METODOLOGIA

Rozdział ten przedstawia metodologię pracy a mianowicie przedmiot i cel badań ogólnie mówiąc to wszystko czym badania będą się zajmować. Prezentuje problemy badawcze oraz hipotezy czyli pytania jakie musimy postawić aby znaleźć na nie odpowiedzi. Również rozdział zawiera metody, techniki i narzędzia badawcze.

Zanim przystąpię do sformułowania celów moich badań, chciałabym wyjaśnić definicję pojęcia „metodologia”

Według Stefana Nowaka jest „opis i analiza reguł postępowania, jak też opis i analiza schematów wyborów różnych czynności badawczych to zadanie nauki zwanej metodologią nauk”.

Według Danuty Ulickiej „metodologia jest wiedzą o metodach [...], jako odrębna nauka zajmująca się opisem, oceną i zastosowaniem metod”.

Natomiast Zbigniew Zaborowski twierdził, że jest to „system założeń i sposobów uprawiania działalności i badań naukowych [...] zajmuje się sposobami uzasadniania twierdzeń, zagadnieniami praw naukowych, pojęć, hipotez, budową teorii, modeli”.

1.Cel pracy i problemy badawcze

Przedmiotem badań w mojej pracy był wpływ kapitału społecznego na osiągnięcia młodzieży w wieku gimnazjalnym.

Na osiągnięcia młodzieży wpływa wiele czynników m.in. sytuacja rodzinna, sytuacja szkolna

Problem główny mojej pracy sformułowano w postaci pytania: - „Jakie czynniki kapitału społecznego powodują zwiększenie osiągnięć młodzieży w wieku gimnazjalnym?”

Podstawowy problem badawczy uszczegółowiono w następujących pytaniach:

1. Czy warunki rodzinne maja wpływ na osiąganie sukcesów

2.Czy sytuacja finansowa wpływa na rozwój dziecka

3.Czy czas poświęcony dziecku ma wpływ na osiągnięcia dziecka

4.Czy uczestnictwo w zajęciach pozalekcyjnych ma wpływ na rozwój dziecka

5.Czy uczestnictwo Rodziców w życiu klasowym, szkolnym wpływa na osiągnięcia dziecka

6.Czy dziecko jest aktywne w sferze współzawodnictwa pozaszkolnego.

2. Metody, techniki i narzędzia

W tej części pracy w badaniach naukowych dobieramy właściwą metodę, technikę oraz narzędzia badawcze.

Według M. Łobockiego „metody są pewnym ogólnym systemem reguł dotyczących organizowania określonej działalności badawczej, tj. szeregu operacji poznawczych i praktycznych, kolejności ich zastosowania, jak również specjalnych środków i działań, skierowanych z góry na założony cel badawczy ”.

Według W. Zaczyńskiego metoda to „określone sposoby poznania wybranego wycinka rzeczywistości, które cechują się tym, że są celowe, planowane, obiektywne, dokładne, wyczerpujące”.

T. Pilch uważa ,że metoda to „zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego”

T. Pilch wyróżnia następujące metody badań pedagogicznych:

• eksperyment pedagogiczny,

• monografia pedagogiczna,

• metody indywidualnych przypadków,

metoda sondażu diagnostycznego.

Zdaniem T. Pilcha i T. Bauman Techniki badań są czynnościami określonymi przez dobór odpowiedniej metody i przez nią uwarunkowanymi. Czynności te w sensie logicznym są pojęciami podrzędnymi w stosunku do metody, a w sensie rzeczowym o znacznie węższym zakresie niż metoda. Techniki badawcze ograniczają się do czynności pojedynczych lub pojedynczo jednorodnych. Metoda natomiast zawiera w sobie szereg działań o różnorodnym charakterze, zarówno koncepcyjnym jak i rzeczowym, zjednoczonych celem generalnym i ogólną koncepcją badań.

Kolejnym ważnym pojęciem związanym z problematyką technik i metod badawczych jest narzędzie badawcze. „Narzędziem badawczym jest przedmiot służący do realizacji wybranej techniki badań. Narzędzie badawcze służy do technicznego gromadzenia danych z badań”.

Aby uzyskać interesujące mnie informacje wykorzystam metodę badawczą - sondażu diagnostycznego.

Tadeusz Pilch uznaje, że „ metoda sondażu diagnostycznego jest sposobem gromadzenia wiedzy o cechach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych, opiniach poglądach wybranych zbiorowości, w których badane zjawisko występuje”. Dalej autor uważa , że „metoda sondażu diagnostycznego jest sposobem gromadzenia wiedzy o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych, opiniach i poglądach wybranych zbiorowości, nasilaniu się i kierunkach rozwoju określonych zjawisk instytucjonalnych nie zlokalizowanych - posiadających znaczenie wychowawcze - w oparciu o specjalne dobraną grupę reprezentacyjną populację generalną, w której badane zjawisko występuje”.

W swojej pracy spośród wielu technik, które wyróżnia T. Pilch (obserwacja, wywiad, ankieta, badanie dokumentów, analiza treści, techniki projekcyjne) zastosuje ankietę skierowaną do rodziców młodzieży w wieku gimnazjalnym.

Ankieta według Tadeusza Pilcha „jest techniką gromadzenia informacji, polegająca na wypełnianiu najczęściej samodzielnie przez badanego specjalnych kwestionariuszy [...] w obecności lub częściej bez obecności ankietera”.

Dla Władysława Zaczyńskiego „ankieta jest metodą zdobywania informacji poprzez pytanie wybranych osób za pośrednictwem drukowanej listy zwanej kwestionariuszem”.

„Pytania ankiety są zawsze konkretne, ścisłe i jednoproblemowe. Najczęściej też pytania są zamknięte i zaopatrzone w tak zwaną kafeterię czyli zestaw wszelkich możliwych odpowiedzi. Ankieta dotyczy najczęściej wąskiego zagadnienia bądź problemu szerszego rozbitego na kilka zagadnie szczegółowych. Ze względu na wysoki stopie kategoryzacji ankieta staje się podstawowym narzędziem kontaktu badanego z badającym. Może być wypełniana przez samego respondenta bądź przez badającego. Wypełnienie ankiety polega na podkreśleniu właściwej odpowiedzi lub stawianiu określonych znaków przy odpowiednich zadaniach kafeterii. „

Zdaniem T. Pilcha i T. Baumana kafeterie mogą być zamknięte, półotwarte, koniunktywne oraz dysjunktywne.

Kafeterię zamkniętą nazywamy ograniczony zestaw możliwych odpowiedzi, poza które odpowiadający wyjść nie może, lecz tylko wybiera wśród możliwości, jakie daje sformułowany zestaw.

Kafeterię półotwartą nazywamy taki zestaw możliwych do wyboru odpowiedzi, które zawierają jeden punkt oznaczony zazwyczaj słowem „inne” pozwalający na zaprezentowanie swej odpowiedzi jeśli nie mieści się w żadnym zaproponowanym sformułowaniu.

Kafeteria koniunktywna pozwala na wybranie kilku możliwych odpowiedzi, dając potem możliwość obliczenia częstotliwości wyboru poszczególnych odpowiedzi, a tym samym utworzenia hierarchii

Ankieta jest niezastąpiona w badaniach pedagogicznych jako narzędzie w celu uzyskiwania niezbędnych informacji.

Narzędziem badawczym zastosowanym w tej pracy jest kwestionariusz ankiety. Składa się z 25 pytań o charakterze otwartym, zamkniętym, półotwartym i koniunktywnym. Badania zostały przeprowadzone w szkole Gimnazjum nr 2 w Żarach przy ulicy Broni Pancernej. Respondenci zostali poinformowani o dobrowolności oraz anonimowości badań.

Badaniami objęłam rodziny dzieci, które uczęszczają do klas drugich. Jest to młodzież pochodząca ze środowiska miejskiego z rodzin o różnej kondycji finansowej i wykonywanym zawodzie.

 S. Nowak, Metodologia badań społecznych, Warszawa 1985, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 23.

 D. Ulica, Literatura, teoria, metodologia, Warszawa 1998, Wydawnictwo Dydaktyczne Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, s. 29.

Z. Zaborowski, Wstęp do metodologii badań pedagogicznych, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk 1974, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 9.

 M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych, Warszawa 1984, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 115.

W. Zaczyński, „ Praca badawcza nauczyciela”, Warszawa 1976, s. 19-20.

T. Pilch, T. Bauman, „Zasady badań pedagogicznych”, Warszawa 2001, s.71.

T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1998, Wydawnictwo „Żak”, s. 43 - 53.

T. Pilch, T. Bauman, „Zasady badań pedagogicznych”, Warszawa 2001, s.71.

Tamże, s.72.

T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995, Wydawnictwo „Żak”, s. 51.

Tamże, s. 51.

T. Pilch, T. Bauman, „Zasady badań pedagogicznych”, Warszawa 2001, s.96

W. Zaczyński, Praca badawcza nauczyciela, Warszawa 1968, Wydawnictwa Szkolne i Peda-gogiczne, s. 160.

---