Terminy gramatyczne

Wyrazy samodzielne - wyrazy, które mogą istnieć same : czasownik, rzeczownik, przymiotnik, przysłówek, licz, zaimek, - mogą same pełnić funkcje w zdaniu

Wyrazy niesamodzielne - nalezą do nich : przyimek, spójnik, wyk, partykuła. Nie są częściami wypowiedzenia

Wyrazy odmienne - czasownik, rzeczownik, przymiotnik, licz, - mogą występować w rożnych formach.

Wyrazy nieodmienne - nie zmieniają formy

Związek zgody - człon podrzędny ma tą samą formę fleksyjną (przypadek, liczbę, rodzaj, osobę) co człon nadrzędny Np.: pilny uczeń

Związek rządu - człon nadrzędny narzuca przypadek członowi podrzędny Np.: pisze - co?  zadanie

Związek przynależności - gdy nie ma zw. Zgody, ani zw. rządu. człon podrzędny jest najczęściej wyr. nieodmiennym Np.- pisze - jak?  uważnie

Orzeczenie czasownikowe - jest wyrażane osobową forma czasownika np. : deszcz pada

Orzeczenie imienne - łącznik + orzecznik (przymiotnik w mianowniku, rzeczownik w narzędniku)

Podmiot - jest najczęściej wyrażony rzeczownikiem lub zaimkiem rzeczownym w mianowniku

Dopełnienie - jest określeniem czasownika.

Okolicznik - jest określeniem czasownika (okoliczniki są : sposobu, celu, miejsca, czasu, przyczyny)

Przydawka - jest określeniem rzeczownika.

Czasownik - oznacza czynności, stany. odmienia się przez osoby, czasy, tryby, strony, liczby. Jest najczęściej orzeczeniem. Może być podmiotem, dopełnieniem, przydawką, orzecznikiem, okolicznikiem

Rzeczownik - oznacza rzecz ,osoby itp. Odmienia się przez przypadki, liczby ,rodzaje. Jest najczęściej podmiotem. Może być : dopełnieniem ,okolicznikiem, przydawką, orzecznikiem

Przymiotnik - oznacza cechy przedmiotów itp. Odmienia się przez przypadki, liczby, rodzaje. Jest przydawką. Może być orzecznikiem.

Liczebnik - oznacza liczbę itp. Odmienia się przez przypadki, liczby, rodzaje. Są liczebniki porządkowe, główne, zbiorowe, ułamkowe. jest przydawka. Może być orzecznikiem.

Zaimek - oznacza osoby uczestniczące w rozm - ja, ty.

Odmienia się przez przypadki, liczby, rodzaje. Są zaimki przymiotne (mój, twój), liczebne (ile, tyle), zaimki rzeczowe(on, ja, ty). Może być podmiotem, dopełnieniem, przydawką, okolicznikiem.

Przysłówek - oznacza właściwości czynności : szybko. Nie odmienia się. Przysł. Odprzym. Stopniują się. Jest najczęściej okolicznikiem, może być orzecznikiem.

Przyimek - oznacza stosunek nadrzędno - podrzędny Między częściami wyp. poj. : nad, przed. Nie odmienia się. Tworzy wyrażenia przyimkowe : do szkoły. Może być przydawka.

Spójnik - wskazuje na stosunki współrzędne miedzy częściami wyp. Poj, oraz, na stosunki współrzędne i nadrz-podrzędny Miedzy wyp. Nie odmienia się.

Wypow.współrzednie złożone łączne - połączone przez spójniki : i, oraz, ani, a, ni

Wypow. wsp. zł. przeciwstawne - połączone przez spójniki : ale, a, jednak, zaś

Wypow. wsp. zł. rozłączne - połączone przez spójniki : albo, lub, czy, bądź

Wypow. wsp. zł. wynikowe - połączone przez spójniki : więc, zatem, toteż, dlatego.

Wypow. podrzędny podmiotowe - odpowiada na pytanie : kto? Co?

Wypow. podrzędne orzecznikowe - odpowiada na pytanie : jaki jest? Kim jest? Czym jest?

Mowa niezależna - jest to dosłowne przytoczenie wypowiedzi czyjejś, lub własnej :

Basia zapytała : "jesteś durna?"

Mowa zależna - jest to przytoczenie czyjejś lub własnej wypowiedzi nie dosłownie :

Basia zapytała czy jesteś durna.

Wyr. niepodz. slowo.tw. - są to wyrazy, których nie możemy odnieść do innych wyrazów.

Wyr. podz. słowo.tw - są to wyrazy, które możemy odnieść do innych wyrazów.

Podstawa słowotwórcza - jest to część wyrazu pochodnego która jest wspólna dla wyrazy pochodnego i podstawowego.

Formant - jest to element za pomocą którego tworzymy wyraz pochodny przez dodanie go do podstawy słowotwórczej.

Typ słowotw. nieproduktywny - obejmuje wyrazy pochodne które nie są tworzone współcześnie.

Np.(nazwy czynności na -ba)

Neologizmy słowotwórcze - to nowe wyrazy które służą do oznaczenia nowego przedmiotu lub pojęcia.

Neologizmy znaczeniowe - powstają przez nadanie już istniejącym wyrazom nowych znaczeń.

---