniu nie można mówić bez uczenia się)
11. Co oznacza kryterium „wartości” i „możliwości” zadania w teorii czynności Tomaszewskiego?
Wartość zadania - to atrakcyjność dla ucznia danego zadania, aby chciał je wykonać (z różnych powodów).
Możliwość zadania - to dostosowanie zadania do umiejętności ucznia tak by mógł je zrealizować.
12. Co oznacza pojęcie „integracji” i „interioryzacji” w teorii czynności Tomaszewskiego?
Integracja - łączenie poznanych wiadomości (mieszczących się w pamięci długiego czasu) z nowymi.
Interioryzacja - uwewnętrznienie odebranych informacji - przełożenie na swój język. (mówienie sobie przy wykonywanej czynności).
13. Wyjaśnij mechanizm wzmocnień w procesie motorycznego uczenia się?
Jeżeli po dotarciu informacji do pamięci krótkotrwałej dokonamy w czasie 15-30sek. wzmocnienia (pozytywnego lub negatywnego) wówczas informacja dostaje się do pamięci długiego czasu. Jeżeli w tym czasie nie nastąpi wzmocnienie informacja uleci bądź zostanie zapamiętana z błędem.
14. Wyjaśnij pojęcie „przeuczenia” w teorii czynności Tomaszewskiego?
Przeuczenie (jest zjawiskiem pozytywnym) - to aktywne utrwalanie. Jeżeli uczyliśmy się jakieś czynności X czasu, to powinniśmy przeznaczyć od 30% do 50% czasu, (przez który uczyliśmy się) na jej powtarzanie, aby aktywnie ją utrwalić.
15. Co to jest ruchliwość?
Ruchliwość to poziom wrażliwości na bodźce kinestetyczne lub skłonność do wyrażania stanów aktywności ruchem uzewnętrznionym. Jest charakterystyczną cechą, która określa możliwości motoryczne człowieka. Można ją ocenić w skali od 1 do 5. Gdzie 1 - to hipokinezja (nieruchliwy); 5- hiperkinezja (nadpobudliwy).
16. Co to jest ruch elementarny, akt ruchowy, a co czynność ruchowa (na przykładzie)?
Ruch elementarny - to ruch wykonywany w jednym stawie, często na zasadzie odruchów np. zginanie, prostowanie w stawie łokciowym.
Akt ruchowy - to zbiór połączonych ruchów elementarnych. Akt ruchowy niekiedy coś wyraża (jak np. w tańcu), a niekiedy jest po prostu zbiorem prostych ruchów np. zginanie kończyny górnej w stawie łokciowym wraz ze zginaniem i prostowaniem ręki. Akty ruchowe to suma ruchów elementarnych.
Czynność ruchowa - to zbiór aktów ruchowych. Różni się od aktów ruchowych jakościowo. Są to czynności ukierunkowane na realizację zadania. W miarę dojrzewania staje się umiejętnością np. sznurowanie butów, pływanie żabką.
17. Wymień zdolności koordynacyjne.
Zdolność sterowania ruchami - najprostszy przejaw lokomocji
Zdolność regulacji ruchów - umiejętność dostosowania się do zmieniających się warunków.
Zdolność uczenia się nowych czynności ruchowych - zdolność do koordynowania ruchów zgodnie z nieznanym dotąd działaniem.
18. Zdefiniuj pojęcie techniki sportowej.
Techniką sportową - nazywamy czynność ruchową, która umożliwia wykonanie sportowego zadania w sposób ekonomiczny i jak najbardziej skuteczny.
*zakres węższy kiedy uważana jest za czynność ruchową służącą rozwiązywaniu zadań sportowych i osiągnięciu wysiłku sportowego.
*zakres szerszy kiedy jest zwiększeniem kompetencji motorycznego działania człowieka, a zatem jest elementem doskonalenia jego osobowości.
18. Wymień etapy nauczania i uczenia się techniki sportowej.
*etap orientacji poznawczej
*etap zbierania informacji
*etap optymalizacji i indywidualizacji
*etap „fantazji” ruchowej
19. Podział hierarchizacji etapów w nauczaniu techniki sportowej (ETAPY DOSKONALENIA TECHNIKI SPORTOWEJ)
Technika elementarna - uczeń opanowuje „z grubsza” technikę w ogólnym jej zarysie.
Technika standardowa - uczeń opanowuje technikę w wyniku odbioru i przemyślenia wielu różnych informacji.
Technika indywidualna - ogólne zarysy zostają dostosowane do wymiarów ciała i możliwości fizycznych uczącego się.
Technika mistrza - poziom „twórczości” ruchowej projektowania nowego poziomu rozwiązania zadania ruchowego tzw. fantazji ruchowej.
Model matematyczny - pewien stopień abstrakcji.
20. Wyjaśnij różnicę między uczeniem się a dojrzewaniem.
Różnica leży w źródłach doświadczeń. (proces→zmiany (wr)→doświadczenia
- w procesie uczenia się doświadczenia są indywidualne od poczęcia do śmierci w procesie dojrzewania doświadczenia są dziedziczone (w procesie dojrzewania ujawniają się zmiany)
21. Podaj przykład dydaktyki przedmiotowej i szczegółowej.
Dydaktyka szczegółowa - są to teorie nauczania wybranych dziedzin wiedzy- np. dydaktyka nauk medycznych, historycznych, czy wychowania fizycznego.
Dydaktyka przedmiotowa - jest bardziej szczegółowa od dydaktyki szczegółowej; nazywana jest metodyką np. metodyka kardiologii, metodyka geografii, metodyka pływania.
22. Jak można obniżyć poziom emocji ujemnych w procesie nauczania czynności ruchowych?
Można je obniżyć poprzez wzmocnienie dodatnie np. wprowadzając zabawy z uczniami - zabawy z piłkami, ćw. w wodzie.
23. Scharakteryzuj nauczanie i uczenie się bezpośrednie.
W nauczaniu bezpośrednim nauczyciel koncentruje się na prezentacji celu nauczania (motywacji), organizacji miejsca ćwiczeń oraz na właściwym wykorzystaniu różnego rodzaju wzmocnień.
W uczeniu się bezpośrednim następuje łączenie bodźca z reakcją. Cel osiągany jest metodą prób i błędów.
24. Definicja kształcenia.
Kształcenie-zaplanowany, świadomy proces uczenia się i nauczania prowadzący do zmian zachowania jednostki.
25. Definicja dydaktyki.
Dydaktyka - dział pedagogiki zajmujący się doborem i układem treści, organizacją i przebiegiem procesu nauczania i uczenia się w szkole i poza szkołą.
- dydaktyka szczegółowa - są to teorie nauczania wybranych dziedzin wiedzy- np. dydaktyka nauk medycznych, historycznych, czy wychowania fizycznego.
- dydaktyka przedmiotowa - jest bardziej szczegółowa od dydaktyki szczegółowej nazywana jest metodyką np. metodyka kardiologii, metodyka geografii, metodyka pływania.
26. Koncepcje dydaktyczne.
Materializm dydaktyczny - oparty na sensualizmie (źródłem wiedzy są zmysły). Stworzony przez Jana Amosa Komeńskiego. Celem jest przekazywanie uczniom jak największej liczby wiadomości. Stosowanie metod słownych. Wiedza oparta na pamięciowym opanowaniu treści. N. - funkcja podająca, U. - fun. odbierająca (teoria ta zwana jest encyklopedyzmem dydaktycznym).
Formalizm dydaktyczny - oparty jest na racjonalizmie (rozum źródłem prawdy, samo myślenie nic faktów). Stworzył I. Kant. Cel - ćw. sprawności intelektualnej, które ujawniają się w działaniu. Proces uczenia oparty na wyobrażeniach. Redukowanie treści nauczania do jednego lub kilku przedmiotów. Zwrócenie uwagi na procesy myślowe. N.- fun. podaj. , U.- fun. odbiorcy.
Utylitaryzm dydaktyczny - oparty na pragmatyzmie. Stworzony przez Johna Deweya. (wiedza, emocje, działanie). Cel: rozwój zainteresowań dziecka, nauczyciel jest tylko obserwatorem i doradcą. Brak planów, programów nauczania. Nauczanie oparte jest na aktywności i samodzielności dziecka.
Materializm funkcjonalny - opiera się na założeniu, że „za jedynie słuszny należy uznać pogląd, który w kształceniu ogólnym docenia zarówno znaczenie treści jak i funkcji, a więc zarówno poznania, jak i działania na nim opartego (Okoń 1987). Cel nauczania: kształcenie umiejętności działań praktycznych, opanowanie treści i rozwoju intelektu oraz strony emocjonalnej człowieka.
Nauczyciel posługuje się zarówno metodą indukcji jak i dedukcji.
Dydaktyka współczesna - nauczyciel zajmuje kierowniczą rolę w procesie nauczania, współdziałając z uczniami w formułowaniu samodzielnej pracy. Stosowanie różnych form organizacyjnych nauczania- pracy indywidualnej, grupowej i zbiorowej.
27. Definicja taksonomii.
Jest hierarchicznym schematem klasyfikacyjnym tych rodzajów zachowań, które naszym zdaniem uczniowie powinni sobie przyswoić w środowisku wychowawczym.
28. Sfera emocjonalna Krathwohl (1964).
5 kategorii: 1- recepcja (uwaga), 2- działanie (reagowanie), 3- wartościowanie,
4- systematyzacja (organizowanie), 5- wybór własnego systemu wartości
i charakteryzowanie.
29. Sfera psychomotoryczna Harrow (1972).
1- percepcja (odruchy), 2- naśladownictwo (ruchy elementarne), 3- ćwiczenia (umiejętności percepcyjne), 4- automatyzacja czynności (sprawności fizyczne), 5- perfekcyjne wykonanie (czynności ruchowe) , 6- komunik. bezsłowne.
30. Podział dyscyplin sportowych.
PULTON: czynności ruchowe → Otwarte zewn.- to takie, w których istotnym czynnikiem jest odpowiedź ruchowa na sygnały syt. zewn.; występuje więc wówczas, kiedy sytuacja jest zmienna, niestabilna. Sprzężenia zwrotne są tu zarówno zewn. jak i wewn.. zauważalne są w takich dyscyplinach jak boks, tenis, gry zespołowe. Zamknięte wewn.- związane są z wewn. sprzężeniami zwrotnymi, tzn. z informacją kinestetyczną. Są to czynności, w których najważniejszym czynnikiem jest właściwa forma stereotypowych ruchów, wykonywanych w sytuacji stałej (np. łyżwiarz figurowy wykonujący swój program obowiązkowy).
DONSKOJ: wyodrębnia 3 gr. sportów
Grupę o znacznym stopniu stabilizacji struktury kinematycznej.
Grupę o znacznym stopniu stabilizacji strukt. dynamicznej (np. w biegach narciarskich).
Grupę o znacznym stopniu zmienności (w grach zespołowych, czy walkach sportowych)
31. Wymień gradację błędów w technice sportowej (hierarchizacja).
Błąd w technice - czynność ruchowa istotnie odbiegająca od zamierzonych ruchów.
Niedostatek w technice - zachowanie się względnie zgodne z zamierzeniem, jednak nieco lub niekiedy znacznie uproszczone.
Odchylenie od techniki - różnica w zakresie ruchu w stosunku do techniki wzorcowej.
32. Zapobieganie błędom w tech. sport.
Każdemu uczeniu się towarzyszą błędy. Proces uczenia się należy rozpatrywać zatem jako proces zmniejszania, likwidacji i eliminacji błędów. Nauczyciel musi już na wstępie eliminować czy znacznie ograniczać możliwości powst. błędów. Im więcej doświadczeń i wiedzy posiada N. tym łatwiej mu przewidzieć możliwości wystąpienia błędów i tym staranniej dobierze on środki zaradcze.
33. Transfer.
Def. - to ułatwianie (transfer pozytywny) lub utrudnianie (transf. negatywny) czynności uczenia się przez uczenie się uprzednie
Def. - jest aktywnym procesem polegającym na reorganizacji, przekształceniu materiału i rozpatrywaniu jego części z innych punktów widzenia. Transfer jest b. ważny, ponieważ umiejętne jego wykorzystanie pozwala na znaczną ekonomię uczenia się.
34. Rodzaje transferu
DODATNI, POZYTYWNY - uprzednie doświadczenie ułatwia zdobycie kolejnego.
UJEMNY, NEGATYWNY - opanowanie nowego materiału utrudnione przez wpływ wcześniejszego uczenia się.
POZIOMY - gdy N. organizuje proces dydaktyczny w taki sposób, by U. nie stosowali tych samych wartości, systemu ocen we wszystkich sytuacjach.
PIONOWY - gdy dziecko opanowuje zdolności psychomotoryczne (zachodzi w obrębie jednej dyscypliny).
SPECYFICZNY - odnosi się do wspólnych elementów określonych czynności, np. jazda na łyżwach i na nartach (krawędziowanie).
NIESPECYFICZNY - dotyczy przenoszenia się ogólnych zasad postępowania czy metod, np. utrzymanie równowagi na desce surfingowej i na równoważni.
PLANOWANY
NIEPLANOWANY
BILETARNY
INTERSENSORYCZNY
35. Sytuacja trudna.
Def.- sytuacja, w której występuje zachwianie równowagi między potrzebami i zadaniami jednostki a sposobami i warunkami ich realizacji.
Kategorie sytuacji trudnej wg. Tomaszewskiego (5 kategorii):
Zagrożenie - niebezpieczeństwo utraty przez osobę jakiejś wartości
Przeciążenie - zbyt długa praca (praca ponad możliwości)
Utrudnienie - w czasie realizacji zadania nastąpiły zmiany lub zakłócenia (przeszkody, brak informacji)
Deprywacja - brak snu (brak podstawowych czynników do prawidłowego funkcjonowania organizmu)
Sytuacja konfliktowa - gdy działają sprzeczne siły (siły fizyczne np. bójka, przeciwnicy jak i jak i sprzeczne naciski społeczne lub moralne)
36. Sytuacje trudne w wych. fizycznym
Lęk sytuacyjny ucznia to uczucie zagrożenia, które można redukować przez celowe działania dydaktyczne, takie jak np. zabawa, zrozumienie wartości zadania (motywacja), określenie możliwości jego realizacji (realna aspiracja). Lekcje wych. fiz. mogą uczyć jak przeciwdziałać sytuacjom trudnym. Nauczanie to także uświadomienie U. jego potencjalnych sił i możliwości samodzielnego, skutecznego działania.