ZABURZENIA RÓWNOWAGI

1. Narząd równowagi:

• kompleks kilku narządów zmysłów, koordynowanych na poziomie ośrodkowej części układu nerwowego

• równowaga fizyczna jest zależna od prawidłowej czynności narządu wzroku, zmysłu czucia głębokiego oraz narządu przedsionkowego

• narząd przedsionkowy dzielimy na część obwodową i ośrodkową

• do części obwodowej zaliczamy: woreczek, łagiewkę, trzy kanały półkoliste, pień nerwu przedsionkowego zawarty w przewodzie słuchowym wewnętrznym oraz kąt mostowo-móżdżkowy

• do części ośrodkowej zaliczamy: jądra przedsionkowe pnia mózgu, połączenia tych jąder z innymi strukturami OUN, pole przedsionkowe w korze mózgu

• jądra przedsionkowe połączone są włóknami dośrodkowymi i odśrodkowymi z rdzeniem kręgowym, móżdżkiem, jądrami innymi pnia mózgu, tworem siatkowatym

2. Funkcje jakie pełni przedsionek:

• kontrolowanie ruchów związanych z przyśpieszeniem kątowym i liniowym jakie działa na organizm

• odbieranie bodźców związanych z grawitacją

• informowanie OUN o pozycji głowy w stosunku do szyi i do reszty ciała

• podtrzymywanie napięcia mięśniowego całej muskulatury ciała

• wyzwalanie odruchów ocznych

• utrzymywanie stałego pola widzenia w czasie ruchów głową

• kontrolowanie równowagi fizycznej w ramach układu zintegrowanych zmysłów

• wpływa na układ autonomiczny

3. Uszkodzenie przedsionka:

• nagłe wypadnięcie jednostronne czynności przedsionka - „szok przedsionkowy”

• nasilenie objawów wegetatywnych: nudności, wymioty, zaburzenia rytmu serca, gwałtowne zmiany ciśnienia tętniczego, ślinotok, zlewne poty, zawroty głowy

• objawy wegetatywne trwają średnio ok. 3 dni

• zawroty głowy o dużym natężeniu trwają ok. 10 dni

• oczopląs z fazą szybką w stronę zdrowego błędnika trwa około 10-14 dni

• uruchamia się proces kompensacji czyli wytworzenia nowych połączeń między jądrami przedsionkowymi a wyższymi ośrodkami

• istotne znaczenie dla przyśpieszenia ośrodkowej kompensacji ma jak najszybsze podjecie rehabilitacji ruchowej i treningu okoruchowego

• u chorych, którzy pomyślnie przeszli proces kompensacji mogą okresowo występować zjawiska dekompensacji czyli nawrót choroby

4. Główne zadania procesu diagnostycznego przypadków z vertigo:

• wyselekcjonowanie chorych wymagających leczenia i opieki w trybie doraźnym

• ocena czy mamy do czynienia z zespołem uszkodzenia części obwodowej czy centralnej

• próba ustalenia z jaką patologia mamy do czynienia i próba optymalnego leczenia oraz próba zapobiegania nawrotom

• wywiad

• przy uszkodzeniu obwodowym: zaburzenia słuchu, uczucie ciśnienia w uchu, szum uszny, otalgia, napadowe vertigo ze zmiany położenia

• przy uszkodzeniu centralnym: oczopląs niezborny, podwójne widzenie, dyzartria, drętwienie wokół ust, osłabienie siły mięśniowej kończyn, nagłe upadki, zaburzenia mowy i chodu, zaburzenia koordynacji ruchowej, halucynacje wzrokowe, smakowe, węchowe, zmiany w polu widzenia

5. Ważne:

• należy pamiętać, że co najmniej 66% przypadków vertigo jest związanych z patologią OUN oraz patologią ogólnoustrojową

• należy wykluczyć schorzenia: układu sercowo-naczyniowego (nadciśnienie tętnicze, zaburzenia ortostatyczne, zaburzenia rytmu serca), zaburzenia metaboliczne (miażdżyca, hiperlipidemia, cukrzyca, zaburzenia czynności tarczycy), schorzenia układu kostnego i mięśniowego, choroby oka (jaskra, zwyrodnienia siatkówki)

6. Badanie przedmiotowe:

• badanie przez laryngologa: ocena nosogardła, nosa, zatok, węzłów chłonnych szyi, badanie otoskopowe ucha z ocena drożności trąbek słuchowych, orientacyjne badanie słuchu, dodatkowo audiometria

• badanie uzupełniamy oceną nerwów czaszkowych, próbami móżdżkowymi, próbami sprawności chodu

7. Urazy i wstrząśnienie błędnika:

• odwracalny skurcz naczyń krwionośnych, wylewy do wnętrza błędnika, zniszczenie komórek zmysłowych ślimaka i przedsionka

• objawy: napadowy zawrót głowy ze zmiany położenia z towarzyszącym oczopląsem ze zmiany położenia

• leczenie: obserwacja chorego, zapewnienie mu odpoczynku, wykluczenie współistniejących uszkodzeń OUN, podawanie leków objawowych

8. Złamania kości skroniowej

• poprzeczne

• podłużne

9. Przetoki perylimfatyczne:

• nieprawidłowe połączenie przestrzeni ucha wewnętrznego z uchem środkowym po przez ubytek kości otoczki błędnika kostnego, w błonie okienek owalnego i okrągłego

• mogą być wrodzone (bez towarzyszących anomalii czaszkowych lub z nimi) lub nabyte: perlaki, ziarninowe zapalenia kości skroniowej, nowotwory, urazy jatrogenne, urazy idiopatyczne

• objawy: napady zawrotów głowy wyzwalane zmianą ciśnienia w obrębie ucha zewnętrznego i środkowego, jednostronne zaburzenia słuchu stałe lub zmienne, osłabienie pobudliwości przedsionka

• leczenie: zapewnienie spokoju, unieruchomienie chorego na czas 7-10 dni, środki uspakajające, przy nasilaniu się objawów (zwłaszcza przy pogarszaniu się słuchu) - operacja zwiadowcza ucha z zamknięciem przetoki

10. Zapalenie błędnika:

• surowicze, ropne, przewlekłe

• przechodzi z jamy bębenkowej lub przestrzeni wyrostka sutkowatego

• może zstępować z przestrzeni płynu mózgowo-rdzeniowego

• może być efektem urazu jatrogennego

• każdy chory z wywiadem i objawami ostrego lub przewlekłego zapalenia ucha, u którego pojawiają się objawy wypadania funkcji błędnika musza być hospitalizowani i leczeni intensywnie (paracenteza, antrotomia)

11. Półpasiec uszny:

• wywołane zapalenie przez wirus herpes zoster

• okres utajony-wirus nieczynny w komórkach zwojowych

• pod wpływem czynnika stresogennego, spadku odporności dochodzi do uczynnienia wirusa

• objawy: porażenie czynności narządu słuchu i równowagi oraz porażenie nerwu twarzowego po tej samej stronie - zespół Ramsey-Hunta

• leczenie: środki p/bólowe, miejscowe leczenie na okolice wykwitów skórnych, środki antywirusowe, przypadki o ciężkim przebiegu przy immunosupresji wymagają szybkiego leczenia - podawanie immunoglobulin, podawanie sterydów kontrowersyjne), leczenie objawowe

12. Neuronitis vetibularis:

• nagłe jednostronne upośledzenie funkcji błędnika

• dotyczy ludzi w wieku średnim (35-55rż)

• nie jest znana etiologia

• uszkodzenie zlokalizowane jest pozabłędnikowo co powoduje oszczędzenie narządu słuchu

• objawia się nagle silnymi zawrotami głowy z nudnościami, wymiotami, oczopląsem porażennym dolegliwości utrzymują się kilka tygodni

• schorzenie ma zwykle przebieg łagodny

13. Choroba Meniera:

• wodniak endolimfatyczny błędnika błoniastego

• przyczyna nieznana

• rozpoznanie: objawy napadowych zawrotów głowy trwające od kilkunastu minut do kilkunastu godzin i dni, pogarszanie się słuchu w uchu chorym w trakcie napadów, towarzyszący szum w uchu stały lub nasilający się w trakcie napadu lub tuż przed

14. Guz nerwu VIII:

• stanowi 10-15% guzów wewnątrzczaszkowych,75% guzów kata mostowo-móżdżkowego

• większość przebiega bezobjawowo

• w przebiegu guza wyróżnia się okresy: wczesny - otologiczny (guz znajduje się wewnątrz przewodu słuchowego wewnętrznego) i okres późny - neurochirurgiczny (gdy guz wrasta do kata mostowo-móżdżkowego)

• należy podejrzewać obecność guza gdy występuje jednostronne, narastające upośledzenie słuchu ze złym rozumieniem mowy i towarzyszącym szumem usznym, niepewność statyczna o nieznacznym nasileniu bez charakterystycznych napadów vertigo

15. Chemodectoma - kłębczak kości skroniowej:

• jest najczęstszym guzem łagodnym ucha środkowego

• zasadniczą masę guza stanowią naczynia krwionośne, poza tym zbudowany jest z tkanki nerwowej i łącznej

• guz okolicy opuszki żyły szyjnej rozrasta się zazwyczaj do wnętrza jamy bębenkowej, otworu żyły szyjnej wewnętrznej, tylnej jamy czaszki, może wnikać do ucha wewnętrznego niszcząc błędnik

• daje objawy: pulsującego szumu w uchu zgodnego z tętnem i przewodzeniowego niedosłuchu

---