Temat 5

R. Vasta, M. Haith, S. Miller, Psychologia dziecka, WSIP s. 481-487

Moralność- wartości wyznawane prze ludzi, zdolność do rozróżnienia dobra i zła.

Postępowanie moralne dziecka powinno charakteryzować się stałością w różnych sytuacjach i odzwierciedlać jednolity proces, w którym rozumowanie moralne i postępowanie moralne są wyraźnie powiązane. Skoro moralność dziecka związana jest z rozwojem umysłowym to rozwój molarny traktuje się jako przechodzenie poprzez szereg odrębnych stadiów.

Model rozwoju moralnego Piageta.

Uważał on, że rozumowanie molarne jest sterowane przez czynnik wrodzony jak i środowiskowy.

Dwa rodzaje badań nad moralnością stosowane przez Piageta:

• Metoda badan naturalnych, obserwowanie dzieci podczas gry w kulki

• Metoda eksperymentalna polegająca na rozwiązywaniu przez dziecko dylematów moralnych

Cztery stadia rozwoju moralnego:

1. Brak moralności 2-4 r.ż., zabawy dziecięce nie maja reguł, dzieci kierują się w swoim postępowaniu potrzebami i ciekawością.

2. Stadium realizmu moralnego (realny- rzeczywisty, istniejący) 5-7/9 r.ż, dzieci traktują reguły w sposób bezwzględny. Dzieci nie zastanawiają się nad celami i słusznością reguł, nawet gdy nie rozumieją dlaczego dana reguła ma obowiązywać. Nie zmienia zasady gry nawet wówczas gdy zmiana uczyniłaby zabawę atrakcyjniejszą

• Heteronomiczny- narzucony z zewnątrz, moralność jest narzucona przez ludzi mających autorytet.

• Odpowiedzialność obiektywna- w ocenie zachowania jest brany pod uwagę wyłącznie jego skutek a nie intencje

• Immamentna sprawiedliwość- kara musi nastąpić po każdym naruszeniu reguł, nawet wówczas gdy nie zostało ono wykryte

3. Realizm moralny 8-11 r.ż. dzieci zaczynają rozumieć, że reguły są umowami, które stworzyli ludzie. Dzieci w tym stadium potrafią zmienić reguły zabawy, w ocenie biorą pod uwagę intencje.

4. W tym stadium dzieci są zdolne do tworzenia nowych reguł.

Model rozwoju moralnego Kohlberga:

Poziom I- przedkonwencjonalny

• Stadium 1- moralność heteronomiczna, wywodzącą się z autorytetu.

Dzieci, że ich uczucia podzielają inny- egocentryzm.

• Stadium 2 - indywidualizm- troska o siebie samego

Dzieci przestrzegają reguł i współpracują z innymi mając na uwadze to co mogą dostać w zamian.

Poziom II- konwencjonalny

• Stadium 3- konformizm interpersonalny- robię to za co jestem lubiany.

Zachowanie właściwe to takie, które większość ludzi uważa za właściwe.

• Stadium 4 - prawo i porządek.

Potrzeby jednostki nie są ważniejsze niż utrzymanie porządku społecznego

Poziom III - pokonwencjonalny

• Stadium 5- społeczny kontrakt- prawa człowieka są ważniejsze do innych.

Nie każdy podziela nasze poglądy, ale rozumiemy, że każdy ma takie samo prawo do istnienia. Moralność opiera się na obronie indywidualnych praw człowieka. Zachowanie, które szkodzi społeczności, jest złe, nawet jeśli nie jest nielegalne.

przejście od sterowania społecznego do wewnętrznego

• Stadium 6 - uniwersalne zasady etyczne, moralność jest sprawą własnego sumienia. Ludzie spostrzegają zasady molarne z perspektywy własnych zasad. Wierzą, że każdy ma swoją wartość i powinien być szanowany bez względu na poglądy.

Podobieństwa teorii Piageta i Kolberga:

• Każde stadium to zintegrowana całość

• Dzieci zazwyczaj reagują podobnie w różnych sytuacjach i dylematach

• Stadia następują po sobie niezmienionej sekwencji

• Nie cofamy się do stadiów wcześniejszych

• Przechodzenie przez stadia jest uniwersalne dla ludzi ze wszystkich kultur

---