KOROZJA MATERIAŁÓW NIEMETALICZNYCH, Studia, Sem 2, SEMESTR II, SEMESTR I, chemia budowlana


KOROZJA MATERIAŁÓW NIEMETALICZNYCH

Korozją nazywa się stopniowe niszczenie tworzywa pod wpływem środowiska. Ze względu na sposób działania można podzielić czynniki korodujące na fizyczne, chemiczne i biologiczne. Z czynników fizycznych najważniejsze jest działanie rozpuszczalników (najczęściej wody), zaś z czynników biologicznych wpływ bakterii i roślin, które mogą oddziaływać niszcząco wskutek mechanicznego rozluźnienia materiału przez korzenie roślin oraz chemicznego działania wydzielanych przez rośliny kwasów humusowych i enzymów.

1. Naturalne materiały kamienne

Materiały kamienne narażone są przede wszystkim na korozję atmosferyczną. Najwolniejszym zmianom ulegają lite skały magmowe jak granity i bazalty, zaś najszybszym porowate skały osadowe (gips, wapienie, dolomity) i piaskowce. Objawami działania wilgoci są plamy pojawiające się na płytach elewacyjnych lub nacieki i wykwity. Woda działa przede wszyskim jako rozpuszczalnik składników skałotwórczych i spoiw wiążących ziarna skał osadowych, przy czym dość dobrze rozpuszczalne są siarczany (gips, anhydryt), gorzej węglany (wapienie i dolomity), zaś w stopniu nieznacznym inne skały. W obecności wody zachodzi także utlenienie skał zawierających związki żelaza:

2 FeS2 + 15/2 O2 + H2O → Fe2(SO4)3 + H2SO4

(piryt)

Wydzielający się w powyższej reakcji kwas siarkowy działa korozyjnie na budowle wykonane z betonu, żelaza i kamienia.

Poza działaniem jako rozpuszczalnik woda ma znaczny wpływ na proces wietrzenia chemicznego, zwłaszcza gdy zawiera rozpuszczony CO2, sole i kwasy. Pod wpływem CO2 obecnego w wodzie zachodzi rozpuszczanie marmurów, wapieni lub dolomitów na skutek powstania lepiej rozpuszczalnego od CaCO3 wodorowęglanu wapnia:

CaCO3 + H2O + CO2 = Ca(HCO3)2

Zabezpieczenie naturalnych materiałów kamiennych przed korozją polega przede wszystkim na zmniejszeniu porowatości i nasiąkliwości powierzchni, jej utwardzeniu i nadaniu własności hydrofobowych.

Do środków ochronnych o działaniu mechanicznym (zasklepiającym pory) należą: mydła, woski, żywice i oleje.

Ze środków działających chemicznie i wytwarzających w porach kamienia osady nierozpuszczalnych soli najczęściej stosuje się:

sole kwasu fluorokrzemowego (fluaty), MeSiF6

szkło wodne Na2SiO3

estry kwasu krzemowego (silikony)

wodę barytową Ba(OH)2

Przebieg reakcji fluatowania odbywa się wg reakcji:

MeSiF6 + 2 CaCO3 = 2 CaF2 + MeF2 + SiO2 + 2CO2

gdzie Me = Mg, Zn lub Pb

Wszystkie powstałe w powyższej reakcji sole są nierozpuszczalne a wytrącona w postaci żelu krzemionka SiO2 wypełnia i zasklepia pory materiału.

Działanie szkła wodnego polega na wydzielaniu krzemionki w stanie koloidalnym oraz na wytworzeniu nierozpuszczalnych krzemianów wapnia zasklepiających pory i utwardzających powierzchnię kamienia. Ujemną stroną stosowania szkła wodnego jest powstawanie pod wpływem CO2 z powietrza nalotów węglanu sodu wg reakcji:

Na2SiO3 + H2O + CO2 → Na2CO3 + SiO2xH2O

Utworzony węglan sodu należy zneutralizować kwasem solnym a następnie zmyć wodą. Tak otrzymana powłoka nie jest jednak trwała i pęka, gdy żel krzemionkowy wysychając traci wodę.

Doskonalszymi środkami antykorozyjnymi dla materiałów kamiennych są estry kwasu krzemowego tzw silikony. W Polsce produkowany jest metylosilikonian sodu (ahydrosil), który po naniesieniu na powierzchnię materiału reaguje z dwutlenkiem węgla z powietrza dając węglan sodu i odtwarzając właściwą żywicę silikonową, która tworzy hydrfobową warstwę antykorozyjną.

2. Spoiwa mineralne

Różne spoiwa zarówno z grupy spoiw powietrznych (spoiwa wapienne, gipsowe. magnezjowe i krzemianowe) jak i z grupy spoiw hydraulicznych (wapno hydrauliczne, cement portlandzki i cement glinowy) mają różną odporność na działanie czynników korodujących. Na przykład spoiwo wapienne rozkłada się pod wpływem kwasów wskutek reakcji:

CaCO3 + 2 H+ = Ca2+ + H2O + CO2

a spoiwo gipsowe ulega działaniu wody wskutek rozpuszczania się CaSO4.

Sośród spoiw powietrznych największą odporność na korozję pod wpływem kwasów mają kity i zaprawy krzemianowe. Są to mieszaniny kwasoodpornej mączki mineralnej (np. kwarc, granit, bazalt, porcelana) ze szkłem wodnym i fluorokrzemianem sodu Na2SiF6 jako koagulatorem. Pod wpływem CO2 z powietrza wydziela saię żel kwasu krzemowego SiO2xH2O scalający ziarna wypełniacza. Stwardniałe kity i zaprawy krzemianowe mają dużą odporność na działanie stężonych kwasów z wyjątkiem kwasu fluorowodorowego.

Spośród spoiw hydraulicznych największą rolę odgrywają cementy portlandzkie, uzyskane przez wypalanie mieszaniny wapienia CaCO3 i gliny oraz zmielenie otrzymanego klinkieru z dodatkiem gipsu. W czasie uwodnienia cementu portlandzkiego wydziela, się wodorotlenek wapnia Ca(OH)2. Ze względu na dość znaczną rozpuszczalność wodorotlenku wapnia w wodzie, środowisko wodne wywiera działanie korozyjne na beton, którego jednym z głównych składników jest cement portlandzki. Alkaliczny odczyn betonu spowodowany obecnością wodorotlenku wapnia jest przyczyną korozji tego materiału w środowisku kwaśnym.

Bardzo groźna jest korozja siarczanowa betonu wywołana roztworami siarczanów a polegająca na krystalizacji w jego wnętrzu uwodnionego sulfoglinianu wapniowego co jest połączone ze znacznym przyrostem objętości betonu powodującym jego pęcznienie i pękanie (tzw zaraza cementowa). Korozję siarczanową powoduje dwutlenek siarki wydzielający się w wielu procesach technologicznych i przy spalaniu zasiarczonych paliw. Dwutlenek siarki rozpuszczony w wodzie tworzy słaby kwas H2SO3 reagujący z Ca(OH)2 z wydzieleniem siarczanu(IV) wapnia CaSO3, który utlenia się tlenem powietrza do siarczanu(VI) CaSO4, powodującego szerzenie się zarazy cementowej.

W celu zwiększenia odporności betonu na korozję, wywołuje się ją sztucznie. Ilustracją takiego procesu może być działanie gazowego czterofluorku krzemu SiF4 na beton w wyniku czego w porach betonu odkładają się trudno rozpuszczalne produkty reakcji jak fluorek wapnia CaF2 i krzemionka SiO2, co wzmaga nieprzepuszczalność jak i wytrzymałość betonu.

SiF4 + 2 Ca(OH)2 → 2 CaF2 + SiO2 + 2 H2O

Duże znaczenie w przygotowaniu powierzchni betonów przed malowaniem farbami ma powierzchniowa neutralizacja betonu kwasem fosforowym, prowadząca do zablokowania jego kapilar nierozpuszczalnym fosforanem wapnia.

2 H3PO4 + 3 Ca(OH)2 → Ca3(PO4)2 + 6 H2O

Cement glinowy w którym składnikiem wiążącym jest glinian jednowapniowy CaOxAl2O3 hydrolizuje pod wpływewm wody z wytworzeniem wodorotlenku glinu Al(OH)3 o charakterze amfoterycznym. Dlatego też cement glinowy jest bardziej odporny na działanie środowiska zasadowego i słabo kwaśnego, natomiast nie jest odporny na działanie mocnych kwasów.

3. Szkło

Z chemicznego punktu widzenia szkło jest roztworem różnych krzemianów i krzemionki. Skład chemiczny różnych gatunków szkła jest różny: 58-81 % SiO2, 5-17 % Na2O, do 14 % CaO i do 7 % Al2O3 oraz dodatki specjalne jak: PbO, K2O, B2O3 i MgO. Szkło odznacza się dużą odpornością na wpływy atmosferyczne oraz na działanie czynników chemicznych.

Pod wpływem czystej wody ulegają hydrolizie zawarte w szkle krzemiany, co powoduje pokrycie powierzchni szkła warstwą żelu krzemionkowego (wyjątkiem są szkła borowe i fosforowe z których wykonuje się naczynia laboratoryjne).

Odporność szkła na działanie kwasów jest duża. Wyjątek stanowi kwas fluorowodorowy, który rozpuszcza szkło w temperaturze 100oC. Odporność szkła na działanie ługów jest 100 razy mniejsza niż na działanie kwasów.

4. Drewno

Drewno zawiera do 60 % celulozy i ok.30 % ligniny. Cząsteczce celulozy przypisuje się wzór (C6H10O5)x; składa się ona z ok.2000 reszt glikozowych, połączonych w długie łańcuchy. Lignina jest substancją inkrustującą drewno. Jej skład chemiczny i budowa nie są jeszcze dokładnie poznane. Zależnie od pochodzenia poszczególne gatunki ligniny mogą się znacznie różnić własnościami.

Zarówno celuloza jak i lignina są nierozpuszczalne w wodzie i w większości rozpuszczalników organicznych. Natomiast kwasy nieorganiczne powodują pęcznienie i hydrolizę drewna. Stężony kwas siarkowy może spowodować nawet zwęglenie celulozy a jego niszczące działanie potęguje się ze wzrostem temperatury. Również roztwory alkaliów działają niszcząco na drewno, natomiast większość soli mineralnych impregnuje i konserwuje drewno.

Uodpornienie drewna na korozję chemiczną dokonuje się przez nasycenie go żywicami syntetycznymi, które kondensują lub polimeryzują w tkankach drewna. Jednym z takich środków są żywice fenolowe, a tak zabezpieczone drewno tzw. drewno bakelizowane nadaje się do wykonania przewodów wentylacyjnych, zbiorników i rurociągów do cieczy agresywnych.

Naturalny rozkład drewna oparty jest na procesach biochemicznych, wywołanych przez mikroorganizmy takie jak bakterie i grzyby. W kontakcie z drewnem zaatakowanym przez grzyb, na skutek kwaśnych produktów wydzielanych przez grzybnię korozji ulegają spoiny, cegła a nawet beton. Chemiczne zabezpieczenie drewna przed grzybami polega na nasyceniu go środkami chemicznymi utrudniającymi jego nawilżanie oraz zatruwającymi tkankę drzewną. Środkami chemicznymi używanymi do impregnacji drewna są:

związki organiczne (destylaty smołowe z węgli, fenole i chloropochodne benzenu)

związki metalo-organiczne (nafteniany miedzi i cynku)

związki nieorganiczne jak: NaCl, CuSO4, ZnSiF6, MgSiF6, K2Cr2O7.

Wybór jednego z wymienionych wyżej preparatów uzależniony jest od wielu czynników, między innymi takich jak: toksyczność dla ludzi i zwierząt, wymywalność przez wody deszczowe i gruntowe.

4. Polimerowe tworzywa sztuczne

Własności chemiczne polimerów zależą od ich budowy chemicznej. Większość z nich jest stosunkowo odporna na działanie kwasów, zasad i soli a także rozpuszczalników. Najbardziej odpornym jest policzterofluoroetylen (teflon) rozpuszczający się tylko w stopionych alkaliach i pod wpływem fluorowodoru. Polimery są mniej odporne na działanie kwasów utleniających niż nieutleniających.

Rozpuszczalność tworzyw sztucznych w rozpuszczalnikach organicznych jest na ogół zgodna z ich budową chemiczną. Na przykład polimery zawierające grupy polarne rozpuszczają się w rozpuszczalnikach polarnych. Prawie wszystkie polimery nie rozpuszczają się w wodzie a jedynie mogą ją chłonąć, co powoduje pęcznienie tworzywa.

Stosowanie tworzyw sztucznych wymaga dobrania typu tworzywa w zależności od środowiska korodującego, temperatury, czasu naprężeń itp. Wymaga to praktycznego sprawdzenia zachowania się próbki tworzywa w konkretnym środowisku, względnie wstępnej selekcji można dokonać na podstawie poniższej tabeli.

 

 

 

 

 

 

 

 

Odporność chemiczna niektórych tworzyw sztucznych

Rodzaj tworzywa

Mocne

kwasy

Mocne

alkalia

Węglowodo-ry aromat.

Alkohole

Ketony

Benzyna

Polichlorek winylu twardy

+

+

+

+

0

+

Polichlorek winylu miękki

0

0

-

-

-

-

Polistyren

+

+

-

+

-

0

Polietylen sztywny

+

+

0

+

+

0

Żywica epoksydowa

+

+

+

+

0

0

Polimetakrylan metylu

+

0

-

+

-

-

Octan celulozy

-

-

+

+

0

0

Azotan celulozy

0

0

+

+

-

0

Policzterofluoroetylen

+

+

+

+

+

+

 

+ - odporny

- - nieodporny

0 - rozpuszcza się powoli lub pęcznieje

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

CZĘŚĆ DOŚWIADCZALNA

Doświadczenie 1. Odporność spoiwa gipsowego na działanie wody. Pokrusz kawałek (ok. 1-2 g) spoiwa gipsowego, umieść spoiwo w probówce, dodaj kilka cm3 wody destylowanej i pozostaw na kilka minut co chwilę mieszając. Następnie oddziel roztwór od części nierozpuszczalnych przez sączenie. Pobierz ok. 2 cm3 roztworu i dodaj kroplę 0,1 M kwasu solnego a potem kilka kropel roztworu BaCl2 o stężeniu 0,5 M. Do innej probówki pobierz 2 cm3 wody wodociągowej, zakwaś jak wyżej i sprawdź czy po zmieszaniu z roztworem BaCl2 występuje podobny efekt. Porównaj intensywność zmętnienia roztworów i zinterpretuj zaobserwowaną różnicę.

Doświadczenie 2. Odporność zaprawy wapiennej na działanie wody. Rozdrobnij w moździerzu porcelanowym kawałek zaprawy wapiennej. Wsyp ok. 2 g tego materiału do zlewki o pojemności 100 cm3 , dodaj 50 cm3 wody destylowanej i gotuj zawartość przez 5 minut. Następnie dodaj kilka kropli fenoloftaleiny.

Doświadczenie 3. Zwęglanie sacharozy pod wpływem kwasu siarkowego Niszczące działanie kwasu siarkowego na drewno łatwiej jest zaobserwować na przykładzie reakcji tego kwasu z bardziej prostym niż celuloza cukrem - sacharozą o wzorze C12H22O11. Do zlewki na 100 cm3 wsyp około 2 g cukru spożywczego, dolej około 2 cm3 stężonego kwasu siarkowego, zamieszaj bagietką i obserwuj.

Doświadczenie 4. Odporność szkła na działanie wody Rozdrobnij w moździerzu porcelanowym kawałek szkła budowlanego np. okiennego a następnie szkła laboratoryjnego np. stłuczoną probówkę. Pamiętaj o ochronie oczu okularami! Wsyp po 2 g rozdrobnionego szkła do dwóch zlewek na 100 cm3, dodaj po 50 cm3 wody destylowanej i gotuj zawartość przez 5 minut. Następnie dodaj po kilka kropli fenoloftaleiny - indykatora wskazującego środowisko alkaliczne zmianą barwy na buraczkową.

Doświadczenie 5. Odporność chemiczna tworzyw sztucznych Do sześciu probówek zawierających 2 cm3 kwasu siarkowego 1:1 zanurz po kawałeczku teflonu, polistyrenu (styropian), polietylenu (woreczek foliowy), polimetakrylanu metylu (pleksi), octanu celulozy (taśma filmowa) i azotanu celulozy (piłeczka pig-pongowa). Do następnych 6-ciu probówek wprowadź 0,5 cm3 10% NaOH i wrzuć do nich po kawałeczku podanych poprzedno tworzyw. Zrób podobnie dla 0,5 cm3 ksylenu, metanolu i acetonu. Po 10 minutach określ odporność chemiczną otrzymanego tworzywa.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Korozja betonu powstaje pod wpływem czynników chemicznych, Studia, Sem 2, SEMESTR II, SEMESTR I, che
fiz1, Studia, Sem 2, SEMESTR II, SEMESTR I, fizyka, haksy, Fiza
Sprawozdanie M1, Studia, Sem 2, SEMESTR II, SEMESTR I, fizyka, Labolatoria Fizyka
Fizyka sciaga 1, Studia, Sem 2, SEMESTR II, SEMESTR I, fizyka, haksy, Fiza
Woda zarobowa, Studia, Sem 2, SEMESTR II, SEMESTR I, chemia budowlana, laboratoria
w5a, Studia, Sem 2, SEMESTR II, SEMESTR I, fizyka
Egz-3, Studia, Sem 2, SEMESTR II, II sem, II sem
fiz2, Studia, Sem 2, SEMESTR II, SEMESTR I, fizyka, haksy, Fiza
Obwód rezonansowy, Studia, Sem 2, SEMESTR II, SEMESTR I, fizyka
W5 A, Studia, Sem 2, SEMESTR II, SEMESTR I, fizyka
odpowiedzi geodezja, Studia, Sem 2, SEMESTR II, II sem, II sem
m6, Studia, Sem 2, SEMESTR II, SEMESTR I, fizyka
Sprawozdanie E4 gotowe, Studia, Sem 2, SEMESTR II, SEMESTR I, fizyka, Labolatoria Fizyka
Moje odpowiedzi z fizyki wyklady, Studia, Sem 2, SEMESTR II, SEMESTR I, fizyka
fiz3, Studia, Sem 2, SEMESTR II, SEMESTR I, fizyka, haksy, Fiza
materialy test, STUDIA, Polibuda - semestr II, Materiały budowlane, mat bud - EGZAMIN
ZESTAW PYTAŃ MATERIAŁY METALOWE, Studia, ZiIP, SEMESTR II, Materiały metalowe, kartkówka 1
Sprawozdanie W3, Studia, Sem 2, SEMESTR II, SEMESTR I, fizyka, Labolatoria Fizyka

więcej podobnych podstron