ZABURZENIA RÓWNOWAGI.
Narząd równowagi:
Kompleks kilku narządów zmysłów, koordynowanych na poziomie ośrodkowej części układu nerwowego,
Równowaga fizyczna jest zależna od prawidłowej czynności narządu wzroku, zmysłu czucia głębokiego, oraz narządu przedsionkowego,
Narząd przedsionkowy dzielimy na część obwodową i ośrodkową,
Do części obwodowej zaliczamy: woreczek, łagiewkę, trzy kanały półkoliste, pień nerwu przedsionkowego zawarty w przewodzie słuchowym wewnętrznym oraz kąt mostowo -móżdżkowy,
Do części ośrodkowej zaliczamy: jądra przedsionkowe pnia mózgu, połączenia tych jąder z innymi strukturami OUN, pole przedsionkowe w korze mózgu,
Jądra przedsionkowe połączone są włóknami dośrodkowymi i odśrodkowymi z rdzeniem kręgowym, móżdżkiem, jądrami innymi pnia mózgu, tworem siatkowatym,
Funkcje, jakie pełni przedsionek:
Kontrolowanie ruchów związanych z przyśpieszeniem kątowym i liniowym, jakie działa na organizm,
Odbieranie bodźców związanych z grawitacją,
Informowanie OUN o pozycji głowy w stosunku do szyi, do reszty ciała,
Podtrzymywanie napięcia mięśniowego całej muskulatury ciała,
Wyzwalanie odruchów ocznych,
Utrzymywanie stałego pola widzenia w czasie ruchów głową,
Kontrolowanie równowagi fizycznej w ramach układu zintegrowanych zmysłów,
Wpływa na układ autonomiczny,
Uszkodzenie przedsionka:
Nagłe wypadnięcie jednostronne czynności przedsionka -„szok przedsionkowy”,
Nasilenie objawów wegetatywnych: nudności, wymioty, zaburzenia rytmu serca, gwałtowne zmiany ciśnienia tętniczego, ślinotok, zlewne poty,
Zawroty głowy,
Objawy wegetatywne trwają średnio ok. 3 dni,
Zawroty głowy o dużym natężeniu ok. 10 dni,
Oczopląs z fazą szybką w stronę zdrowego błędnika około 10 - 14 dni,
Uruchamia się proces kompensacji, czyli wytworzenia nowych połączeń między jądrami przedsionkowymi a wyższymi ośrodkami,
Istotne znaczenie dla przyśpieszenia ośrodkowej kompensacji ma jak najszybsze podjecie rehabilitacji ruchowej i treningu okoruchowego,
U chorych, którzy pomyślnie przeszli proces kompensacji mogą okresowo występować zjawiska dekompensacji, czyli nawrót choroby,
Diagnostycznego przypadków z Vertigo:
Wyselekcjonowanie chorych wymagających leczenia i opieki w trybie doraźnym,
Oceny czy mamy do czynienia z zespołem uszkodzenia części obwodowej czy centralnej,
Próba ustalenia, z jaką patologia mamy do czynienia i próba optymalnego leczenia oraz zapobiegania nawrotom,
Wywiad:
Przy uszkodzeniu obwodowym; zaburzenia słuchu, uczucie ciśnienia w uchu, szum uszny, otalgia, napadowe Vertigo ze zmiany położenia,
Przy uszkodzeniu centralnym: oczopląs niezborny, podwójne widzenie, dyzartria, drętwienie wokół ust, osłabienie siły mięśniowej kończyn, nagłe upadki, zaburzenia mowy i chodu, zaburzenia koordynacji ruchowej, halucynacje wzrokowe, smakowe, węchowe, zmiany w polu widzenia,
Różnicowanie zawrotów głowy:
Zespole obwodowym |
Zespole ośrodkowym |
Zawrót głowy (Vertigo), halucynacja ruchu wirowego. |
Vertigo rzadziej, częściej uczucie chwiania się, zapadania się, znoszenia, popychania z zewnątrz, niepewność statyczna, zaburzenia orientacji w przestrzeni, trudne niekiedy do sprecyzowania dolegliwości związane z niepewnością chodu i podstawy. |
Początek - z reguły nagły, napadowy w formie ataków, dość precyzyjne określenie w czasie. |
Zwykle dolegliwości rozpoczynają się skrycie, początki bywają trudne do ustalenia. |
Nasilenie zawrotów największe na początku z tendencjami do stopniowego wygasania. |
Nasilenie dolegliwości zmienne, może być ich narastanie lub utrzymanie na tym samym poziomie w czasie dłuższej obserwacji. |
Zawroty głowy w formie ataków trwających, co najmniej kilkanaście minut, bardzo silne mogą trwać do kilkudziesięciu godzin. |
Jeśli występują dolegliwości napadowe to krótkie kilkusekundowe, często z upadkiem (zwykle pochodzenia neurologicznego, np.: schorzenia tętnicy podstawowej i tętnicy kręgowej). |
Czas trwania intensywnych zawrotów głowy rzadko przekracza okres trzech tygodni. |
Charakter trwania dolegliwości rozciąga się na miesiące a nawet lata. |
Ruch głowy wyraźnie nasilony uczucie zawrotu. |
Wpływ ruchów głową na zawroty oraz inne dolegliwości jest niewielki lub nawet żaden. |
Dolegliwości towarzyszące: z reguły jednostronne upośledzenie słuchu, szum w uchu lub uczucie pełności (zwykle po stronie uszkodzonego błędnika). |
Zwykle bez dolegliwości słuchowych, jeżeli to niewielkie obustronne symetrycznie zaawansowane symetrycznie. |
Nigdy nie ma zaburzeń czy utrata przytomności. |
Zawroty głowy mogą towarzyszyć zaburzenia świadomości, a nawet utrata przytomności. |
Nigdy nie występują drgawki. |
Drgawki mogą występować. |
Bóle głowy - rzadko, zwykle już po ustąpieniu Vertigo. |
Nierzadko bóle głowy. |
Zaburzenie ostrości widzenia - nigdy. |
Nierzadko podwójne widzenie, zaburzenie ostrości widzenia, mroczki czy różne formy ślepoty. |
Poza niedowładem lub porażeniem nerwu twarzowego, bez towarzyszących innych zaburzeń neurologicznych. |
Nierzadko występują inne objawy uszkodzenia ośrodkowego układu czy nerwów czaszkowych lub ujawniają się one w miarę rozwoju choroby. |
Ważne:
Należy pamiętać, że co najmniej 66% przypadków Vertigo jest związanych z patologia OUN oraz patologią ogólnoustrojową,
Należy wykluczyć schorzenia: układu sercowo - naczyniowego (nadciśnienie tętnicze, zaburzenia ortostatyczne, zaburzenia rytmu serca) zaburzenia metaboliczne(miażdżyca, hyperlipidemia, cukrzyca, zaburzenia czynności tarczycy,) schorzenia układu kostnego i mięśniowego, choroby oka (jaskra, zwyrodnienia siatkówki),
Badanie przedmiotowe:
Badanie przez laryngologa: ocena nosa i gardła, nosa, zatok, węzłów chłonnych szyi, badanie otoskopowe ucha z ocena drożności trąbek słuchowych, orientacyjne badanie słuchu, dodatkowo audiometria,
Badanie uzupełniamy oceną nerwów czaszkowych, próbami móżdżkowymi, próbami sprawności chodu,
Urazy i wstrząśnienie błędnika:
Odwracalny skurcz naczyń krwionośnych, wylewy do wnętrza błędnika, zniszczenie komórek zmysłowych ślimaka i przedsionka,
Objawy napadowy zawrót głowy ze zmiany położenia z towarzyszącym oczopląsem ze zmiany położenia,
Leczenie: obserwacja chorego, zapewnienie mu odpoczynku, wykluczenie współistniejących uszkodzeń OUN, podawanie leków objawowych,
Złamania kości skroniowej:
Poprzeczne,
Podłużne,
Przetoki perylimfatyczne:
Nieprawidłowe połączenie przestrzeni ucha wewnętrznego z uchem środkowym po przez ubytek kości otoczki błędnika kostnego, w błonie okienek owalnego i okrągłego,
Mogą być wrodzone( bez towarzyszących anomalii czaszkowych lub z nimi) lub nabyte: perlaki, ziarninowe zapalenia kości skroniowej, nowotwory, urazy jatrogenne, urazy, idiopatyczne,
Przetoki perylimfatyczne:
Objawy: napady zawrotów głowy wyzwalane zmianą ciśnienia w obrębie ucha zewnętrznego i środkowego, jednostronne zaburzenia słuchu stałe lub zmienne, osłabienie pobudliwości przedsionka,
Leczenie: zapewnienie spokoju, unieruchomienie chorego na czas 7 - 10 dni, środki uspakajające, przy nasilaniu się objawów zwłaszcza pogarszaniu słuchu - operacja zwiadowcza ucha z zamknięciem przetoki
Zapalenie błędnika:
Surowicze, ropne, przewlekłe,
Przechodzi z jamy bębenkowej lub przestrzeni wyrostka sutkowatego,
Może zstępować z przestrzeni płynu mózgowo - rdzeniowego,
Może być efektem urazu jatrogennego,
Każdy chory z wywiadem i objawami ostrego zapalenia ucha lub przewlekłego, u którego pojawiają się objawy wypadania funkcji błędnika musza być hospitalizowani i leczeni intensywnie (paracenteza, antrotomia),
Półpasiec uszny:
Wywołane zapalenie przez wirus herpes zoster,
Okres utajony - wirus nieczynny w komórkach zwojowych,
Pod wpływem czynnika stresogennego, spadku odporności dochodzi do uczynnienia wirusa,
Objawy: porażenie czynności narządu słuchu i równowagi oraz porażenie nerwu twarzowego po tej samej stronie - zespół Ramsey - Hunta,
Leczenie: środki p/bólowe, miejscowe leczenie na okolice wykwitów skórnych, środki antywirusowe, przypadki o ciężkim przebiegu przy immunosupresji wymagają leczenia podaniem immunoglobulin, sterydy kontrowersyjne),leczenie objawowe
Neuronitis vetibularis zapalenie neuronu przedsionkowego:
Nagłe jednostronne upośledzenie funkcji błędnika,
Dotyczy ludzi w wieku średnim (35 - 55 r.ż),
Nie jest znana etiologia,
Uszkodzenie zlokalizowane jest pozabłędnikowo, co powoduje oszczędzenie narządu słuchu,
Objawia się nagle, silnymi zawrotami głowy z nudnościami, wymiotami oczopląsem porażennym, dolegliwości utrzymują się kilka tygodni,
Schorzenie ma zwykle przebieg łagodny,
Choroba Meniera:
Wodniak endolimfatyczny błędnika błoniastego,
Przyczyna nieznana,
Rozpoznanie: objawy napadowych zawrotów głowy trwające od kilkunastu minut do godzin i dni, pogarszanie się słuchu w uchu chorym w trakcie napadów, towarzyszący szum w uchu stały lub nasilający się w trakcie napadu lub tuż przed,
Guz nerwu VIII słuchowo - przedsionkowego:
Stanowi 10 - 15% guzów wewnątrzczaszkowych, 75% guzów kata mostowo - móżdżkowego,
Większość przebiega bezobjawowo,
W przebiegu guza wyróżnia się okresy:
Wczesny - otologiczny (guz znajduje się wewnątrz przewodu słuchowego wewnętrznego)
Okres późny - neurochirurgiczny, (gdy guz wrasta do kata mostowo - móżdżkowego),
Należy podejrzewać obecność guza, gdy: jednostronne, narastające upośledzenie słuchu ze złym rozumieniem mowy i towarzyszącym szumem usznym, niepewność statyczna o nieznacznym nasileniu bez charakterystycznych napadów Vertigo Chemodectoma - kłębczak kości skroniowej,
Chemodectoma - kłębczak kości skroniowej:
Jest najczęstszym guzem łagodnym ucha środkowego,
Zasadniczą masę guza stanowią naczynia krwionośne, poza tym zbudowany jest z tkanki nerwowej i łącznej,
Guz okolicy opuszki żyły szyjnej rozrasta się zazwyczaj do wnętrza jamy bębenkowej, otworu żyły szyjnej wewnętrznej, tylnej jamy czaszki, może wnikać do ucha wewnętrznego niszcząc błędnik,
Daje objawy: pulsującego szumu w uchu zgodnego z tętnem i przewodzeniowego niedosłuchu,
1