INFORMATOR MATURALNY Z JĘZYKA POLSKIEGO
Informator zawiera informacje na takie tematy, jak:
- podstawy prawne egzaminu
- matura w pytaniach uczniów
- struktura i forma egzaminu
- wymagania egzaminacyjne
- przykładowe tematy na część ustną egzaminu
- przykładowe arkusze i schematy oceniania
Na końcu podane są informacje o terminach przeprowadzania egzaminów maturalnych.
Podstawy prane egzaminu:
Ustawa o systemie oświaty z 1991 r.
3 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu (z dnia 7 stycznia 2003 r., z dnia 10 kwietnia 2003 r oraz z dnia 19 października 1999 r.
Matura w pytaniach uczniów
Pytań jest 29, to według mnie najważniejsze:
Po co jest wprowadzana „Nowa Matura”? (aby zapewnić jednolitość zadań i kry-teriów oceniania w całym kraju, porównywalność wyników, obiektywizm oceniania, konieczność zdawania tylko raz egzaminu z danego przedmiotu, zamiast odrębnie w szkole i na uczelni)
Jakie są podstawowe zasady egzaminu maturalnego od 2005 r.? (przeprowadzany dwa razy w roku, w sesji zimowej i wiosennej, składa się z części ustnej- ocenianej przez nauczycieli w szkole, i pisemnej- ocenianej przez egzaminatorów zewnętrznych)
Jakie egzaminy trzeba zdać obowiązkowo? (język polski-ustnie i pisemnie, język obcy nowożytny, wybrany przedmiot: biologia, chemia, fizyka i astronomia, geografia, historia muzyki, historia sztuki, matematyka, wiedza o społeczeństwie, wiedza o tań-cu)
Kiedy egzamin jest zadany? (z każdego z trzech egzaminów trzeba uzyskać minimum 30 % punktów)
Czy niezadanie ustnej części jednego ze zdawanych języków przerywa zadawanie dalszej części egzaminu? (nie, uczeń przystępuje do kolejnych egzaminów, a niezdaną część zdaje w wybranej kolejnej sesji egzaminacyjnej)
Czy można poprawiać wynik uzyskany na egzaminie? (tak, można przystąpić ponownie do egzaminu w kolejnych sesjach)
Oprócz tego pytania dotyczą warunków, jakie muszą być zapewnione w sali egzaminacyjnej, organizacji egzaminu, czasu trwania egzaminu, sprawdzania i ogłaszania wyników, itp.)
Struktura i forma egzaminu
Egzamin maturalny składa się z dwóch części - ustnej i pisemnej.
Ustna część składa się z kolejnych dwóch części: wypowiedzi zdającego na wybrany temat, rozmowy zdającego z egzaminatorem dotyczącej prezentacji tematu i bibliografii (czyli to co my nazywamy potocznie prezentacją). Trwa około 25 minut: prezentacja 15 i rozmowa 10. Można dostać za nią 20 punktów: 8 za prezentację tematu, 4 za rozmowę, 8 za język.
Pisemna część składa się też z dwóch części: rozumienie czytanego tekstu i umiejętność pisania na poziomie podstawowym (170 min.) i to samo na poziomie rozszerzonym (130 min.). Tekst do czytania ze zrozumieniem ma około 1200 słów, do tego od 12 do 16 pytań, tekst jest zazwyczaj publicystyczny lub popularnonaukowy, napisany staranną polszczyzną, współczesny. Pytania do testu dotyczą poziomu znaczeń (np. rozumienie słów, zdań myśli głównej), poziomu struktury (np. kompozycja tekstu), poziomu komunikacji (geneza tekstu, nadawca, cel, adresat, cechy stylistyczne). Można dostać za to 20 punktów. Część sprawdzająca umiejętność pisania własnego tekstu zawiera dwa tematy do wyboru i strony przeznaczone na pisanie. Wypracowanie powinno mieć około 250 słów. Do zdobycia 50 punktów (na poziomie podstawowym) lub 40 (na poziomie rozszerzonym). Kryteria oceniania: osobne punkty za rozwinięcie tematu, kompozycję, styl i język.
Wymagania egzaminacyjne
Standardy wymagań obejmują 3 obszary: wiadomości i rozumienie, korzystanie z informacji i tworzenie informacji.
W zakresie wiadomości i rozumienie sprawdza się wiedzę o języku ( np. znajomość typów znaków, podsystemów języka, stylów współczesnej polszczyzny, aktów mowy, funkcji tekstów; poprawność mowy i pisma, rozróżnienie na polszczyznę mówioną i pisaną), wiedzę o literaturze i kulturze (znajomość utworów literackich i innych tekstów kultury wskazanych w podstawie programowej, motywów i tematów, rodzajów i gatunków literackich, podstawowych pojęć z zakresu poetyki, teorii literatury i historii literatury, stylów w sztuce, wartości narodowych, pojęć typu kultura masowa i wysoka; umiejętność analizy utworu literackiego) oraz redagowanie tekstów (zasady kompozycji dłuższych wypowiedzi pisemnych i ustnych, zasady przekształcania tekstu pisanego: np. streszczanie, skracanie, znajomość cech rozprawki, referatu i recenzji).
W zakresie korzystanie z informacji sprawdza się prawidłowy odbiór tekstów kultury (umiejętność rozpoznania różnego rodzaju znaków w tekście kultury, wieloznaczności słowa, wyróżniania w tekście związków frazeologicznych, odczytywania metafor, wskazywania cech języka mówionego i pisanego, cech gwarowych, cech językowych poszczególnych stylów, funkcji określonych tekstów). W tekstach publicystycznych i popularnonaukowych sprawdza się umiejętność odczytania sensu fragmentów, wyodrębniania głównej myśli całego tekstu, rozpoznania zasad kompozycyjnych, rozpoznania adresata i nadawcy, nazwania funkcji tekstu. W tekstach literackich sprawdza się umiejętność rozpoznawania tematów, wątków i motywów, nadawcy i odbiorcy, bohatera i sposobu jego kreowania w utworze, określania podstawowych wyznaczników poetyki utworu z zakresu wersyfikacji, stylistyki, genologii i kompozycji, odczytywania treści dosłownych i ukrytych, dostrzegania związków między utworem a innymi działami sztuki, wartości uniwersalnych i narodowych, itp.
W zakresie tworzenie informacji sprawdza się umiejętność poprawnego mówienia i pisa-nia, pisania tekstów w określonym stylu, zachowania się językowo w określonych sytuacjach, gromadzenia, selekcjonowania materiału, interpretowania utworu na podstawie jego analizy, stosowania podstawowych pojęć z zakresu historii literatury, poetyki, teorii literatury i nauki o języku, formułowania i uzasadniania opinii. Oprócz tego sprawdza się tu też umiejętności ucznia w zakresie samokształcenia, czyli korzystania z klasycznych źródeł informacji typu słowniki i encyklopedie, korzystania z Internetu czy wykonania opisu bibliograficznego.
(tu następuje dłuuuga lista lektur, na podstawie której będą formułowane tematy maturalne, wymienię tylko kilka: Bogurodzica, Kochanowski, Morsztyn, Krasicki, Mickiewicz (Pan Tadeusz i Dziady cz. III, Słowacki Kordian (frag.!), Prus (Lalka, Kamizelka), Orzeszkowa, Konopnicka (Mendel Gdański), ze współczesnej wiersze Herberta, Miłosza, Różewicza, Białoszewskiego, Szymborskiej, Barańczaka, Twardowskiego, Tango Mrożka.
Przykładowe tematy na ustną część egzaminu
Celem tego rozdziału jest zilustrowanie koncepcji formułowania tematów na prezentację. Uczeń ma obowiązek wybrać lektury, opracowania, materiały pomocnicze, sformułować tezę i argumenty oraz sporządzić bibliografię. Praca może dotyczyć literatury (np. Polemiki, spory, prowokacje - starcia pokoleń literackich. Omów na przykładach wybranych utworów), związków literatury z innymi dziedzinami sztuki (np. Dialog z tradycją literacką w obrazach i rzeźbach. Analiza wybranych dzieł), języka (np. Język w służbie satyry dawniej i dziś. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.)
Przykładowe arkusze i schematy oceniania.
Arkusz maturalny z maja 2005 roku. Jeden do poziomu podstawowego, drugia na poziom rozszerzony.
Taki arkusz zawiera: określenie czasu pracy (170 lub 130min.), instrukcję dla zdającego oraz dwie podstawowe części: I - tekst do rozumienia oraz zadania, II - temat do pisania własnego tekstu (2 do wyboru z podanymi fragmentami utworów)
Przykład - Poziom podstawowy:
Część I - Cnoty służące organizowaniu życia zbiorowego
Przykładowe pytanie: Wymień dwie rozważane w tekście przesłanki (okoliczności), zobowiązujące ludzi do solidarności etycznej.
Część II - Obraz utraconej ojczyzny we fragmencie Epilogu Pana Tadeusza. Co z tego obrazu odnajdziesz w całym poemacie Adama Mickiewicza? LUB Wynalazcy i ich wynalazki. Co na ten temat napisali Bolesław Prus (zacytowany fragment Lalki) i Stefan Żeromski (znany Ci wątek szklanych domów w Przedwiośniu)?
Do tego dołączony jest model zawierający przewidywane odpowiedzi. Mieliśmy praktyki w liceum, więc myślę że każdy zetknął się z czymś takim jak KLUCZ. Jeśli nie to pokrótce jest to zestaw modelowych odpowiedzi, za które uczeń dostaje punkt. Odpowiedzi ucznia mogą przybierać różna formę, ale ich sens musi być zbliżony do tego, co podaje klucz.
Schemat oceniania wypowiedzi pisemnej wygląda następująco: osobno ocenia się rozwinięcie tematu, osobno kompozycję, styl i język. Do tego punkty można dostać za coś, co nazywa się szczególnymi walorami pracy.
Terminy
Podane terminy obowiązywały do egzaminu w 2005 roku i 2006 roku, ale co roku są podobne. Np. kiedy upływa termin składania przez ucznia pisemnej deklaracji, jakie przedmioty będzie zdawał na maturze, na jakim poziomie, jaki temat wybiera na egzamin ustny, o zaświadczeniu o dysleksji czy innych chorobach (wtedy 30 września 2004 r., czyli na początku klasy III)