Analiza zadłużenia (wypłacalności) przedsiębiorstwa

Wskaźniki wypłacalności przedsiębiorstwa pokazują możliwość obsługi przez jednostkę gospodarującą jej zadłużenia, na które składają się odsetki płacone od zaciągniętych kredytów i pożyczek, zwrot pożyczonego kapitału oraz wszystkie pozostałe zobowiązania. Dlatego też najbardziej zainteresowani tego rodzaju miernikami są wierzyciele przedsiębiorstwa. Do najważniejszych wskaźników charakteryzujących wypłacalność firmy zaliczamy:

• wskaźnik obciążenia majątku zobowiązaniami,

• wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem,

• wskaźnik pokrycia zadłużenia nadwyżką finansową.

Istotnych informacji o zdolności przedsiębiorstwa do wywiązywania się ze swoich długów dostarcza nam wskaźnik obciążenia aktywów zobowiązaniami, zwany również w literaturze współczynnikiem zadłużenia.

Współczynnik zadłużenia =

Miernik ten to relacja całości zobowiązań przedsiębiorstwa do całego jego majątku (sumy aktywów). Pozwala on ocenić stopień uzależnienia przedsiębiorstwa od obcego kapitału i wielkość związanego z tym ryzyka. Przyjmuje się, że zbyt wysoki udział zadłużenia w sumie aktywów naraża firmę na ryzyko związane z niewypłacalnością w stosunku do swoich wierzycieli.

Wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem =

Wskaźnik ten informuje ile razy w zysku brutto powiększonym o odsetki mieszczą się ponoszone koszty obsługi zadłużenia. Im większa będzie wartość tego miernika, tym ryzyko potencjalnych kredytodawców będzie mniejsze, a przedsiębiorstwo będzie uważane za bardziej wypłacalne.

Wskaźnik pokrycia zadłużenia nadwyżką finansową =

Jest to kolejny miernik zdolności przedsiębiorstwa do terminowego regulowania swoich zobowiązań. Podstawą oceny jest w tym przypadku nadwyżka finansowa wypracowana przez jednostkę gospodarczą, na którą składa się zysk netto i amortyzacja. Nadwyżka ta określana jest w literaturze również jako cash flow.

Badanie rentowności jednostki gospodarującej

Wynik finansowy w wielkości względnej jest relacją jego kwoty bezwzględniej (na różnym poziomie obliczenia) do obrotu lub zaangażowanych zasobów. Takie relatywne wielkości zwane są w literaturze wskaźnikami rentowności (zyskowności). Można je podzielić na następujące grupy:

• wskaźniki rentowności obrotu (sprzedaży),

• wskaźniki rentowności majątku,

• wskaźniki rentowności kapitałów własnych.

Wskaźniki rentowności obrotu (sprzedaży) są stosunkiem procentowym zysku (w różnym ujęciu) do przychodów ze sprzedaży.

Wskaźnik rentowności sprzedaży (dla zysku netto) =

Jest to stosunkowo najczęściej wykorzystywany wskaźnik do prezentacji efektów finansowych uzyskanych przez przedsiębiorstwo ze sprzedaży produktów lub towarów. Tendencja rosnąca lub dodatnie odchylenie tego wskaźnika przy porównaniu dwóch okresów świadczyć mogą nie tylko o rozszerzeniu działalności gospodarczej przez wzrost sprzedaży i jej odpowiednią strukturę asortymentową, lecz także o osiąganiu korzystniejszych cen sprzedaży i obniżaniu jednostkowych kosztów własnych.

Pozostałe mierniki rentowności obrotu przedstawione są poniżej:

Wskaźnik rentowności sprzedaży (dla zysku brutto) =

Wskaźnik rentowności sprzedaży (zysk operacyjny) =

Wskaźnik rentowności sprzedaży (zysk ze sprzedaży) =

Oprócz wymienionych wyżej można brać pod uwagę również inne wskaźniki rentowności obrotu, które na przykład uwzględniają w mianowniku zamiast przychodów ze sprzedaży koszty ich uzyskania.

Kolejnym rodzajem mierników, mających istotne znaczenie dla oceny zyskowności działania przedsiębiorstwa, są wskaźniki rentowności majątku. Wyrażają one stosunek procentowy wyniku finansowego w wielkości bezwzględnej do przeciętnego stanu majątku trwałego lub obrotowego zaangażowanego w działalności gospodarczej firmy. Występują tu także wskaźniki rentowności kapitału ulokowanego w składnikach majątkowych przedsiębiorstwa.

Do walorów wskaźników rentowności zaliczyć należy to, że uwzględniają one wpływ, jaki wywiera na wynik finansowy efektywność wykorzystania zaangażowanych zasobów majątkowych. W rosnącym poziomie tego rodzaju wskaźników ujawnia się maksymalizacja obrotów i zmniejszanie kosztów własnych, znajduje wyraz racjonalizacja gospodarki majątkiem trwałym i obrotowym, ujawniają się także efekty ekonomiczne wynikające z działalności inwestycyjnej. Wśród omawianych wskaźników najczęściej stosowane są następujące:

Wskaźnik zyskowności majątku =

Wskaźnik zyskowności majątku trwałego =

Wskaźnik zyskowności majątku obrotowego =

Pierwszy z przedstawionych wskaźników zawiera syntetyczną ocenę efektywności finansowej przedsiębiorstwa. Pozostałe dwa stanowią w istocie rozwinięcie podstawowego wskaźnika rentowności majątku. Pozwalają one określić stopień efektywności poszczególnych grup majątku firmy. Efektywność ta może zmieniać się w różnym stopniu, w zależności od zmian poszczególnych grup majątkowych.

Rentowność kapitału własnego może być określona przez wskaźniki ogólne bądź też wskaźniki jednostkowych udziałów kapitałowych. Ze względu na podmiot gospodarczy (którego analiza jest celem tej pracy), a będący spółką cywilną, szczególna uwaga zostanie zwrócona jedynie na podstawowy miernik zyskowności kapitału własnego. Jest nim wskaźnik mający bardzo duże znaczenie w systemie gospodarki rynkowej, określany z języka angielskiego skrótem ROE (Return on Equity). Jest on relacją wyniku finansowego netto do przeciętnego stanu kapitału własnego. Wskaźnik ten zatem, w odróżnieniu od mierników rentowności majątku, jest wyrazem efektywności nie całości kapitału ulokowanego w majątku trwałym i obrotowym, lecz jedynie jego części z pominięciem kapitału obcego.

Wskaźnik rentowności kapitału własnego (ROE) =

Rosnący poziom wskaźnika rentowności kapitału własnego świadczy w syntetycznym wyrazie o wyższej efektywności zaangażowanego kapitału. Prowadzi to zazwyczaj do poszerzenia możliwości rozwojowych przedsiębiorstwa. Warto jednak w tym miejscu zaznaczyć, że ocena taka jest zasadna tylko w przypadku stabilizacji lub wzrostu udziału kapitału własnego w finansowaniu majątku.

Bardziej złożonym wskaźnikiem zyskowności jest tak zwana dźwignia finansowa, która informuje o dodatkowej korzyści, jaką uzyskuje jednostka gospodarująca na skutek efektywnego wykorzystania kapitałów obcych. Wyraża się ona różnicą między wskaźnikiem zyskowności kapitałów własnych i zyskownością całego majątku Dźwignia finansowa obliczana jest według następującego wzoru:

Dźwignia finansowa = Zyskowność kapitałów własnych - Zyskowność majątku

Dodatnie i rosnące w kolejnych okresach wartości dźwigni finansowej świadczą o tym, że wykorzystywanie obcych kapitałów wywierało korzystny wpływ na wzrost zyskowności kapitałów własnych, powodując istotne zwiększenie ich rentowności. Gdy wskaźnik dźwigni finansowej jest ujemny świadcz to o tym, że odsetki płacone od kapitałów obcych są wyższe od rentowności majątku. W takim przypadku powinno się rozważyć celowość korzystania z kredytów i pożyczek.

Analiza wskaźnikowa jest szybką i efektywną metodą uzyskiwania wglądu w operacje gospodarcze i funkcjonowanie firmy. Niemniej sposób podejścia do tego narzędzia musi być odpowiednio wyważony i uzupełniony innymi narzędziami analitycznymi Przedstawione w tym podrozdziale wskaźniki oceny działalności jednostki gospodarczej nie są oczywiście zestawem pełnym. Stanowią one jednak zbiór tych mierników, które są najczęściej wykorzystywane w analizie sytuacji przedsiębiorstwa ze względu na swoją wysoką wartość poznawczą i merytoryczną.

Zobowiązania ogółem

Majątek (Aktywa ogółem)

Zysk brutto + Odsetki

Odsetki

Zysk netto + Amortyzacja

Przeciętny stan zobowiązań

Zysk netto

x 100%

Przychód ze sprzedaży

Zysk brutto

x 100%

Przychód ze sprzedaży

Zysk operacyjny

x 100%

Przychód ze sprzedaży

Zysk ze sprzedaży

x 100%

Przychody ze sprzedaży

Zysk netto

x 100%

Majątek ogółem (Aktywa)

Zysk netto

x 100%

Majątek Trwały

Zysk netto

x 100%

Majątek obrotowy

Zysk netto

x 100%

Kapitał własny

---