Matura - egzamin wewnętrzny, „Polonistyka”, Dodatek nr 1, wrzesień 2004.
Na dodatek składa się 5 artykułów. Moje opracowanie będzie streszczeniem tych artykułów. Pominęłam rzeczy moim zdaniem niepotrzebne, tj., szczegółowa analiza tematu maturalnego.
Bożena Chrząstowska „Trudne początki”
Nowa matura ma na celu ujednolicenie zadań i kryteriów oceniania w całym kraju, porównywalność i obiektywizm oceniania. (wcześniej to od samego polonisty zależało jaka będzie matura i jak będzie ocenione, szczególnie ustna). Dokonano też przeniesienia akcentów z materiału programowego na umiejętności ucznia wykształcone w toku edukacji. Wiedza pełni funkcje służebne, ważne są umiejętności. Ustalone zostały zasady oceniania, dowartościowano umiejętności językowe.
Jak zachęcić uczniów do samodzielnej pracy nad tematem?
nie przez jednorazową pogadankę, ale wielorakie i długotrwałe poczynania nauczycielskie... kluczowa formuła „uczę się sam”.
Czynniki tworzące pozytywne tło do przygotowania do egz. wew.:
motywowanie do samodzielnych i twórczych zadań
lekcje pojmowane jako przedmaturalne konsultacje zbiorowe
ćwiczenia umiejętności niezbędnych w przygotowaniu do egzaminu wewnętrznego
Motywacja
Maturzysta musi odczuć swą podmiotowość, tj. pełną obecność w wyborze i konkretyzacji tematu, oraz atrakcyjną dla siebie drogę w wyborze jego realizacji. Dobry temat, to trudny temat, który mobilizuje do twórczego myślenia, jest bliski zainteresowaniom i doświadczeniom ucznia.
Konsultacje zbiorowe
Nauczyciel wycisza swój głos i cierpliwie słucha. Kładzie się nacisk na rozwijanie kultury literackiej, wrażliwości estetycznej i aksjologicznej, dialogowości tekstów. Uczeń uczy się czytać ze zrozumieniem teksty eseistyczne, naukowe i krytyczne, ogląda i interpretuje obrazy plastyczne, czerpie z najbliższego kontekstu kultury popularnej.
Krytyczna analiza tematów
Wspólnie z uczniem nauczyciel pracuje nad zrozumieniem tematu i próbuje znaleźć sposób twórczej, nowatorskiej, niestandardowej realizacji.
Dobry temat
To ogólny i szczegółowy zarazem, zawierający nowe utwory, które pozwolą w sposób świeży podejść do tematu, powiązany z egzystencjalnymi przeżyciami młodych ludzi,
Nauczyciel-egzaminator
Powinien czerpać inspiracje nie tylko z własnych doświadczeń nauczycielskich, ale również z osobistych przeżyć edukacyjnych. Co najbardziej zapada w pamięć? Pochwała nauczyciela, satysfakcja z samodzielnie wykonanej pracy, a w toku studiów - praca badawcza nad referatem czy pracą magisterską (no zobaczymy...)
Lekcje polskiego
Mają mieć funkcje konsultacji zbiorowych. By to osiągnąć trzeba zmienić styl nauczania: nie troszczyć się o „realizację tematu” ale o ucznia, indywidualny proces nauczania. Każdy uczeń powinien mieć możliwość ćwiczenia na lekcji prezentacji swojej pracy maturalnej (fragmentu), reszta klasy poprawia i ocenia.
2. „Jak przygotować udaną wypowiedź.” Krzysztof Koehler.
Podstawowe pytania: do kogo mówimy, w jakich okolicznościach, po co?
Analiza audytorium
Audytorium to nasz słuchacz (jedna lub kilka osób). Żeby do niego trafić trzeba je poznać. Jak to zrobić podpowiada reklama, którą łączy postawy i wartości z danym produktem, w taki sposób iż staje się on surogatem owych wartości. Nie chodzi więc o poznanie jaka jest komisja, ale jakie są jej przekonania co do idealnego egzaminu. Dobry mówca to taki, który potrafi obserwować życie innych i wyciągać z tych obserwacji wnioski służące do perswazji.
Jak zaciekawić komisje.
Trzeba uświadomić sobie, że nasze wystąpienie nie jest jedyne, a znużenie komisji często w dużym stopniu wpływa na ocenę naszej pracy. ?dlatego warto postarać się o pobudzenie ciekawości, wzmocnienie poczucie, że warto słuchać. Można użyć humory, anegdoty czy dowcipu. Mówimy alby przekonać, rozbawić ale też popisać się umiejętnościami. Należy więc zadać sobie pytanie co osiągnąć chcę w wyniku mojego wystąpienia?
Od pomysłu na temat po styl wypowiedzi
Schemat kompozycyjny
S. k. to oś logiczna naszego wywodu.
Kwestia do omówienia (zapoznać z poezją polityczną Kochanowskiego.), cel zasadniczy (informować), cel szczegółowy (poinformować egzaminatora o tym, że Kochanowski parał się poezją polityczną.
Teza to zasadnicza oś naszej wypowiedzi. Sformułowanie jej jest ważne, bowiem napędza mechanizm poszukiwania argumentów na korzyść danego stanowiska, wreszcie potem służyć będzie jako schemat, na którym wypowiedź oprzemy. Niezwykle istotna jest kwestia oryginalności.
3. „Temat maturalny.” Katarzyna Kulczyńska-Koschany
Temat zadanie dla nauczyciela
Proces wybory indywidualnego tematu powinien rozpoczynać się w nienatrętnym wspieraniu zainteresowań ucznia i umieszczeniu ich w szerszych ramach tematycznych. Nauczyciel dla najzdolniejszych uczniów na być drogowskazem, dla innych akuszerką.
Temat - zadanie dla ucznia
Temat ma być własnym wyborem ucznia! Zarówno punktem dojścia, podsumowaniem przygody edukacyjnej, jak też punktem wyjścia - kwintesencja finał, koniec pewnej drogi, ale też pierwszy otwarcie własnych drzwi, szkic autorskiej koncepcji z tego co się przeczytało, zobaczyło, usłyszało.
Temat - nota o swoistości
Cechą immanentną każdego dobrze skonstruowanego tematu jest duży stopień precyzji połączony z odesłaniem do obszaru odeń większego. Uczeń musi sobie zdawać sprawę z kontekstów nie uruchomionych, ze skojarzeń istniejących, a przezeń nie wykorzystanych. Uczeń ma być specjalistą na tym poziomie rozwoju, na którym się znajduje.
Od przykładu do paradygmatu
Zagadnienie związku literatury z innymi dziełami sztuki na przykładzie wiersza Herberta Wit Stwosz: Uśnięcie NMP i ołtarza Stwosza z kościoła mariackiego.
wybór motta
wprowadzenie - zreferowane bądź przytoczone opinie znawców
kontekst wewnętrzny twórczości jako wprowadzenie do interpretacji
wybór metody zastawienia tekstów : tu opowieść o cudzie, epickie podążanie za tekstem
kontekst epoki
paradoks jako materia cudu
relacja Boga i człowieka jako twórcy
wiedza przedtekstowa, kontekst epoki
przejście od kontekstu do toku interpretacyjnego
interpretacja jako parafraza
wiersz jako dzieło sztuki
wykorzystanie przedtektowej wiedzy w kontekście interpretacyjnym
element porównania dzieł różnych twórców w interpretacji
podsumowania - sens „rozmowy” dzieł
kwintesencji - zakończenie
„Temat: Zagłada” Piotr Śliwiński
Artykuł dotyczy tematu „Katastroficzne wizje i obrazy Zagłady w dziełach literackich i filmowych(analiza wybranych dzieł)”. Autor zwraca uwagę na to, że temat sformułowany jest nieprecyzyjnie, a nawet myląco. Tu: wywód nt. holokaustu/ katastrofizmu dwudziestolecia. Podaje poprawne przykładowe ujęcia tematu, np. „dokumenty holokaustu: dzienniki, zapiski, głosy z ciemności. Przeanalizuj bezpośrednie świadectwa żydowskich przeżyć podczas okupacji” czy „ Trauma i styl. Skomentuj rolę sztuczności, groteski i ironii, śmiechu etc. W filmie Życie jest piękne Roberta Beniniego oraz powieści Tworki Matka Bieńczyka. Przedstawia również propozycje niekanonicznych utworów do interpretacji, np. Dzienniki Anny Frank, Czarne sezony Głowińskiego, Żywe i martwe morze Rudnickiego, Zagłada Szewca itd... Kolejny akapit to słowniczek użytecznych pojęć. Znajdujemy tu wytłumaczenie słów: antysemityzm, empatia, nieprzedstawialność/ wzniosłość, osmaleni. Artykuł kończy się podaniem wybranej literatury przedmiotu.
„Język moich rówieśników jako temat egzaminu wewnętrznego.” Tomasz Mika
Warto TO robić
Lekcje językowe nie cieszą się popularnością ani wśród nauczycieli, ani wśród uczniów. Tymczasem autor artykułu przekonuje, ze mogą być one wartościowe i bardzo lubiane, winny być to jednak lekcje, podczas których wiedza o języku będzie narzędziem a nie celem. Lekcje takie poprawiają sprawność językową uczniów, uwrażliwiają go na nieustannie dokonujące się w języku zmiany, rozwijają świadomość jęz., a także pozwalają w nowy, atrakcyjny sposób mówić o aksjologii, o patriotyzmie, o kulturze współczesnej. Wreszcie przygotowują do krytycznego obcowania z literaturą i sztuką najnowszą, do której przenikają niższe i marginalne odmiany polszczyzny.
Motywacja
By rozkochać uczniów w języku warto na początku zając się jeżykiem najniższych rejestrów stylistycznych - językiem młodzieży: z ulicy, dyskoteki, pabu, czy przerwy. Autor za przykład dobrej motywacji opisuje lekcje z słowotwórstwa czasownika na przykładzie wyrazów z wulgarnym rdzeniem, np. pierdolić.
Jak TO zrobić?
Instruktaż pracy:
Zachętą do wyboru tematu i podjęcia pracy.
Motywujemy samym tematem i atrakcyjnością obszaru badań (sms, internet, e-mail, czasopisma, programy RTV, teksty piosenek, książki), konkretyzacją celu (prezentacja maturalna), Pomagamy zebrać i podzielić materiał.
Klasyfikacja i podział zebranego materiału
Analiza wybranych przykładów
Warto zderzyć uczniów z kilkoma tezami i hipotezami, by przeczyli, polemizowali, denerwowali się, Niech zmotywuje ich to do myślenia o języku. Celem nadrzędnym jest przecież wytworzenie refleksyjnej, żywej postawy wobec języka i rozwój ich kompetencji językowych także tej uświadomionej, rozumianej jako sprawność.
3