Narracja Przedwiośnia Stefana Żeromskiego
Narrator i narracja odgrywa w powieści znaczącą rolę. W Rodowodzie narrator zamienia się w gawędziarza, przedstawiającego losy rodziny Baryków. Narrator obiektywnie stara się przedstawić całą sytuację i wszystkie wydarzenia z rodzinnej historii. Jest on bezstronnym świadkiem, obserwatorem, który później spokojnie relacjonuje widziane wydarzenia.
Są również sytuacje, w których narrator charakteryzuje się wiedzą, której nie mógł zdobyć jako zwykły obserwator. Jest wtedy narratorem wszechwiedzącym. Wie, co myślą bohaterowie, jaki jest ich stosunek do omawianych kwestii i problemów.
Wreszcie narrator potrafi stworzyć dystans do bohatera i wydarzeń, które opisuje. Przedstawia je całkowicie obiektywnie. Umie jednak wejść w psychikę jednej z postaci i z jej perspektywy opisać dane wydarzenie. Jest to narracja trzecioosobowa - ale tylko pozornie, bowiem przekaz jest spersonalizowany. Przekaz taki jest emocjonalny, wypływający jakby z wnętrza bohatera.
Narracja autora oraz wewnętrzne monologi bohaterów tworzą mowę pozornie zależną.
Tak złożony sposób narracji służył jak najwierniejszemu przekazaniu emocji bohaterów i wszystkich wydarzeń, które autor umieścił w powieści. Stąd też tak liczne monologi i dialogi w powieści - przekazują one lepiej stosunek postaci do wydarzeń.
W II części powieści, gdzie wydarzenia dzieją się w Nawłoci, narrator występuje w postaci Cezarego Baryki, wie tyle co bohater (lub niewiele więcej). Ma te same co Cezary doświadczenia, podobne poglądy. Narrator z perspektywy Cezarego spogląda a stosunki panujące w Nawłoci, na tamtejszych mieszkańców, na Laurę. Miejscami swą obecność zaznacza jednak również narrator wszechwiedzący. Wie np. o kłopotach Wandy z nauką, porządkuje także wydarzenia, wyjaśnia ich sens. Narracja przez postać Cezarego obrazuje jednocześnie ewolucję, jaka się w nim dokonuje, zmiany jego poglądów i dojrzewanie. Ostatnia część powieści to kolejna zmiana sposobu narracji. Narrator wchodzi w niej zarówno w postać bohatera, jak też stoi obok i obserwuje. Często zastosowany zostaje także dialog.