ANTYK
terminy z mitologi:
-mit- opowiesc przekaza ustnie, pozniej zapisywanana. Powstal po to by pomoc człowiekowi odpowiedziec na trudne pytania
-mit kosmogeniczny-opowiesc o powstaniu swiata
-mit antropogeniczny-mit o powstaniu człowieka,mit o Prometeuszu
-mit genealogiczny-mit o rodzie Edypa. Np.. mit o powst. Wielkich rodów
- mit neogeniczny-mit o narodzinach Bogów np.Atena
-mitologia-zbior mitow opowiesci
-topos- staly motyw pojawiający się w starożytności Az po współczesność.
-archetyp-prastare i niezmienne wzorce które wystp. W literaturze Az po współczesnosc
2.Funkcje:
-f.poznawcza- ma czegos człowieka nauczyc np.mit o powst swiata
-f.sakralna-wszystkie mity które opisuja rytualy ku czci bogow, np. mit o Dionizosie
-f.swiatopogladowa-mit tłumaczy człowiekowi jak ma zyc, np. mit o Syzyfie.
3Archetyp prometejski:
Polega na tym ze ktos buntuje się przeciwko jakiejsc sile wyższej, w imie dobra ludzkości robi to bezinteresownie, zdaje sobie sprawe z konsekwencji
Funkcjonowanie archetypu prometejskiego w 3 cz, Dziadów:
-konrad to Prometeusz , buntuje się przeciwko bogu bo uznaje ze nie robi nic żeby pomoc Polsce a on sam chce lepiej uratowac, roznica miedzy Konradem polega na tym ze Prometeusz robil to bezinteresownie a Konrad chce władzy
4.exegi monumentum:
Exegi monumentum-niesmiertelna wladza,slawa pisarza, które zyhe bo jego śmierci
Motyw u obu pisarzy polega na tym ze za swojego zycia staja się wielkimi powaznymi ludzmi,zdobywając ogromna slawe. Dzieki tej slawie pisarz zyskuje nieśmiertelność , umiega tylko cialo dusza jego zostaje.
5.koncepcje i cechy paraboli(biblia, mit)
Parabola-gatunek literacki przypowieść(zaw. 2 sensy):
-literacki(dosłowny)
-przenosny(metaforyczny)
Celem paraboli jest pokazanie na konkretnym przykładzie uniwersalnych prawidel,
Zasad np.przypowiesc o siewcy.
6. Prawdy na temat ludzkiego cierpienia( Abraham i Hiob)
Bóg jest najważniejszy i może człowieka wystawiac na proby. Na ziemii nie powinno być nic ważniejszego dla ludzi procz boga. Od wyrokow boskich nie ma ucieczki,nie ma odwolania.Wszystko to co mamy, mamy tymczasowo,tak naprawde wszystko zalezy od Boga.Nie kazde cierpienie musi być dla człowieka kara może być doswiaczeniem.
7.Stylizacja biblijna i jej cechy główne:
Stylizacja biblijna-celowy zabieg który polega na tym,ze autor świadomie ksztaltuje swój tekst na wzor tekstu biblijnego.
Cechy:
-swiadome uzywanie archaizmow biblijnych np.zaprawde powiadam wam
-uzywanie gatunkow wyst,w biblii np.psalm,parabola.
-uzywanie uroczystego podniosłego stylu
-wykorzystywanie schematów fabularnych biblii.
Apokryw-wymyslone opowiadanie akceptowane przez kościół,którego celem jest uzupełnienie w biblijnej fabule.
8. epikureizm,stoicyzm,hedonizm, materializm:
Epikureizm-przedstawicielem był Epikur.Epikurejczycy wychodzili z zalozenia ze po śmierci już nic nie ma, dlatego trzeba zyc chwila, trzeba skupiac się na przyjemnościach duchowych i cielesnych i unikac wszystkiego co musi być dla człowieka.
Stoicyzm-przedstawicielem był Zenon z Kation.Stoicy uwazali ze człowiek w zyciu powinien kierowac się cnota, cnota jest to dobro dla drugiego człowieka, trzeba zyc w zgodzie ze soba, w zgodzie z natura, uwazali ze reguly rządzące swiatem , SA niezmienne , a jeśli nie da się czegos zmienic to należy się temu podporządkować.w zyciu nie należy ulegac emocjom,nie należy popadac w skrajne nastroje, rozpacz,szczeccie.przyjeli zasade złotego srodka (do szczesci i do smutku podchodzili tak samo)
Hedonizm-filozofia która kaze kierowac się w zyciu rozkosza cielesna. Hedoniści dla nich najwazniejsza jest rozkosz cielesna. Podczas czerpania rozkoszy cielesnej zapominaja o swiecie który nas otacza.
Materializm- od ,,materia'' czyli wsyztsko co człowiek widzi i może poczuc.tworca był Demokryt mowil ze istnieje tylko to co widzimy,nie ma swiata duchowego,nie ma bogów. Wszystko wymyslili ludzie żeby im się lepiej zyło.
9,Cechy gatunkowe eposu:
-Epos-opowiada historie mitologiczne, jest pisany wierszem .epos zawsze opowiada o przelomowych wydarzeniach narodu albo społeczności(chłopi-konflikt z dworem) .Wystepuja tam 2 swiaty: materialny i duchowy.wystepuja stale epitety.sa rozbudowane opisy i porównania.
10.Główne wątki Iliady:
Lion-nazwa troji.
-porwanie Heleny przez Parysa(był sedzia w konkursie piękności)Afrodyta dlatego ze ja wybral obiecala mu ze pomoze uzyskac wzgledy najpiękniejszej kobiety na swiecie
-oblezenie troi trwa 10 lat, troje oblegali Achajowie,sily równoważą się ponieważ czesc bogow pomaga grekom, czesc trojaom.
-gniew Achillesa na Menelaosa,Achilles zdobyl kobiete a Menelaos mu ja zabral,grecy przegrywja
-hektor zabil przyjaciela Achillesa-partoklesa do wali żeby pomścić śmierć Patroklesa przylaczA się Achilles i zabija Hektora
-prorostwo o śmierci Achillesa.
11.Główne watki odyseji:
-smierc Achillesa
-podstep wymyslony przez Odyseusza , czyli Kon trojanski
-od tego momentu losy się odwracaja,miasto zostaje zrównane z ziemia,
-gniewa Posejdona na Odyseusza i jego tukaczka po swiecie.
11.Narodzenie teatru greckiego:
-teatr ma korzenie religijne,wiaze się scisle z kultem boga Dionizosa
-2 swieta ku czci Dionizosa
Dionizie wielkie(miejskie 4-5 dni) Dionizje mniejsze(2-3 dni)
Dionizie wielkie były patetyczne,powazne na nich narodzila się tragedia, mniejsze były zabawne,narodzila się komedia.
Tragedia(tragom)-piesn kozłów,piesc satyrow ku czci Dionizosa
Komedia(komes)-pochod biesiadnikow którzy wysmiewali się z politykow,obyczajow,nakładali maski,przebierali sie
12.rozwoj dramatu(tragedia+komedia)
1.na początku sztuki spiewane przez chór
2.im wiecej aktorow tym mniej piesni choru i wiecej akcji
Tragedia:
-zaczynaja się piesni choru ''prolog''-wprowadza widza a wakcje
-schodzi chór i pojawiaja się akorzy-epejsodia
-wszedzie tam gdzie schodzi chór stasimony
-epejsodja przerywane stasimonami
-ostatnia czesc choru parodos
-zasada 3 jednosci-akcji,miejsca,czasu
-zasada decorum-zasada odpowiednosci,styl powazny,podniosly
-może mowic tylko o przedst., rodów krolewskich,arystokracji