Scenariusz zajęć opiekuńczo-wychowawczych z wykorzystaniem metod aktywizujących

TEMAT: Być dobrym dla siebie - wzmacnianie poczucia własnej wartości.

CELE ZAJĘĆ:

• Rozwijanie samoświadomości.

• Zachęcanie do pozytywnego myślenia i mówienia o sobie.

• Kształtowanie umiejętności odkrywania swoich zalet (mocnych stron).

• Kształtowanie umiejętności doceniania innych.

• Wdrażanie do mówienia o sobie z większą otwartością.

• Wdrażanie do przekonania, że wiara w siebie jest receptą na sukces.

SPODZIEWANE EFEKTY:

Uczeń:

• uświadamia sobie swoje mocne strony

• potrafi je u siebie rozpoznać

• potrafi przedstawić swoje sukcesy

• akceptuje i dostrzega swoje możliwości

• zauważa i docenia możliwości innych

PODSTAWOWE TREŚCI:

• Samoświadomość

• Poczucie własnej wartości

POMOCE DYDAKTYCZNE:

• karta pracy: „Drzewo przeżyć”,

• karta pracy: „Dary czterech wróżek”,

• karta pracy: „Dopakuj walizkę”,

• karta pracy: „Dolewaj do pełnego dzbana”,

• karta pracy: „To ja”,

• kubki z kaszą,

• kartki, żetony, kolorowe flamastry

• karta z szesnastoma potrzebami, które pozwalają na zrozumienie swoich potrzeb
  i pozwalają na odkrycie swojego prawdziwego ja

• karton z narysowanym schematem drzewa

METODY:

• mini wykład

• instruktaż

• burza mózgów

• drzewo decyzyjne

• ćwiczenia wzmacniające poczucie własnej wartości

FORMY PRACY:

• praca indywidualna

• praca zbiorowa

PRZEBIEG ZAJĘĆ

CZĘŚĆ WSTĘPNA (WPROWADZAJĄCA)

Na obraz siebie składa się szereg elementów, których właściwy dobór i zrozumienie pozwalają na prawidłowe funkcjonowanie.

Pierwszym z nich jest tzw. wyobrażenie o własnym ciele, a więc to, jak postrzegamy nasze ciało. W skład tego wyobrażenia wchodzą dwa komponenty: poznawczy, obejmujący percepcję wielkości i kształtu, oraz afektywny, związany z uczuciami, jakie żywimy wobec własnego ciała. Wyobrażenia naszego ciała są ważnym aspektem ogólnego obrazu własnej osoby, a co za tym idzie, poczucia własnej wartości. Istnieje silna presja, aby dostosować się w tej kwestii do wymogów otoczenia; jeśli się to nie udaje jednostka zaczyna traktować własne ciało nie jak przyjaciela, ale jak wroga.

Poprzez zrozumienie własnych fizycznych niedoskonałości i ich akceptację jednostka uczy się budować prawidłowy obraz siebie oraz dąży do samoakceptacji.

Często zdarza się, że czujemy się bezwartościowi, samotni, mamy w sobie poczucie winy, żalu, wstydu, niespełnienia. Mamy uczucie, że życie nie przynosi nam tego, co innym
a co nam się też należy. Zadajemy sobie pytanie - dlaczego, choć we wszystko wkładamy tyle energii i wysiłku efekty zdają się niewspółmierne? To znak, że musimy postarać się poznać, zrozumieć siebie, odnaleźć poczucie własnej wartości a tym samym drogę ku pełniejszemu
i bardziej radosnemu życiu.

Poczucie własnej wartości formuje się w rezultacie uogólnienia doświadczeń dotyczących naszej osoby. Pierwotnym ich źródłem są rodzice, później rówieśnicy, nauczyciele oraz bliższe i dalsze otoczenie. W zależności od stopnia aprobaty i dezaprobaty innych ludzi poczucie własnej wartości może ukształtować się jako zaniżone, zawyżone lub adekwatne.
Osoby, które mają małe poczucie własnej wartości znajdują się w walce same z sobą - mają one żal do losu, że poskąpił im takich a takich cech, obdarzył gorszą urodą lub rodzicami niezbyt, jak na ich gust udanymi. Niezadowolenie z siebie jest siłą, która może stymulować rozwój, lecz gdy przekroczy pewne granice hamuje go, bo kieruje naszą energię na jałowe przeżywanie samoudręki. Wielkie znaczenie ma wobec tego poprawna samoocena, gdyż np. osoby o zawyżonej samoocenie podejmują się zadań, którym nie potrafią sprostać, a osoby, które siebie nie doceniają niepotrzebnie rezygnują z wielu szans rozwoju. Faktem jest, iż często poczucie niższości może narzucać nam sama cywilizacja europejska, która kultywuje ducha współzawodnictwa tj. wyścig wiedzy, sprawności fizycznej, wydajności pracy, urody.
Z filozoficznego punktu widzenia każdy człowiek jest wartością bezwzględną, dającą mu równe prawa ze wszystkimi ludźmi niezależnie od kwalifikacji i zasług osobistych.
Każdy z nas zasługuje na szacunek, powinniśmy więc umieć szanować samych siebie.

• Rozdanie kserokopii z „Drzewem przeżyć” i poleceniem, by każdy zaznaczył kolorem postać, która ma go symbolizować tj. jego samopoczucie, miejsce w danej klasie szkolnej. Następnie prowadzący mini wykładem wprowadza dalej w tematykę zajęć.

Dzisiejsze zajęcia mają za zadanie dostarczyć Wam doświadczeń, które pomogą
w budowaniu adekwatnego, zdrowego poczucia własnej wartości.

WŁAŚCIWA CZĘŚĆ ZAJĘĆ

DRZEWO DECYZYJNE

• Prowadzący umieszcza na tablicy narysowany na dużym kartonie schemat drzewa.
  W pień drzewa wpisuje problem decyzyjny (Czy warto mówić i myśleć
  o sobie pozytywnie?). Następnie prosi aby uczniowie podali możliwe rozwiązania tego problemu (nauczyciel wpisuje je w gałęzie drzewa). Przechodząc do kolejnego etapu prosi aby uczniowie podali dobre i złe (osobno) konsekwencje poszczególnych wariantów rozwiązania problemu (wpisuje je na kolejnym poziomie drzewa). Następnie prosi, aby podali wartości i cele, którymi kierują się podejmując decyzję (zapisuje je w koronie drzewa).

Każdego dnia warto myśleć o sobie pozytywnie. Każdy z nas ma bowiem cechy charakteru, pewne umiejętności i talenty a także cechy wyglądu zewnętrznego, z których może być dumny i zadowolony. Nasza samoocena ma wpływ na to jak się zachowujemy, jakich wyborów dokonujemy. Pozytywne uwagi ze strony innych otaczających nas ludzi,
a także pozytywne myślenie o sobie samym wzmacniają wiarę we własne możliwości. Na szacunek do siebie samego mają ogromny wpływ informacje zwrotne, jakie otrzymujemy od innych i dlatego tak istotna jest ciepła, pozytywna atmosfera panująca w grupie.

ĆWICZENIE 1 - „Filiżanki”

Uczestnicy otrzymują kubek oraz coś czym można kubek napełnić np. kasza. Prowadzący odczytuje tekst: „Wyobraźmy sobie nasze poczucie własnej wartości jako kubek. Kiedy jesteśmy z siebie zadowoleni nasz kubek jest pełny. Kiedy jesteśmy niezadowoleni jest pusty. Nasz kubek może być napełniony przez innych ludzi, kiedy mówią o nas dobrze. Z kolei my możemy napełniać ich kubki, mówiąc dobrze o nich. Kubki opróżniają się jeżeli mówimy
o innych rzeczy złe lub bolesne. Jeśli ciągle będziemy opróżniać kubki innych, nasze też nie będą napełnione. Kiedy mówimy komuś coś dobrego, ale sami w to nie wierzymy, nie napełniamy jego kubka. Człowiek ten słucha nas, ale do jego kubka nic nie wpada”. Przez chwilę rozmawiamy na temat tekstu. Następnie uczestnicy napełniają kubki innych osób, wypowiadając o nich pozytywne stwierdzenia i przesypując część zawartości swoich kubków. Dzielimy się refleksjami z udziału w tym ćwiczeniu:

• Czy trudno jest mówić komplementy?

• Co czuliście, kiedy napełniano Wasze kubki?

ĆWICZENIE 2 - „Dary czterech wróżek”

Uczestnicy otrzymują kartę pracy przedstawiającą 4 wróżki. Do każdej z wróżek dochodzi „chmurka” wewnątrz której jest tekst niedokończonego zdania. Celem tego ćwiczenia jest rozwijanie własnych przymiotów. Każdy uzupełnia niedokończone zdania:

• Dwie rzeczy, które mi się w sobie podobają to...

• Wydaje mi się, że ludzie lubią mnie za...

• Mój sukces...

• Moje mocne strony i zalety to...

Dzielimy się odczuciami związanymi z tym ćwiczeniem:

• Czy zadanie to sprawiło Wam trudności (jakiego rodzaju?)

• Czy łatwo jest pisać, bądź mówić o sobie dobrze?

ĆWICZENIE 3 - „Dopakuj walizkę”

Nauczyciel rozdaje uczniom kartę pracy - ilustrację walizki. Prosi uczniów, aby wewnątrz walizki wpisali jakąś swoja umiejętność czy cechę przydatną grupie. Po „spakowaniu” walizki uczniowie proszą kolegów z grupy o dopakowanie jej. Podają kartkę o jedną osobę dalej. Następna osoba wpisuje na kartce to, co lubi, szanuje bądź podziwia w jej właścicielu. Rozmowa na temat wrażeń i tego, co nam daje to ćwiczenie:

• Jak się czujecie po tym ćwiczeniu?

• Czy jakieś informacje zaskoczyły Was?

• Czego nowego dowiedzieliście się o sobie i innych?

Prowadzący zamyka ćwiczenie mówiąc: „Z taką walizką pewniej i bezpieczniej jest wejść
w życie”.

ĆWICZENIE 4 - „Dolewaj do pełnego dzbana”

Celem ćwiczenia jest zachęcenie do rozwijania mocnych stron własnej osobowości

i wzmacnianie poczucia własnej wartości. Uczniowie otrzymują kartę pracy. Na karcie jest 6 dzbanów. Każdy dzban oznacza jedną zaletę (podpisać pod każdym z nich). Uczestnicy zamalowują taką część dzbana, który odzwierciedla stopień, w którym posiadają daną cechę. Rozmowa na temat, jakie działania mogliby podjąć, aby wszystkie dzbany były pełne. Uczniowie dzielą się refleksjami i odczuciami z tego ćwiczenia.

ĆWICZENIE 5

Uczniowie podpisują swoim imieniem kartę ćwiczeń przedstawiającą postać, następnie w ręce i nogi wpisują:

w prawą rękę: jestem dobry(a) w....

w lewą rękę: w czym chcę być lepszy(a)....

w prawą nogę: w moim życiu ważne jest......

w lewą nogę: jakie jedno słowo chciałbyś (chciałabyś) usłyszeć od ważnej dla Ciebie osoby.....

Następnie uczniowie w grupkach wymieniają się swoimi postaciami nawzajem i wpisują każdej osobie jakąś zaletę, którą w niej dostrzegają.

ĆWICZENIE 6

Uczniowie wymieniają różne zalety a prowadzący zapisuje je na tablicy tak by się nie powtarzały; dalej każdy uczeń dostaje żetony (każdy po jednym) następnie podchodzi do tablicy i przykleja swój żeton obok takiej zalety, która wydaje mu się najważniejsza. W taki sposób grupa otrzymuje pewną hierarchię zalet.

ĆWICZENIE 7

Każdy uczeń w ciągu 10 min przygotowuje swoją wizytówkę tj. napis lub rysunek, który chciałby umieścić na swojej koszulce (T-shirt); ma to być pewnego rodzaju reklama siebie.
Potem następuje prezentacja wizytówek w trakcie kilkuminutowego spaceru po sali. Uczniowie mają możliwość sugerowania kolegom, co jeszcze mogliby dopisać na swojej wizytówce.

RUNDKA KOŃCZĄCA ZAJĘCIA- „Z czym kończysz zajęcia?”

Uczniowie określają swoje samopoczucie po zajęciach. Mówią, co im sprawiało radość a co było dla nich trudne. Które z ćwiczeń szczególnie się im podobało.

ZAKOŃCZENIE

Prowadzący czyta a następnie rozdaje uczniom 16 zasad, które pozwalają na zrozumienie swoich potrzeb i pozwalają na odkrycie swego prawdziwego „ja” („Prawa człowieka wiążące się z asertywnością” - Rees, Graham, 1993).

To proste !

• Jeśli będziesz zachowywał się jak zakompleksione, przerażone stworzenie, właśnie tak będziesz postrzegany przez ludzi. Popracuj nad mową ciała. Plecy proste, głowa wysoko, krok sprężysty, spojrzenie pogodne - oto obraz człowieka z wysoką samooceną

• Zacznij się uśmiechać i patrzeć ludziom w oczy. Z początku będą zdziwieni, jednak z czasem zmienią swój stosunek do Ciebie. Wszyscy wolimy towarzystwo osób uśmiechniętych i pogodnych niż ponuraków i mruków.

• Jeśli poznajesz kogoś nowego, nie przejmuj się, że masz pryszcze lub stare niemodne oprawki okularów. Wszyscy mamy jakieś wady. Na upartego znajdzie się je również u top-modelki.

• Pomagaj innym. Nie narzucaj się, bo tego nikt nie znosi, ale jeśli widzisz staruszkę wstań w autobusie; jeśli koleżanka jest chora zadzwoń, może potrzebuje notatek
  z lekcji, a kiedy mama szoruje kuchnię - weź się za łazienkę.

• Znajdź sobie kolegów spoza szkoły. Miej jakieś inne towarzystwo. Na gruncie pozaszkolnym ludzie są serdeczniejsi i bardziej tolerancyjni.

• Rozwiń w sobie jakieś zainteresowanie. Zapamiętaj stare psychologiczne powiedzonko: ludzie dzielą się na nieszczęśliwych i tych, którzy mają hobby.

• Szukaj raczej przyjaźni niż miłości. Ta druga jest przewrotna i zdradliwa, źle ulokowana może jeszcze pogłębić Twój smutek i przygnębić Cię na dobre. Jeśli nie jesteś zakochany - ciesz się! Pomyśl ilu problemów unikniesz.

• Zostań ekspertem w jednej dziedzinie. Wybierz przedmiot, który lubisz najbardziej
  i spożytkuj na niego dwa razy więcej energii niż dotychczas - satysfakcja murowana.

• Śpiewaj, tańcz, głośno recytuj, graj na domowych sprzętach, słowem - zachowuj się tak, jakbyś był najszczęśliwszym człowiekiem pod słońcem. To działa w obie strony.

• Nigdy nie porównuj siebie z innymi. Zawsze znajdziesz kogoś lepszego, ładniejszego, zdolniejszego, bardziej kochanego niż Ty. Ale też zawsze jest ktoś słabszy, gorszy, brzydszy. Wszystko zależy od tego czego się szuka.

• Pamiętaj - niemożliwe jest, aby lubili Cię wszyscy. Wystarczy pięć, dziewięć osób, z którymi czujesz się dobrze, na które możesz liczyć.

---