Pierwotne materiały epidemiologiczne - dane z badao epidemiologicznych: - opisowych - eksperymentalnych -analitycznych: ekologiczne, przekrojowe, kohortowe, kliniczno-kontrolne Wtórne materiały statystyczne: - zgłoszenia chorób zakaźnych - zgłoszenia zatrud i chorób zawodowych - zgłoszenia chorób nowotworowych - rejestry chorób - dane o tymczasowej niezdolności do pracy - statystyki szpitalne - dane z masowych badao epidemiologicznych - statystyki lecznictwa otwartego

Wtórne materiały statystyczne: - zgłoszenia chorób zakaźnych - zgłoszenia zatrud i chorób zawodowych - zgłoszenia chorób nowotworowych - rejestry chorób - dane o tymczasowej niezdolności do pracy - statystyki szpitalne - dane z masowych badao epidemiologicznych - statystyki lecznictwa otwartego

Dokumentacja medyczna w analizie epidemiologicznej

Źródła informacji o stanie zdrowia ludności

• Źródła bezpośrednie

• Dane z celowo planowanych badań - bilanse zdrowia

• Dyspanseryzacja

• Badania studentów

• Badania poborowych

• Planowane badania, np. rolników, pracowników

• Źródła pośrednie

• Dane demograficzne ze spisu ludności i ewidencji bieżącej ludności

• Dane z bieżącej sprawozdawczości służby zdrowia (uzyskane w GUS, WUS, USC)

• Dane z rutynowej sprawozdawczości służby zdrowia

• Dokumentacja lekarska (karta chorego w poradni, historia choroby w szpitalu, druk L4, karta zgonu)

• Dokumentacja ewidencji zgłoszenia (karta statystyczna w szpitalu, zawiadomienie o chorobie zakaźnej, karta zgłoszenia nowotworów złośliwych, karta zgłoszenia choroby zawodowej, karta zgłoszenia gruźlicy, karta zgłoszenia choroby wenerycznej, karta zakażenia szpitalnego)

Dokumentacja lekarska i ewidencja zgłoszenia to dane wyjściowe do tworzenia następującej dokumentacji sprawozdawczej

• Dane o liczbie i strukturze zgonów

• Dane o absencji chorobowej i inwalidztwie

• Dane o liczbie i przyczynach hospitalizacji

• Dane o ilości i strukturze zgłoszeń do poradni rejonowych i specjalistycznych

• Dane o ilości i strukturze chorób o obowiązkowej zgłaszalności

• Dane o stanie sanitarno-epidemiologicznym

• Dane te służą do analizy: zachorowalności, chorobowości, umieralności

• Te dokumenty statystyczne służą do oceny potrzeb zdrowotnych ludności

• Potrzeby zdrowotne wyrażone (znane z dokumentacji służby zdrowia) + potrzeby niewyrażone (chory pacjent nie zgłasza się do leczenia)

• Zakres potrze niewyrażonych można określić za pomocą badań przesiewowych

Jakość źródeł informacji - źródło informacji powinno być

• Rzetelne

• Wiarygodne

• Kompletne

• Dostępne

• Stosowana w służbie zdrowia sprawozdawczość często ma charakter opisowy, nie nadaje się do bezpośredniej analizy komputerowej

• Historie choroby mają charakter subiektywny, mogą występować różnice w zbieranych wywiadach (niestandaryzowane), sposobie opisywania objawów, przebiegu leczenia, różnice w zakresie możliwości diagnostycznych placówek służby zdrowia o różnej referencyjności

Ocenę stanu zdrowia populacji wykonuje się w oparciu o następujące dane

• Dane o strukturze demograficznej populacji: liczebność, wiek, płeć, urodzenia, zgony, zawód

• Dane o rozpowszechnieniu chorób: zachorowalność i chorobowość ogółem, wg płci, wieku

• Dane o umieralności: ogólna, szczegółowa, umieralność niemowląt

• Dane o stanie sanitarno-higienicznym populacji

• Dane o zabezpieczeniu bieżących potrzeb w zakresie służby zdrowia: liczba i struktura obiektów służby zdrowia, liczba personelu

• Dane o kadrze zajmującej się promocją zdrowia

• Dane o pionie opieki społecznej w populacji

• Dane związane ze strukturą zawodową, bezrobocie, poziom ekonomiczny populacji

• Dane o strukturze wykształcenia potrzebne do oceny możliwości strategicznych

• Dane o zainteresowaniu władz samorządowych problematyką zdrowotną (programy promocji zdrowia)

Międzynarodowa klasyfikacja umożliwia:

• Uzyskiwanie porównywalnych danych o zapadalności, chorobowości i umieralności pomiędzy różnymi krajami

• Pierwsze próby klasyfikacji 1853

• 1900 - pierwsza międzynarodowa klasyfikacja zgonów

• Klasyfikacje są poprawiane co 10 lat

Międzynarodowa klasyfikacja zgonów

• Przyczyny zgonów grupuje się i analizuje wg ich przyczyn wyjściowych (przyczyna podstawowa)

• Istotna jest przyczyna wyjściowa, od której rozpoczyna się proces patologiczny i która przez etapy pośrednie (przyczyna wtórna i bezpośrednia) jest przyczyną zgonu

• Choroba zasadnicza - to stan który po przeprowadzeniu właściwej diagnostyki uznano za głównie odpowiedzialny za przyjęcie pacjenta do szpitala

• Jeżeli istnieje więcej stanów w/w cechach to za chorobę zasadniczą przyjmuje się stan na którego leczenie użyto najwięcej zasobów (leków, pracy)

• Choroby współistniejące - stany, które występują u pacjenta w momencie przyjęcia do szpitala, powstałe w trakcie leczenia oraz wpływające na proces terapeutyczny lub długość pobytu

• Przykłady:

• Choroba zasadnicza - rak szyjki macicy, choroba współistniejące: choroba wrzodowa żołądka

• Choroba zasadnicza: niewydolność nerek, choroba współistniejąca: choroba nadciśnieniowa

• Choroba zasadnicza: złamanie kości szyjki udowej wskutek upadku, choroba współistniejąca: przewlekła niewydolność krążenia

Międzynarodowe klasyfikacje

• Międzynarodowa klasyfikacja chorób i problemów zdrowotnych. Rewizja X. ICD 10

• Uwzględnia 3 znakowe kategorie. Powszechnie stosowana w szpitalach, poradniach, dla potrzeb Kas Chorych

• Klasyfikuje kategorie wg grup

• Międzynarodowa klasyfikacja upośledzenie, niezdolności i inwalidztwa (ICIDH) - WHO 1980

• Międzynarodowa klasyfikacja procedur medycznych (ICPM - WHO, 1979)

• Każda czynność lekarsko-pielęgniarska, stosowane badania diagnostyczne posiadają swój kod

Dokumentacja szpitalna

• Dokumentacja podstawowa (zasadnicza)

• Księga przyjęć, księga odmów przyjęcia, księga porad, księgi operacyjne

• Każdy chory ma zakładane następujące dokumenty: historia choroby, karta informacyjna (przy wypisie), karta statystyczna (podstawowe źródło informacji)

• Dokumentacja wtórna

• Oparta na dokumentach podstawowych - sumowanie ilościowe i jakościowe

• Raporty dzienne, tygodniowe, miesięczne

• Sprawozdanie tygodniowe, miesięczne, półroczne i roczne z działalności oddziału, pracowni RTG, laboratorium

• Bardziej dokładna i wiarygodna niż dokumentacja innych placówek medycznych (dłuższy pobyt chorego, większe możliwości diagnozy, specjalistyczna kadra)

• Ograniczenia: leczeni są tylko ciężko chorzy lub lekko bez możliwości leczenia domowego

• Chorzy mogą korzystać z różnych szpitali (wojewódzkie, kliniczne, resortowe)

• Każdy chory może wielokrotnie być hospitalizowany w ciągu roku, za każdym razem nowa karta statystyczna

Karta statystyczna pacjenta

• Uwzględnia da: nr szpitala, województwo

• Pesel, data urodzenia, wiek, adres, stan cywilny

• Tryb przyjęcia (wypadek, tryb nagły, przyjęcie rutynowe…)

• Choroba zasadnicza wg rozpoznania

• Choroby współistniejące

• Zabiegi operacyjne

• Tryb wypisu

Badania kohortowe, efekt kohorty

• Jest to metoda badania epidemiologicznego, w której można zidentyfikować podzbiory zdefiniowanej populacji będące w przeszłości lub w przyszłości narażone lub nienarażone na czynnik lub czynniki które przypuszczalnie wpływają na występowanie danej choroby

• Alternatywnymi terminami ten typ badania są badania typu follow-up, badanie długotrwałe (longitudinalne)

Badanie będące rekonstrukcją danych z przeszłości. Metoda ta wykorzystuje informacje na temat zdarzeń zdrowotnych i czynników ryzyka w przeszłości i określa aktualny lub przyszły stan zdrowia członków grupy.

• Dobór osób

• Pomiar ryzyka względnego

• Sposoby zmniejszenia kosztów badania : kohorty historyczne

• Efekt kohorty

• Skutki efektu kohorty: trudności w interpretacji wyników badań epidemiologii opisowej i analitycznej

• Badania kohortowe z zakresu chorób alergicznych u dzieci: ISAAC (przekrojowe, powtarzane), SCARPOL, karmienie piersią a ryzyko wystąpienia AZS u dzieci

• Badanie ISAAC

• I faza - rozpowszechnienie astmy

• II faza - porównanie rozpowszechnienia astmy, ustalenie zależności pomiędzy występowaniem choroby a czynnikami etiologicznymi

• III faza - ustalenie trendów czasowych

• Badanie SCARPOL - oceniano wpływ długotrwałego narażenia na zanieczyszczenia powietrza na obawy chorób alergicznych oraz objawy ze strony układu oddechowego u dzieci w wieku szkolnym (6-15 lat) zamieszkałych w 10 różnych regionach Szwajcarii

• Karmienie piersią a AZS u dzieci - Szwecja, dzieci karmione piersią częściowo i wyłącznie piersią do 2 roku życia. W grupie karmionej naturalnie przez co najmniej 4 miesiące ryzyko wystąpienia astmy, AZS i alergicznego nieżytu nosa było mniejsze niż u dzieci karmionych sztucznie

---