METODOLOGIA BADAŃ
Metoda badawcza- zespół uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych instrumentalnych, które najogólniej obejmują całość postępowania badacza zmierzającego do rozwiązania określonego problemu badawczego.
Technika- to czynności regulowane starannie wyprowadzanymi dyrektywami, za pomocą których możemy uzyskać max. Sprawdzone informacje, opinie i fakty.
Narzędzie badawcze- to każda rzecz i przedmiot, który służy do gromadzenia i opracowania materiału badawczego
Struktura procesu badawczego- schemat, w obrębie którego działa badacz
Schemat procesu badawczego:
Wybór przedmiotu i typu badań
Sformułowanie celów i problemów badawczych
Ustalenie listy zmiennych
Sformułowanie hipotez badawczych
Zdefiniowanie zmiennych
Dobór wskaźników zmiennych
Dobór próby do badań
Opracowanie procedury badawczej
Wybór metod, technik i konstrukcja narzędzie badawczych
Badania pilotażowe
Badania właściwe
Opracowanie wyniku badań
Wyciągnięcie z badań empirycznych wniosków
Powiązanie teorii z praktyką
Przedmiot badań- zjawisko mieszczące się w teorii i praktyce danej subdyscypliny pedagogicznej i wyodrębnione w celach badawczych, np. osiągnięcia uczniów w szkole, zainteresowania uczniów
Cele badawcze- oczekiwany rezultat badanych badań planowanych cele:
Poznawcze, teoretyczne, praktyczne, metodologiczne,
Cel: zbadać coś:
poznawczy- dotyczy opisów przewidywania i wyjaśniania zjawisk, np. zbadanie osiągnięć uczniów w wybranej dziedzinie działalności szkolnej. Celi nie formuuje się w formie pytania
teoretyczne- opracowanie zajęć dydaktyczno wychowawczych, które będą weryfikowane lub uzasadnione w pracy badawczej, np. opracowanie modelu zajęć dydaktyczno- wychowawczych stymulujący aktywność uczniów kształcenia zintegrowanego
praktyczny- dotyczy opracowania dyrektywów(wskazówek) pedagoga pod adresem nauczycieli, np. opracowanie dyrektywów pedagogicznych pod adresem nauczycieli, którzy zamierzają rozwijać aktywność uczniów kształcenia zintegrowanego
Problem badawczy- to pytanie lub zespół pytań, na które staramy się odpowiedzieć w toku postępowania badawczego. Podział problemów badawczych:
-pytania rozstrzygnięcia np. czy istnieje?(różne partykuły) odpowiedź tak lub nie.
- Pyt. Dopełniające, odpowiedzią są różne twierdzenia
Stawianie pytań, których już wcześniej nie były postawione
- problemy subiektywne badawcze- problemy, w których nauka zna już odpowiedź
- problemy naukowo- badawcze- po raz pierwszy są formułowane przez badacza
3. -problemy istotnościowe- dotyczy ustalenia ważności (istotności) czynnika z punktów widzenia interesujących nas zmian w uczniach. Badane czynniki są powodowane zmianami.
- problemy zależnościowe- ustalenie związków zależności między badanymi zmiennymi
4. Rodzaje szczegółowych problemów istotnościowych:
a) jakie zmienne niezależne są istotne dla danej zmiennej zależnej
b) które ze zmiennych niezależnych bardziej, a które mniej są istotne dla danej zmiennej zależnej
c) czy zmienne niezależne wpływają na daną zmienną zależną każda niezależnie od pozostałych, czy też wchodząc ze sobą w interakcje.
d) jaką wartość przyjmuje dana zmienna zależna, wtedy gdy zmienna niezależna przyjmuje pewną wyraźną wartość
Czy istnieje związek między zmienną zależną a zmienną niezależną?- problem zależnościowy
Zmienna to cecha, zdarzenie lub właściwość, która przyjmuje różne wartości, np. wykształcenie, wartością jest- podstawowe, średnie
Płeć- zmienna
Zmienna niezależna- cecha, zdarzenie lub właściwość, która wpływa na powstawanie i przebieg innych zjawisk np. przyczyna
Zmienna zależna- cecha, zdarzenie lub właściwość, która podlega wpływowi innych zjawisk będących zmiennych niezależnych, np. skutek otwierania
Między zmiennymi zależnymi i niezależnymi są metody pośredniczące, np. temperatura, środki dydaktyczne, modyfikują; te zmienne są poza kontrolą.
Problem badawczy- warunki:
- sformułowany w postaci pytania
- jednoznaczny, precyzyjny...
- empiryczna sprawdzalność - na które są odpowiedzi możemy to zbadać
- wartość praktyczną, użyteczną
HIPOTEZA badawcza- prawdopodobna odpowiedź na postawiony problem badawczy, twierdzenie rozwiązania problemu badawczego.
Rodzaje hipotezy, np. zależnościowa, istotnościowa. Twierdzenie nie każde jest odpowiedzią
- jednoznaczność, precyzja sformułowana
- empirycznie sprawdzona
- dotychczasowy dorobek naukowy
Wskaźnik- cecha, zdarzenie lub własność na podstawie zajścia, w których wnioskujemy z pewnością z pewnym prawdopodobieństwem lub prawdopodobieństwem wyższym od przeciętnego, że zaszło zjawisko, które nas interesuje.
rodzaje: np. ubiór dziecka
- empiryczny- charakteryzują się tym, że cecha i obiekt wskazywane są możliwe do zaobserwowania. Np. Dziecko ma w posiadaniu gitarę, co może oznaczać, iż interesuje się ono grą na niej, czyli muzykowaniem.
- interferencyjny- gdy cesze wykazywanej nie da się przyporządkować definicji, np. Jeżeli uczeń ma na twarzy wypieki podczas pisania sprawdzianu, może to oznaczać, że się on denerwuje.
- definicyjny- zwracają one uwagę na sposób, w jaki łączą się ze sobą wskaźnik i wartość wskazywana, np. ilość wyborów ucznia
Trzy sposoby doboru próby:
- celowy- właściwości- np. osoby z porażeniem mózgowym
- losowy
- założeń ochotniczych- np. intymna kwestia, ból fizyczny
OBSERWACJA
- to zbieranie danych drogą spostrzeżeń, gromadzenie i interpretacje
Podział :
1. - swobodna- spontaniczna, chaotyczna, np. w czasie lekcji
- zaplanowana- badacz planuje z góry stopień ustrukturyzowania
2. - standaryzowana- prowadzi się ją w oparciu o schedułę obserwacyjną- zestaw kategorii obserwowanych, na które badacz zwraca szczególną uwagę. Zaplanowana, ekonomiczna, ponieważ rolą badacza jest zaznaczenie czy kategoryzacyjna jest obserwacja
- niestandaryzowana- opis narracyjny, tzn. że badacz, który ..... coś opisuje.
Typ kontaktu z obserwowanymi
3. - bezpośrednie- badacz sam obserwuje dane fakty
- pośrednie- przebiega w oparciu o spostrzeżenia innych osób
Liczba obserwowanych osób
4. - indywiualne
- grupowe
5. -całościowa- kiedy badamy w szerokim kontekście wstep
- częściowa- badamy pewne aspekty (tematyczna, wycinkowa)
6. - czynna - spowodować zmiany
- bierna- nie spowodować zmiany
7. -naturalne-
- sztuczne-miejsce i warunki
Cechy obserwacji naukowej:
celowość- ma jasno określony cel
planowość- w planie podajemy czas, miejsce, sposób gromadzenia danych
dokładna- wnikliwa, wyczerpująca,
- uwzgl. Szeroki kontekst badanych zjawisk
- obecność obserwatora
obiektywizm
Techniki obserwacyjne:
standaryzowane:
- próbek czasu- obserwujemy zjawisko przez jakiś czas, przez pewien moment
- obserwacji skategoryzowanej- w oparciu o schedułę i nieprzerwany okres czasu
niestandaryzowane:
- dzienniki obserwacyjne- 3-10 msc, narzędzie badawcze, data(opis zdarzenia), interpretacja
- obserwacja fotograficzna- dokładność z jaką staramy się opisać to, co znajdziemy w polu badań
- próbek zdarzeń- w czasie zdarzeń, np. bójki, kłótni
- anegdotycznej(dorywczej) obserwacji- swobodna cecha nienaukowa, to co zwraca naszą uwagę
Przedmiot obserwacji;
- zachowanie jednostek
- warunki
- reakcje osób na warunki
EKSPERYMENT
- metoda naukowego badania określonego wycinka rzeczywistości (wychow.), która polega na wywołaniu lub zmienieniu przebiegu procesu, przez wprowadzenie do nich określonego czynnika, obserwowanie zmian, które pod jego wpływem zachodzą
Zmienna zależna- czynnik
Zmienna niezależna- efekt
Kategorie:
laboratoryjna
naturalna odmiana pedagogiczna, gdzie czynnikiem są oddziaływania wychowawcze, edukacyjne
Przedmiotem eksperymentu są związki przyczyno-skutkowe:
kanon jednej różnicy- gdy przypadek, w którym dane zjawisko zachodzi; przypadek, w którym ono nie zachodzi mają wszystkie okoliczności wspólne z wyjątkiem jednej, obecnej tylko w pierwszym przypadku, w takim razie powiemy, że okoliczności, którą różnią się oba te przypadki jest przyczyną lub nieodłączną częścią przyczyny tego zjawiska. Np. naucz. Chce zastosować nową metodę i chce osiągnąć efekt jakiś.
Sposoby prowadzenia eksperymentów:
Y- zmienna zależna - widza umiejętności-> to co jest efektem
p- badania początkowe
k- badania końcowe
1-grupa 1
2-grupa 2
x- zmienna zależna
~x- pozostawienie w nie zmienionym stanie
R- randomizacja, czyli losowy dobór osób do grup
Techniki eksperymentalne:
technika grup równoległych
R Y1p x Y1k -> gr. eksperymentalna Y1k > Y2k
R Y2p ~x Y2k -> gr eksperymentalna Y1p = Y2p
Technika Salomona
R Y1p x Y1k Y1k>Y2k
R Y2p ~x Y2k Y1p=Y2p
R x Y3k Y3k>Y4k
R ~x Y4k
Pretest- badanie początkowe
Posttest- badanie końcowe
Y1k=Y3k Takie wyniki świadczą o tym,
Y2k=Y4k że nie było efektu pretestu
Technika jednej grupy- badanie początkowe, czynniki eksperymentu, badanie końcowe- może też być bez badania początkowego
Technika rotacji- gr. są po kolei eksperymentalne i kontrolne
Eksperymentalna- kontrolna grupa
Kontrolna- Eksperymentalne grupa
Trafność eksperymentu:
Wewnętrzna- zadajemy pytanie czy zmienna niezależna rzeczywiście działa na zmienną zależną
Zakres generalizacji wniosków to trafność zewnętrzna
TEST
- zbiór zadań dostosowany do określonych treści nauczania w taki sposób by na podstawie testowania można było jednoznacznie stwierdzić czy treści te są opanowane przez uczniów przeznaczony do realizacji w czasie jednej jednostki lekcyjnej
Rodzaje testów:
- czynności uczniów
1. Ustne
2. Pisemne
3. Praktyczne
- stopień zaawansowania konstrukcyjnego
1. standaryzowany
2. nieformalny
-kryterium wymagań
1. sprawdzające
2. różnicujące
- zasięg zastosowania
1. szerokiego użytku
2. nauczycielskie
- kryterium badanej cechy
1. szybkości
2. mocy
Formularz testowy:
Otwarte: rozprawka- rozszerzona odpowiedź, krótka odpowiedź- czasem sprowadzona do jednego słowa, luka i jej wypełnianie
Zamknięte: wielokrotnego wyboru, na dobieranie, prawda czy fałsz
Moc różnicująca zadania testowe to właśnie moc równoległa uczniów ze względu na wiedzę.
D- moc różnicująca
NH- l.osób, które prawidłowo rozwiązały zadania w grupie; 27%ucznió z najlepszymi wynikami
NL- l. osób, które prawidłowo rozwiązały zadania w grupie; 27% uczniów z najgorszymi wynikami
n- liczebność 27%-procentowej grupy
D= NH- NL
n
Interpretacja mocy wg Łobockiego
0,20- brak mocy różnicującej
0,20- 0,29- marginesowa różnicująca
0,30- 0,39- umiarkowana różnicująca
0,40-1- wystarczająca różnicująca
Cechy testów:
trafność
rzetelność
znormalizowane
standaryzowane
SONDAŻ DIGNOSTYCZNY
- sposób gromadzenia wiedzy o atrybutach funkcjonalnych i strukturalnych oraz dynamice społecznej, opiniach, poglądach danej zbiorowo ściem nasilania się i kierunku zmian określonych zjawisk i wszelkich innych zjawisk instytucjonalnie nie zlokalizowanych, posiadające znaczenie wychowawcze w oparciu o grupę reprezentującą populację generalną, w której dane zjawisko zachodzi (ankieta, wywiad, techniki statystyczne)
Techniki sondażowe:
ankieta- pocztowa, telewizyjna, prasowa, internetowa, audytoryjna
wywiad- indywidualny i grupowy, jawny i ukryty, niestrukturalizowany i ustrukturalizowany
Kwestionariusz:
Instrukcja-> kto przeprowadza badania, na jaki temat, cel badania, zapewnienie o aminowości, info co do sposobu udzielania odpowiedzi, zwroty grzecznościowe
Metryczka-> płeć, zamieszkanie, wiek, staż pracy
Cześć pytaniowa- właściwa->
Pyt. Otwarte: nie anrzucamy odpowiedzi
Pyt. zamknięte:
- alternatywne- odp. Tak lub nie
- koniunktywne- spośród jednej odp. Wybieramy kilka
- dysjunktywne- wśród wielu odp. Jedna prawidłowa
c) Pyt. Półotwarte- mamy wybór, ale też możemy sami dopisać odp.
d) pyt. Projekcyjne- nie pytamy wprost
e) pyt. Filtrujące- selekcjonujące pewną l. osób, które mają coś do powiedzenia na dany temat
f) pyt. Kontrolne-eliminujące z badania os., które kłamią
Źródła zniekształceń: badany, który kłamie; warunki, w których odbywa się sondaż; narzędzie źle skonstruowane; os. Badające- jej kompetencje, zachowanie, ubiór;
BADANIA MONOGRAFICZNE
-metoda badań, której przedmiotem są instytucje w znaczeniu placówki lub instytucjonalne formy działalności wychowawczej, zmierzającej do gruntownego rozpoznania struktury danej instytucji, zasad i efektywności działań wychowawczych oraz opracowania koncepcji ulepszeń i prognoz rozwojowych.
Techniki: wywiad, ankieta, analiza dokumentów, obserwacja uczestnicząca, techniki socjometryczne.
Zalety: możemy dzięki metodzie monograf. Badać strukturę społeczną
instytucji, system wychowawczy, możliwość dokonania porównań instytucji, stwierdzamy pewne nieprawidłowości.
Wady: metoda bardzo czasochłonna i trudna interpretacja wyników, badacz narażony na popełnienie błędów(subiektywizm, pseudouogólnienie, opisowość)
Warunki poprawności badań monograficznych:
- wstępne rozeznanie terenu badań
- opieranie na jak największej ilości źródeł info.
- bliskość kontaktu z osobami badanymi, szacunek, odpowiednie traktowanie
- krytyczne podejście do uzyskanych wyników
METODA INDYWIDUALNYCH PRZYPADKÓW
-sposób badań polegający na analizie jednostkowych losów ludzkich uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze lub na analizie konkretnych zjawisk poprzez pryzmat jednostkowych biografii przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych.
Metody monograf. I indywidua. Przypad.: bardzo podobne, różnica- jedna bada instytucję a druga osobę.
Techniki badań indywidualnych przypadków: wywiad, obserwacja, analiza dokumentów, projekcja, socjometryczne
METODA BADAŃ DOKUMENTACJI
- analizowanie dokumentów- każda rzecz dzięki której można wydawać sondy o ludziach, przedmiotach, zdarzeniach
Podział dokumentów:
Forma- pisane(protokoły, prace uczniów), cyfrowe(statystki), obrazowo-dźwiękowe(filmy, kasety)
Pochodzenie- zastane(wypracowania, rysunki), intencjonalne(tworzone na żądanie)
Urzędowe usankcjonowanie- dokumenty oficjalne, dokumenty osobiste
Warunki jakie musi spełniać dokument:
- autentyczność dokumentu
- wiarygodność twórcy- czy twórca jest wyszkolonym obserwatorem danych zjawisk, czy uczestniczył bezpośrednio w opisanych zdarzeniach, czy nie podlegał presji, czy miał odpowiednie kompetencje, aby zapisać takie informacje
Techniki:
Klasyczna- wewnętrzna(ogólna), zewnętrzna(ustalenie miejsca, czasu)
Ilościowa- ilościowe ujmowanie faktów, zdarzeń, dozwolone dane liczbowe lub, np. rzadko, nigdy, b. często
Formalna- analiza zewnętrzna wyglądu
Diagnostyczna- ustalenie poziomu konkretnej właściwości, rozwój właściwości w czasie
Analiza dzienników- ustalenie cech charakteru osób badanych, ich oczekiwań. Często są przekłamane i nie są obiektywne
Analiza rysunku- opisowe(ogólne, potrzebna wiedza psychologiczna), psychometryczne(badacz kieruje się pewnymi kryteriami), projekcyjna(badacz analizuje to, co jest na rysunku- musi być kilka rysunków, należy przeprowadzić rozmowę na ten temat, należy obserwować osobę rysującą obrazek)
BADANIA JAKOŚCIOWE I ILOŚCIOWE
Badania ilościowe- opierają się na filozofii pozytywistycznej, świat jest uporządkowany.
Pomiar w pedagogice to przypisywanie liczb pewnym cechom, właściwościom, wg ściśle określonych reguł, zasad. Cechy pomiaru: relatywność- wiąże się z tym, że w pedagogice nie ma zera absolutnego, w pedagog. Mówi się zero umowne; charakter liczbowy(ocena ma charakter liczbowy), pośredniość(odbywa się za pomocą wskaźników)
Typy pomiaru w pedagogice(S.Sterens): skala nominalna-nazwowa, skala porządkowa- rangowa, skala interwałowa-przedziałowa, skala ilorazowa- stosunkowa
Rodzaje pomiaru (wg Gniteckiego): sprawdzający, różnicujące, pełnego przyswojenia, kształtujący, modelowy.
Kryterium poprawności badań ilościowych: trafność- pomiar trafny wtedy, gdy mierzy to, co miał badać w założeniach, rzetelność-wiąże się z powtarzalnością wyniku;
Wady Bad. Ilościowych: brak szerokiego kontekstu badanych zjawisk, trudności w sprecyzowaniu przedmiotu badań, niedosyt interpretacji, błędna interpretacja.
BADANIA JAKOŚCIOWE
-opierają się one na filozofii humanistycznej; ważna jest tu wyobraźnia, intuicja
Cechy badań jakościowych: -przedmiot to wszystko, co niepoliczalne, niezmierzone, np. uczucia, emocje, motywy. To co subiektywne, jednostkowe.
-szeroki kontekst badanych zjawisk, -nie formujemy hipotez badawczych,
Cechy badacze: stosunek życzliwy do os. Badanych, badacz nie stawia się w pozycji lepiej wiedzącej, badany w równym stopniu co badacz, badacz informuje o prawdziwym celu badania.
Metody:
Otwarty wywiad pogłębiony-snucie opowieści o własnym życiu; 5 cech- równość, współdziałanie, wspólnota, integralność, uczestnictwo.
Metoda biograficzna- analiza pewnego rodzaju specyficznych dokumentów(biografii, pamiętników)
Jakościowa analiza tekstu
Obserwacja uczestnicząca- badanie przez wspólne doświadczenie
Warunki poprawności b. jakościowych: trafność i rzetelność. Rzetelność(wg Łobockiego) w oparciu o 4 kryteria: -wiarygodność wypowiedzi osób badanych, ich otwartość, spontaniczność i szczerość;- powoływanie się w interpretacjach na jak największą ilość wypowiedzi osób badanych, a także na ich wytwory;- bliskość kontaktów z osobami badanymi; - prowadzenie badań w sposób możliwie ciągły, brak czynników zakłócających przebieg badań.
Słabe strony: niedosyt otwartości, komunikatywności i naturalności; pobieżne przedstawienie przebiegu zdarzeń; błędna interpretacja zebranego materiału; zbytnie zaufanie i wiarygodność co do wypowiedzi badanego; stosowanie tylko i wyłącznie Bad. Jakościowych jest błędem.
METODA SOCJOMETRYCZNA
- ilościowe badanie stosunków międzyludzkich panujących w grupie
Techniki:
- klasyczna-Morend, np. z kim chciałbyś najmniej bądź najbardziej mieć do czynienia w określonej sytuacji
* konstruujemy macierz socjometryczną bądź tabelę, 1. Z kim najbardziej….?, 2. Z kim najmniej? Dlaczego?
wybierający |
M.K. |
J.L |
D.W |
A.F |
Wybory oddane |
||
|
|
|
|
|
P |
N |
|
Lista osób- M.K |
|
+ |
- |
|
|
|
|
J.L |
|
|
- |
+ |
|
|
|
D.W |
- |
+ |
|
|
|
|
|
A.F |
- |
|
+ |
|
|
|
|
Wybory otrzymane |
P |
|
|
|
|
|
|
|
N |
|
|
|
|
|
|
P- pozytywne
N- negatywne
+- wybór pozytywny
- - wybór negatywny
Graficzne przedstawienie tabeli socjometrycznej- socjogram. W socjogramie osoba to punkt w przestrzeni, gdzie - dziewczyny, a chłopcy to- .
Fakt wyboru pozytywnego zaznaczamy kierując strzałkę linią ciągłą a negatywny linią przerywaną.
A B
Socjogram pary
A B C
Socjogram łańcucha
B
A C D
E
Socjogram gwiazdy
B C
A
D
Socjogram sieci- wszyscy wybierają wszystkich
A B
C
Socjogram kilka- nie wybiera osób ze zewnątrz
B
C A D
Socjogram indywidualny-Jedna osoba
E na tle grupy
Socjogram grupowy
Nieuporządkowany, mało przejrzysty
4 |
|
3 |
|
2 |
|
|
|
0
Socjodram hierarchiczny- przejrzysty, podstawą oś współrzędnych, czyli ilość głosów jaką otrzymała dana osoba
Socjogram kołowy- zaznaczamy też, które osoby otrzymały wybory
Układ pracy licencjackiej:
Strona tytułowa
Spis treści
Wstęp
Rozdział teoretyczny
Rozdział metodologiczny
Rozdział empiryczno- sprawozdawczy
Zakończenie
Bibliografia
aneksy