GRECJA:

KSENOFONT-uczony grecki wprowadził termin ekonomiki traktat pod tytułem `o ekonomikos” twierdził, że należy zastanowić się jak traktować niewolników w gospodarstwie domowym, nad rolą rodziny, wy6ższością rolnictwa nad innymi działaniami, podziałem pracy, specjalizacją i wydajnością pracy

PLATON- koncepcja państwa idealnego

1.Myśliciele-filozofowie- rządzą państwem

2.Rycerze- bronią społeczeństwa

3.Ludzie- pracują zarobkowo

Krytycznie oceniał handel zagraniczny.

ARYSTOTELES- podsumował całą wiedzę. Celem państwa i gospodarstw jest urzeczywistnienie ideału moralnego. Przedstawił szereg rozwiązań ustrojowych państwa. Uważał działalność gosp. za związaną z warstwą niższą. Twierdził, że polityka należy do etyki. Gospodarka= ekonomika sztuka zarządzania gospodarstwem domowym..

Chrematystyka- nauka o gospodarstwie zarobkowym..

Ekonomika- nauka normatywna, ( co być powinno).

EPIKUR- epikuryzm, hedonizm - celem człowieka jest osiąganie przyjemności.

Ascetyzm- pogląd o pożądalności różnego rodzaju ograniczeń. Silne wpłyną na postawy w średniowieczu.

RZYM:

CICERON- jego pisma wskazują, że zagadnienia gosp. trzeba rozpatrywać z punktu widzenia etycznego i społecznego;

• Rolnictwo

• Handel zagraniczny

• Handel detaliczny

Elementy koncepcji utylitarystycznej ( pożytek, Korzyści)

To jest godne szacunku, co przynosi korzyści.

Rzymianie poświęcali wiele uwagi gospodarstwu wiejskiemu. Osiągnęli bardzo wiele w dziedzinie budownictwa - drogi, mosty, akwedukty.

W prawie rzymskim występowały zagadnienia gospodarcze ( kwestia własności, kwestia pieniądza, kwestia procentu i jego owoców).

ŚREDNIOWIECZE: zmiana pod wpływem chrześcijaństwa. Negatywna postawa wobec bogactwa- dzielenie się nadwyżką.

Twórcą- myślicielem Św. Tomasz z Akwinu (1225-1274) poglądy wywodzące się z poglądów teologicznych. Własność prywatna powinna być tą postawą, z której wynika działalność gospodarcza. Własność to nie tylko przywileje, lecz także obowiązki. Praca- hasło religijne i gospodarcze - cel osiągnięcie tego, co potrzeba, to, co więcej do oddania dla biednych jako jałmużna.

Pieniądz- jako środek płatniczy, - jako funkcja wartości.

Pieniądze gromadzi państwo i kościół.

Jeżeli istnieją w obiegu pieniądze o różnej jakości, wartości to pieniądz gorszy wypiera pieniądz lepszy.

POGLĄDY MERKANTYNISTYCZNE

Bogactwem jest pieniądz kruszcowy, państwo jest bogate, gdy w obiegu znajduje się duża ilość pieniądza kruszcowego oraz gdy ma dodatni bilans handlowy. Wzrost ilości pieniądza w obiegu powoduje aktywizację rozwoju gosp. i bogactwo kraju. Działalność produkcyjna to praca wytwarzająca towary na eksport. Większe znaczenie posiada produkcja przemysłowa niż rolna. Wzrost znaczenia rzemiosła.Celem gospodarowania jest bogactwo określonego kraju, a nie świata.- Ilość kruszców na świecie jest ograniczona.

FIZJOKRATYZM -zrodził się we Francji w XVIIIw.

Fizjokraci twierdzili, że bogactwo to nie tylko kruszec, ale także dobra, twierdzili, że produkcyjna jest tylko ziemia.Nieprodukcyjna- handel, rzemiosło.

Twierdzili, że występuje obieg dóbr:

1.Klasa produkcyjna rolników

2.Klasa właścicieli ziemskich

3.Klasa jałowa ( handel, rzemiosło, służba domowa).

Podział wytwarzanych dóbr wg. Osób- rolnicy- właściciele- warstwa jałowa.

Przedstawiciel;

Francois Quesnaya-koncepcja porządku naturalnego

John Locke,

Dudley North,

James Steuart.

ANGIELSKA EKONOMIA KLASYCZNA - konieczność wyboru celu.

ADAM SMITH ( 1723-1790) twórca szkoły klasycznej.'Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów'(1.Przyczyny produkcyjności pracy, 2. Kapitał jako czynnik ograniczający podział pracy, 3.Rozwój gospodarczy europy, 4.Krytyka poglądów merkantylistów i technokratów, 5.Zagadnienie skarbowości

Catchy:

-międzynarodowy charakter

• traktowanie problematyki gospodarczej w sposób ogólny

• optymistyczne podejście

Określił przedmiot nauki ekonomii.Praca społeczeństwa tworzy dobra - suma dóbr to przychód minus koszty uzyskania = dochód netto-, który służy do zaspokojenia potrzeb.

Badania nad naturą i przyczynami bogactwa

1-. koncepcja interesu osobistego

-. koncepcja praw ekonomicznych

-. bogactwo narodu i czynniki jego wzrostu

2-.teoria wartości

-.teoria podziału dóbr

-. teoria płac

-. teoria zysku

-.teoria cen

Stworzył system teorii produkcji;

-praca

-ziemia

-kapitał

Teoria wymiany

-użytkowa wartość-miernik praca

-wymiana wartości - wartość pieniądza, wartość towarów

Teoria podziału

-płaca - robotnicy dolna granica koszty utrzymania

-renta gruntowa- właściciele ziemscy

-zyski- przemysłowcy kupcy rentierzy

Doktryna gospodarcza Smitha. Stworzył podstawy liberalizmu w dziedzinie polityki gospodarczej, najwarzniejszym postulatem jest postulat wolności działania.

Adam Smith stworzył zręby nauki ekonomii.

Szkoła klasyczna; ( XVII - XIX)

-stworzyła zwarty system twierdzeń teoretycznych

-stworzyła metodologię badań ekonomicznych

-sformułowała prawa,wytyczne dla polityki gospodarczej

SZKOŁA HISTORYCZNA

Wystąpiła w Niemczech w XIX. Podział Niemiec na wiele małych państw negatywnie wpływał na rozwój gospodarczy.Zaczął występować kult narodu i kult państwa.

Filozofia uniwersalistyczna akcentowała rolę państwa, które jest promotorem rozwoju gospodarczego. W 1870 r. po zwycięstwie Bismarka doszło do zjednoczenia Niemiec, zaczął się rozwój gospodarczy. Powstał pogląd `'posłannictwem państwa jest to, że interes jednostki jest podporządkowany interesowi państwa''.

A.M.Muller (1779-1829 ) w ekonomii należy zajmować się procesem rozwoju

F.List ( 1789-1846 ) twórca szkoły narodowej, koncepcja uzasadniająca protekcjonalizm gospodarczy.

Idea narodowości, koncepcja sił wytwórczych- istotny był rozwój stały. Obok czynników ilościowych istotne znaczenie mają czynniki jakościowe.

Szkoła historyczna rozwój- etapy:

I starsza szkoła historyczna ( W.Roscher)-opracował system gospodarki narodowej

K.Knies- kontynuator

I młodsza szkoła historyczna G.Schmoller- pojawienie się problemów integracji gospodarczej i społecznej. Zasoby naturalne, ludzie, technika, ustrój społeczny, rodzina, własność prywatna, przedsiębiorstwa - tym trzeba się zajmować w ekonomii gospodarczej.

Ochrona gospodarki przez państwo.

Szkoła historyczna - podsumowanie

-krytyka szkoły klasycznej- indywidualizm nie jest prawidłowy. Społeczeństwo to nie tylko suma jednostek.- akcentowanie szeroko rozumianych zagadnień społecznych - problem, czym mają zajmować się poszczególne dyscypliny

• krytyka niedoceniania roli państwa

• historyczna teoria ekonomii w polityce gospodarczej

• niesłusznie negowali istnienie praw ekonomicznych

• zjawiska ekonomiczne są nierozerwalne ze zjawiskami społecznymi

SOCJALIŚCI

Występuje nie tylko krytyka myśli klasycznej, ale także myśl alternatywna.

Socjalizm francuski Saint-Simon świat przechodzi etapy. Epoki zapoczątkował Mojżesz, Chrystus i Saint-Simon. Kult pracy to właściwy kierunek. Własność prywatna odgrywa dużą rolę. Dziedziczenie ze względu na posiadaną własność ma charakter przypadkowy. Własność powinna być ograniczona w interesie państwa.

R.OWEN- reforma społeczna. Krytykował system kapitalistyczny. Zmieniony ustrój i zmienione otoczenie - człowiek tylko wtedy mógłby być dobry. Eliminacja własności indywidualnej i wolnej konkurencji. Wszystko ma być wspólnie dzielone wg. Potrzeb.

W 1825r. stworzył osady gdzie tego rodzaju ograniczenia wprowadza. Ograniczono czas pracy dorosłych, zakaz pracy dzieci poniżej 10 roku życia.. Proponował domy robotnicze, stołówki. Owen i socjaliści akcentowali rolę uczuć altruistycznych. Wpłynął w bardzo istotny sposób na rozwój ruchu spółdzielczego i związkowego.

Ch.FOURIER- proponował tworzenie nowego środowiska społecznego tzw. falansterów. Praca w tych warunkach jest bardzo wydajna, przyjemna - połączenie gosp. domowego z przedsiębiorstwem. Zapewnione min. Utrzymania i zarobków, wykształcenie.

Rozwój ruchu spółdzielczego.

K.MARKS (1818-1883)- nawiązywał do teorii klasycznej- dążył do stworzenia teorii przeciwstawnej. Dążył do stworzenia prawa ruchu teorii socjalistycznej. Kraj bardziej rozwinięty wskazuje krajowi mniej rozwiniętemu obraz jego przyszłości. Teoria wartości- ocenie produktu decyduje ilość pracy społecznie niezbędnej. Teoria wartości dodatkowej=- nakłady, kapitał stały+wartość funduszu płac+zysk.

Procesy produkcji i reprodukcji. Reprodukcja- proces produkcji powtarzający się. Konkurencja stwarza przymus przeznaczenia środków na odpowiedni rozwój środków produkcji- inwestycje.

Teoria rezerwowej armii pracy - przyciąganie do pracy tylko w sprzyjających warunkach. Stwierdził, że w warunkach kapitalizmu jest występowanie bezrobocia. Występuje tendencja do koncentracji kapitału. W procesie ewolucji kapitalizmu następuje uspołecznianie wytwarzania.

Twierdził, że sprzeczności wewnętrzne kapitalizmu doprowadzają do jego upadku. Niektóre jego tezy się nie sprawdziły np. upadek systemu kapitalistycznego.

Marksistowska doktryna ekonomiczna ( poł.XIXw.)

Charakteryzuje się ona ogromną spójnością wszystkich płaszczyzn- filozoficznej, społecznej, ekonomicznej i praktycznej.Miała być ona nieodłączna od materializmu dialektycznego i historycznego, miała przejąć najlepsze wzorce socjalizmu i przede wszystkim służyć interesom klasy robotniczej, która miała odegrać rolę `grabarza' kapitalizmu.Zasługą twórców ekonomii marksistowskiej jest to, że nie zajmowali się przeszłą gospodarką socjalistyczną, wskazując tylko na jej podstawowe cechy:społeczną własność środków produkcji i planowane zarządzanie.

Twórcy marksizmu;K.Markis,F.Engels następnie rozwijany przez W.I.Lenina.

SZKOŁA KLASYCZNA

Ukształtowała się pod koniec XVIII w. W połowie XIX w. Osłabienie teorii ekonomii, ok.1870r. powstanie w ramach szkoły klasycznej 3 nowych szkół:

1.szkoła myśli ekonomicznej- austryjacka

2.szkoła neoklasyczna- angielska-Jerons

3.szkoła szwajcarska- Leon Walras

Cechy wspólne:

-przebudowa teorii wartości teoria kosztów produkcji, nakłady pracy, nakłady kapitału. Zwrócenie uwagi na kwestię użyteczności produktów- zjawisko subiektywne. Od czynników zewnętrznych- poza człowiekiem - do czynników wewnętrznych - tkwiących w człowieku. Od czynników obiektywnych do subiektywnych.

-nowy sposób badania procesów gospodarczych- analiza wielkości krańcowych- marginalna. Przechodzenie od zagadnień makro do mikroekonomicznych. Z zagadnień tworzenia bogactwa do zagadnień podziału bogactwa. Tendencje do daleko idącego sformalizowania i teoretycznego podawania problemów.

Czynniki wpływające na ewolucję;

-wpływ ówczesnej filozofii - nacisk na rolę jednostki- indywidualistyczne i subiektywne.

-nacisk na indywidualizm jednostki.

-odchodzenie od spornych problemów do czystej wiedzy.

Szkoła klasyczna- Doktryna tej szkoły została uznana za wyjątkową, wzorcową i doskonałą. Wyraźnie określiła miejsce i rolę jednostki, przedsiębiorcy i państwa w życiu społ-gosp. Koncepcja homo oeconomicus okazała się wielce przydatna w wyjaśnieniu podstaw jednostki, zwłaszcza w okresie wczesnego kapitalizmu i kryzysu etyki chrześcijańskiej. Państwo określano jako opiekuna i stróża wolności obywatelskich, ograniczając jego zadania interwencyjne. Doktryna szkoły klasycznej stała się doktryną liberalnej polityki gospodarczej.

Mistrzowie szkoły klasycznej;Smith iRricardo oraz jej współtwórcy Malthus,Say i J,St.Mill

SZKOŁA WIEDEŃSKA, psychologiczne rozumowanie przyczynowe.

Przedstawiciele-K.MENGER (1850-1921),F.WIESER (1851-1926),B.BOHM (1851-1914).

Stali na stanowisku, że podstawą kształtowania wartości i celu jest popyt. Popyt jest uzależniony od wartościowana dóbr przez jednostkę. Wartość jest zależna od użyteczności danej rzeczy w powiązaniu wartości rzeczy dla jednostki.. Użyteczność rzeczy małej w miarę wzrostu ich liczby i w miarę zaspokojenia potrzeb.

I prawo Gosena- w miarę wzrostu ilości dóbr maleje zadowolenie człowieka. Rozróżnienie użyteczności całkowitej i użyteczności krańcowej. Na rynku następuje konfrontacja różnych ocen. Formułowanie teorii wyboru- zawsze mamy do czynienia z ograniczonością dóbr i wielością celów- konieczność dokonywania wyboru. Teorie racjonalnego działania: jak działać, aby osiągnąć odkreślone cele.

SZKOŁA ANGIELSKA, neoklasyczna- badanie zjawisk współzależnych za sobą, badanie współzależności kilku wybranych zjawisk.

Przedstwaiciele- W.JERONS, A.MARSHAL(1842-1924)

W.JERONS- teoria subiektywno-marginalnej wartości,koncepcja hedonizmu-dążenie do przyjemności,idea kryzysów gospodarczych-`pod względem aktywności słońca'.

A.MARSHAL-miał tendencje do godzenia różnych poglądów, wprowadzał do szkoły klasycznej elementy subiektywne, zakładał, że należy badać zjawiska ekonomiczne(popyt,podaż).Wprowadził pojęcie `elastyczność popytu' i `renta konsumenta'.

Konsument pragnący nabyć jakieś dobro gotów jest zapłacić jakąś cenę.Cena może być nawet większa niż się spodziewał.

Renta konsumenta- różnica między ceną, jaką gotów jest zapłacić a ceną rzeczywistą.Znaczenie proporcji cen dla zaspokojenia potrzeb. Wprowadzenie zmian do polityki progresywnego opodatkowania.Wprowadził element czasu- różne kształtowanie się zjawisk w krótkim, długim okresie czasu. Wprowadził czynniki przedsiębiorczości- rola rozważań mikroekonomicznych. Używał określenie `ekonomika'

SZKOŁA LOZAŃSKA,SZWAJCARSKA,MATEMATYCZXNA,powiązania występująca pomiędzy wieloma zjawiskami.

Przedstawiciele-L.WALRAS\(1834-1910),COURNOT

WALRAS-`elementy czystej ekonomii'-charakter ilościowy.

Koncepcja równowagi ogólnej ekonomicznej-obejmuje system zależności funkcjonalizmu równowaga wszystkich gałęzi gospodarki,zrównoważenie między gałęziami.

Warunki stanu równowagi;

-max.zadowolenie

-max.dochodu

-max.efekt produkcyjny przy min. nakładzie

-na każdym rynku ukształtowanie się równowagi popytu i podaży

-w gospodarce dostosowanie się kosztów do cen wyrobów gotowych.Stan równowagi.

Czynniki zmieniające stan równowagi;

-zmiany techniki wytwarzania

-zmiany demograficzne

-zmiany gustów konsumentów

Stan równowagi- nie jest stanem realnym.Realne są tendencje adaptacyjne prowadzące do stanu równowagi ogólnej.

Teoria równowagi ogólnej;

Układ wielkości ekonomicznych samoczynnie zmienia do stanu równowagi.

W.PARETO(1848-1923) zagadnienia równowagi, zadowolenie konsumenta.Twierdzenie Optimum Pareta - nie można poprawić sytuacji jednej osoby nie pogarszając sytuacji innej osoby.

TEORIA DOBROBYTU

A.PIGON(1897-1953)- skutki gospodarki dla dobrobytu społecznego

Wzrost produkcji przynosi korzyści wszystkim członkom społeczeństwa -kwestionował to twierdzenie. Twierdził, że zwiększenie dóbr nie przynosi korzyści wszystkim.Twierdzil ze teoria ekonomii nie zajmuje się dobrobytem całego społeczenstwa.Powiedział, że celem powinien być dobrobyt społeczny.Podział dochodu powinien być korygowany przez politykę podatkową państwa.

Działalność produkcyjna pociąga za sobą różne elementy zewnętrzne-negatywne,pozytywne.

SZKOŁA INSTYTUCJONALNA

Powstała pod koniec XIX w. głównie w USA.

-szkoła socjologiczna, ewolucjonizm-rozwój społeczeństwa tzw.dasrwinizm społeczny

-szkoła antropologii kulturowej -zmiany form społecznych,własność, rodzina.

-teoria pragmatyzmu-celowość i efekty.

-szkoła niemiecka historyczna

T.VEBLEN (1857-1929) krytykował szkołę neoklasyczną - trzeba dostrzegać zmiany warunków i ewolucji ekonomicznych

-badanie zachowań ludzi-nie można się ograniczać tylko do mierzalnych efektów

-badanie ewolucji zachowań ludzi-znaczenie instytucji

Klasa pracująca- instynkt dobrej roboty. Prekursor badań w ekonomii- oddziaływań reklamy na postawy konsumpcyjne.

Dostrzegał znaczenie naśladownictwa

II połowa XX w. rewolucja w zakresie informacji,przekazywanie informacji na temat bogactwa a nie pracy

Przedstwaiciele instytucjonalizmu

SCHUMPETER JOSEF (1883-1950) metodologia nauk,teoria ekonomi, zastosowanie matematyki,socjologia. Stworzył całościowy system ekonomii odmienny od neoklasycznego

-rozwój gospodarki-nie jak funkcjonuje tylko jak się zmienia

-koncepcja ekonomii;-1.innowacje( wytwarzanie nowego produktu, zastosowanie nowej metody inwestycyjnej, nowa organizacja pracy, znaczenie nowych surowców, I faza inwencji, II faza innowacji, III faza naśladownictwa - adaptacja, dyfuzja.Innowacje wpływają na to jak gospodarka kapitalistyczna funkcjonuje.Pod wpływem innowacji następuje zakłócenie równowagi.Innowacje są koniecznym, ale niewystarczającym warunkiem rozwoju-potrzebny jest przedsiębiorca -właściciel,fabrykant, handlowiec).

-2.przedsiębiorczości,-3.rola kredytu. Mechanizm kreowania kredytu pełni rolę rozwoju gospodarczego. Czynniki rozwoju gospodarczego;naturalne-ziemia,pierwotne-praca,nowoczesne-kapitał,przedsiębiorczość.

Zwraca uwagę na cykliczność rozwoju, zmiany struktur gospodarczych. U Schumpetera występują pewne nawiązania do Marksa- u Marksa wyjaśnienia są bardziej socjologiczne, a u Schumpetera bardziej psychologiczne.

J.M.KEYNES (1883-1946)-metodologia nauk,teoria prawdopodobieństwa,ekonomia. Teoretyk ekonomii, krytyk ekonomii neoklasycznej-`'Ogólna teoria zatrudnienia i pienądza;

Dał podstawy do nowej polityki gospodarczej- kładł nacisk na makroekonomię, analizy w krótkim okresie czasu, odrzucił to, że system rynkowy działa prawidłowo i nie ma potrzeby ingerencji państwa.

Nakręcanie popytu;

Wprowadził kwestie skłonności do konsumpcji, do inwestycji, przeciętnej skłonności do konsumpcji, inwestycji, mnożnik konsumpcji, inwestycji.

Uważał, że dużą rolę mają inwestycje. Różne są motywy ludzi do oszczędzania i inwestowania.

Teoria zatrudnienia- wielkość i struktura popytu ma znaczenie dla zatrudnienia.

Keynes był rewolucjonistą. Reformistą w sensie rozwoju gospodarczego.Widział dużą rolę państwa w systemie rozwoju państwa- bezpośrednią -roboty publiczne i pośrednią

Epoka Keynesa to lata od 1950 do 1975.

Doktryna ekonomiczna realizowana była w bardzo wielu krajach( polit.popytu, pełnego zatrudnienia).

Był zdania, że system można utrzymać, zreformować, usprawnić.

Doktryna ekonomiczna, Keynesa.Dowiódł,że bez ingerencji państwa mechanizm rynkowy wymusza niepełne wykorzystanie zasobów i rodzi tak bolesne dla społeczeństwa zjawisko, jak przymusowe bezrobocie. Makroekonomia stworzona przez Keynesa potrafiła także ocalić świat zjawisk rzeczowych i pieniężnych, uwzględnić czynniki psychospołeczne w kształtowaniu zmiennych niezależnych, które oddziałują na takie agregaty, jak dochód narodowy i zatrudnienie.Keynes przedstawił swoją `ekonomię popytową'tradycji klasycznej, akceptującej znaczenie podaży, która miała jednocześnie rodzić odpowiedni popyt.

POGLĄDY LIBERALNO MONETARYSTYCZNE

M.FRIEDMAN(1912-)

Wolność jednostki jest największą wartością, brak przymusu.

Wolność ekonomiczna jest warunkiem wolności politycznej

`'W systemie wolnorynkowym niedostatek ludzie mylą się na własny rachunek''

• system wolnorynkowy - system efektywny

• w gospodarce rynkowej powstają nierówności społeczne

• sprawiedliwy podział to; jaką nasze usługi mają wartość dla innych

• wolność od przymusu

• wolność do możliwości wyboru jednostki

• państwo minimalne- ochrona prawna, porządek, bezpieczeństwo itp.

• Przeciwnik płac minimalnych

• Idea ujemnego podatku dochodowego

Stosunek między wielkościami pieniężnymi z innymi wielkościami ekonomicznymi-monetaryści.

-polityka pieniężna- właściwe narzędzia sterowania gospodarką

-wzrost pieniądza w stosunku do wzrostu aktywności gospodarczej

-wysoka inflacja jest zjawiskiem czysto pieniężnym, dlatego należy ją zwalczać

Według Friedmana główne znaczenie ma polityka pieniężna - uzależniona od stopnia aktywności gospodarczej.

-minimalny budżet

-zrównoważony budżet

-niskie podatki

-jednolite podatki

Okazał się trafnym narzędziem w walce z polityką społeczno-ekonomiczną, preferującą interwencję państwa w stosunki gospodarcze. Jest on bezpośrednio związany z ideologią liberalną, a w państwach rozwiniętych gospodarczo jest uprawiany z pozycji konserwatywnych pragnących nie naruszać podstaw porządku społecznego.Monetaryzm dokonał `kontrrewolucji' w teorii i praktyce ekonomicznej.Decydujący wkład w doktrynę monetarną wniósł Milton Friedman.

---