38. Czaplejewicz, Filologia Polska, Teoria literatury, TEORIA LITERATURY - OPRACOWANIE KONKRETNYCH TEKSTÓW TEORETYCZNYCH


38.b

E. Czaplejewicz: Literatura jako ideologia

2 tendencje w refleksji o literaturze:

Tendencje opierają się na tych samych założeniach:

Definicja marksistowska - ideologia to uporządkowany zbiór idei, czyli twierdzeń ogólnych opisujących, interpretujących i oceniających rzeczywistość i wynikających stąd dyrektyw działania (…) (s. 339).

Ideologia w ujęciu systemowym jest modelowana na wzór teorii naukowych, kodeksów, systemów filozoficznych. Ideologia w postaci systemowej musi znaleźć dla siebie miejsce poza literaturą.

Ideologia źle znosi przekłady na inne języki. Przekład ideologii systemowej na język literatury jest niemożliwy.

Ideologia systemowa w utworze tkwi na jego powierzchni jako:

Gdy z ideologii robi się przedstawienie artystyczne - to przekład ideologii na język formy literackiej. Tu ideologia ma zacierane kontury, może przestać być sobą. Do literatury ideologia chce się zbliżyć, ale się boi.

Systemowe rozumienie ideologii w szkole Bachtina:

Wołoszynow: ideologia - 1) poziom I - ukształtowane i społecznie uznane systemy - nauka, sztuka, moralność, prawo, religia, literatura artystyczna; 2) poziom II - niższy - wypełnia go ideologia życiowa (żywioł nieuporządkowanej mowy zewnętrznej i wewnętrznej.

Wołoszynow: utwór literacki jest ideologicznie martwy bez oceniającego odbioru. A wszelka ocena dokonuje się w języku ideologii życiowej. Ideologia i dialog pozostają ze sobą w stałym związku wewnętrznym 1) ruch idei zakłada dialogowość, 2) ideologiczna jest istota odbioru. => Skoro literatura jest dialogowa, to jest też ideologiczna.

W nakierowaniu znaku na rzeczywistość tkwi potencja ideologiczna. Dopiero konkretna „żywa” wypowiedź jest ideologiczna, poszukuje prawdy. Literatura jest ideologiczna o ile stanowi żywą wypowiedź. Ideologiczna postawa wobec dzieła Wołoszynowa jest postawą naturalną.

Miedwiediew - produkty ideologiczne - ideologemy - istnieją w materiale znakowym, tworzą pewną całość - środowisko ideologiczne. Literatura jako ideologia - zajmuje się kształtowaniem świadomości, obrazuje rodzenie się i rozwój ideologii.

Literatura może ukazać własne środowisko ideologiczne.

Literatura jest zatem ideologią szczególnie uprzywilejowaną - jest uniwersalna (może ogarnąć cały świat ideologii), stanowi ideologię ideologii, pokazuje i ocenia, jak inne ideologie odzwierciedlają bazę, obserwuje korzenie ideologii.

Kategoria oceny społecznej:

Bachtin - idea to żywe wydarzenie, rozgrywające się przy dialogowym spotkaniu 2 / kilku świadomości. Cechy tej idei:

Dialogowa istota idei pochodzi od Platona. U niego idea jest żywa, bo powstaje w dialogowych kontaktach między ludźmi. Na tym pojmowaniu idei zasadza się dialogowe rozumienie ideologii.

Ideologia teraz:

Stosunek poetyki pragmatycznej:

Dialogowe rozumienie ideologii w pojęciu Bachtina ukształtowane na wzór:

Jednostki ideologii, które są też jednostkami dialogu:

Poetyka pragmatyczna przyjmuje perspektywę ideologiczną, ale to nie oznacza przywrócenia ideologizmu niszczącego literaturę dl ideologii. Za to umożliwia rozumienie literatury jako oddziaływania ideologicznego, dokonującego się między ludźmi.

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
24. Wyka 3, Filologia Polska, Teoria literatury, TEORIA LITERATURY - OPRACOWANIE KONKRETNYCH TEKSTÓW
48. Balcerzan, Filologia Polska, Teoria literatury, TEORIA LITERATURY - OPRACOWANIE KONKRETNYCH TEKS
32. Poulet, Filologia Polska, Teoria literatury, TEORIA LITERATURY - OPRACOWANIE KONKRETNYCH TEKSTÓW
51. Derrida, Filologia Polska, Teoria literatury, TEORIA LITERATURY - OPRACOWANIE KONKRETNYCH TEKSTÓ
2. Wellek, Filologia Polska, Teoria literatury, TEORIA LITERATURY - OPRACOWANIE KONKRETNYCH TEKSTÓW
8. Dobrzyńska, Filologia Polska, Teoria literatury, TEORIA LITERATURY - OPRACOWANIE KONKRETNYCH TEKS
26. Dybciak, Filologia Polska, Teoria literatury, TEORIA LITERATURY - OPRACOWANIE KONKRETNYCH TEKSTÓ
23. Escarpit, Filologia Polska, Teoria literatury, TEORIA LITERATURY - OPRACOWANIE KONKRETNYCH TEKST
11. Dłuska, Filologia Polska, Teoria literatury, TEORIA LITERATURY - OPRACOWANIE KONKRETNYCH TEKSTÓW
22. Głowiński, Filologia Polska, Teoria literatury, TEORIA LITERATURY - OPRACOWANIE KONKRETNYCH TEKS
19. Balcerzan, Filologia Polska, Teoria literatury, TEORIA LITERATURY - OPRACOWANIE KONKRETNYCH TEKS
42. Balcerzan, Filologia Polska, Teoria literatury, TEORIA LITERATURY - OPRACOWANIE KONKRETNYCH TEKS
18. Zgorzelski, Filologia Polska, Teoria literatury, TEORIA LITERATURY - OPRACOWANIE KONKRETNYCH TEK
10. Mayenowa, Filologia Polska, Teoria literatury, TEORIA LITERATURY - OPRACOWANIE KONKRETNYCH TEKST
24. Wyka 3, Filologia Polska, Teoria literatury, TEORIA LITERATURY - OPRACOWANIE KONKRETNYCH TEKSTÓW
42. Sławiński(1), Teoria Literatury, TEORIA LITERATURY - oprac. konkretnych tekstów teoretycznych
22. Sławiński, Teoria Literatury, TEORIA LITERATURY - oprac. konkretnych tekstów teoretycznych
7. Bachtin, Teoria Literatury, TEORIA LITERATURY - oprac. konkretnych tekstów teoretycznych
51. Nycz, Teoria Literatury, TEORIA LITERATURY - oprac. konkretnych tekstów teoretycznych

więcej podobnych podstron