analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa-teoria (13 str), Firmy i Przedsiębiorstwa

ANALIZA EKONOMICZNA PRZEDSIEBIORSTWA

1. Czynniki kszta�tuj�ce rentownoœ�2. przedsi�biorstwa.

czynniki wewn�trzne
czynniki zewn�trzne

Na rentownoœ� przedsi�biorstwa wp�ywa szereg czynnik�w, zar�wno zale�nych, jak i niezale�nych od niego. Okreœla si� je jako czynniki wewn�trzne i zewn�trzne. Pomi�dzy nimi wyst�puj� liczne powi�zania, kt�re mog� wzmocni� lub os�abi� si�� ich oddzia�ywania na wyniki finansowe przedsi�biorstwa, a oddzia�ywanie to mo�e by� inne w d�ugim i w kr�tkim okresie.

Do wewn�trznych czynnik�w, kszta�tuj�cych rentownoœ� przedsi�biorstwa, nale�� te obszary dzia�alnoœci przedsi�biorstwa, kt�re przynajmniej w du�ym stopniu zale�� od decyzji w�asnych przedsi�biorstwa.

D. W. Olszewski jako najwa�niejsze czynniki wewn�trzne kszta�tuj�ce rentownoœ� przedsi�biorstwa wyr�nia:

wartoœ� i struktura maj�tku przedsi�biorstwa,
struktura kapita��w i zobowi�za�,
p�ynnoœ� œrodk�w,
sprawnoœ� w zakresie zarz�dzania kapita�em obrotowym,
rozw�j sprzeda�y,
organizacja procesu produkcji przedsi�biorstwa,
kwalifikacje pracownik�w.

Ustalenie i utrzymywanie optymalnej wielkoœci i struktury maj�tku tj. po��danej proporcji r�nego rodzaju jego sk�adnik�w, a zw�aszcza stosunku œrodk�w trwa�ych i œrodk�w obrotowych, jest niezb�dnym elementem zarz�dzania w przedsi�biorstwa pod k�tem wygospodarowania zysku. Maj�tek trwa�y jest zaanga�owany w jednostce gospodarczej przez okresy powy�ej 1 roku. Jest ma�o elastyczny. Nie ma mo�liwoœci bie��cego regulowania jego wielkoœci do poziomu wykorzystywanych zdolnoœci produkcyjnych. Koszt zu�ycia maj�tku trwa�ego ma charakter sta�y, a rosn�cy udzia� koszt�w sta�ych w kosztach ca�kowitych powoduje ma�� elastycznoœ� przedsi�biorstwa i trudniejsze dostosowywanie si� do zmian zachodz�cych na rynku. Maj�tek obrotowy uczestniczy bezpoœrednio w procesie osi�gania zysku. Wchodzi do procesu gospodarczego i tam te� podlega sta�ym przemianom oraz wymianom przynosz�c nadwy�k� œrodk�w - zysk.

Dzia�anie przedsi�biorstwa wi��e si� z ci�g�ym odnawianiem i powi�kszaniem jego aktyw�w. Dlatego te� w przedsi�biorstwie wyst�puj� obok kapita�u w�asnego tak�e kapita�y obce. Istnienie dw�ch Ÿr�de� finansowania maj�tku i ich struktura ma wp�yw na rentownoœ� przedsi�biorstwa. Ich proporcje s� realizowane zgodnie z zasad�, �e firma mo�e po�ycza� tak du�o, aby osi�gn�� jak najwi�ksze korzyœci z powi�kszania d�ugu, ale nie na tyle du�o, aby koszty pozyskania kapita�u obcego przekroczy�y osi�gan� rentownoœ�.

Czynnikiem informuj�cym o kondycji finansowej przedsi�biorstwa jest tak�e p�ynnoœ� œrodk�w. Dotyczy ona sum i termin�w up�ynniania pozycji aktyw�w i sp�aty poszczeg�lnych zobowi�za�. Utrzymywanie p�ynnoœci œwiadczy o posiadaniu wystarczaj�cych œrodk�w do sp�acenia bie��cych zobowi�za� firmy.

Pomocnym narz�dziem okreœlaj�cym optymaln� wielkoœ� produkcji jest analiza progu rentownoœci. Wyznacza ona punkt, w kt�rym realizowane przychody ze sprzeda�y dok�adnie pokrywaj� poniesione koszty. Jest to tzw. punkt r�wnowagi. Przedsi�biorstwo nie osi�ga w�wczas zysku, ale nie ponosi te� straty. Problem polega na znalezieniu odpowiedniej wielkoœci sprzeda�y. Za pomoc� tej analizy mo�emy r�wnie� wyznaczy�, jak� cz�œ� zdolnoœci produkcyjnych nale�y wykorzysta� dla osi�gni�cia progu rentownoœci, a tak�e przewidywany poziom zysku przy pe�nym wykorzystaniu zdolnoœci produkcyjnych.

Kolejne czynniki wewn�trzne wp�ywaj�ce na rentownoœ� jednostki gospodarczej to: rozw�j sprzeda�y, organizacja procesu produkcji i kwalifikacje pracownik�w. S� one bardzo wa�ne w procesie osi�gania zysku, lecz nie ma odg�rnie okreœlonych norm dotycz�cych zarz�dzania nimi. Dla ka�dego przedsi�biorstwa istniej� inne optymalne zastosowania tych czynnik�w.

Czynniki zewn�trzne kszta�tuj�ce rentownoœ� przedsi�biorstwa dzielimy na:

makroekonomiczne - wynikaj�ce ze stanu ca�ej gospodarki, to zesp� warunk�w funkcjonowania przedsi�biorstwa wynikaj�cych z tego, �e dzia�a ono w okreœlonym kraju i regionie, w okreœlonej strefie klimatycznej, w danym uk�adzie politycznym, prawnym, systemowym itd.
sektorowe - charakteryzuj�ce stan sektora (bran�y, ga��zi), do kt�rego nale�y przedsi�biorstwo.

Podstawowe czynniki makroekonomiczne to:

faza cyklu koniunkturalnego (rozwoju),
stopa inflacji,
poziom cen surowc�w strategicznych,
polityka gospodarcza i podatkowa pa�stwa,
polityka kursowa, stopa procentowa,
inne czynniki, np. si�a zwi�zk�w zawodowych lub nawet stosowane systemy rachunkowoœci.

Nast�pn� grup� czynnik�w zewn�trznych s� czynniki o charakterze sektorowym,. Teoretycznie, w d�ugim okresie, w warunkach swobodnego przep�ywu kapita�u, rentownoœ� w uk�adach mi�dzyga��ziowych wyr�wnuje si�, natomiast w kr�tkim okresie mog� wyst�powa� znaczne r��nice. Wyr�niamy nast�puj�ce czynniki sektorowe:

nasilenie walki konkurencyjnej,
wykorzystanie zdolnoœci produkcyjnych,
kierunek zmian popytu,
poziom cen,
cechy rynk�w, produkt�w i stosowanych technologii, np.: jednorodnoœ� produktu, mo�liwoœ� automatyzacji proces�w wytwarzania.

Niezbyt korzystna dla przedsi�biorstw jest konkurencja cenowa, kt�ra wyst�puje cz�sto na rynkach o jednorodnych produktach. W sektorach o bardziej zr�nicowanych produktach cz�œciej spotyka si� konkurencj� opart� na eksponowaniu jakoœci, kt�ra mniej destrukcyjnie wp�ywa tak na poziom osi�ganej przez przedsi�biorstwo rentownoœci.

2. Rentownoœ�3. w wielkoœciach bezwzgl�dnych i wzgl�dnych.

Rentownoœ� jest odpowiednio obliczonym wynikiem finansowym dzia�alnoœci gospodarczej przedsi�biorstwa i mo�e wyst�pi� jako zyskownoœ� lub deficytowoœ�. Zar�wno zyskownoœ� jak i deficytowoœ� przedsi�biorstwa mog� by� analizowane w wielkoœciach bezwzgl�dnych lub wzgl�dnych (relatywnych).Wynik finansowy uj�ty w wielkoœciach bezwzgl�dnych, jest sum� algebraiczn� wynik�w zwyczajnych i wynik�w nadzwyczajnych.

Wyniki zwyczajne pochodz� z celowo podejmowanych przez przedsi�biorstwo operacji gospodarczych produkcyjnych, handlowych lub finansowych. S� one og�ln� r�nic� mi�dzy dochodami a kosztami. Wyniki nadzwyczajne natomiast powstaj� na skutek zdarze�, kt�rych wyst�pienia lub rozmiar�w nie mo�na by�o przewidzie�.

Analiza za rentownoœci w wielkoœciach bezwzgl�dnych obejmuje analiz� por�wnawcz� i analiz� przyczynow�. Analiza por�wnawcza ma charakter wst�pny i obejmuje ocen� dynamiki i struktury podstawowych sk�adnik�w rachunku zysk�w i strat. W analizie przyczynowej rozpatrywany jest wp�yw odpowiednich czynnik�w na poszczeg�lne elementy obliczeniowe zysku lub straty.

Wynik finansowy w wielkoœciach wzgl�dnych jest relacj� jego kwoty bezwzgl�dnej do obrotu lub zaanga�owanych zasob�w. Takie relatywne wielkoœci nazywane s� wskaŸnikami rentownoœci.

Lech Bednarski wœr�d wskaŸnik�w rentownoœci wyr�nia:

wskaŸniki rentownoœci obrotu (sprzeda�y),
wskaŸniki rentownoœci maj�tku,
wskaŸniki rentownoœci kapita�u w�asnego w uj�ciu globalnym i jednostkowym,
wskaŸniki rentownoœci zasob�w osobowych

3. Wst�pna analiza rachunku wynik�w

charakterystyka rachunku zysk�w i strat
analiza dynamiki i struktury danych rachunku zysk�w i strat

41427. Charakterystyka rachunku zysk�w i strat.

Rachunek wynik�w jest sprawozdaniem dynamicznym, sporz�dzanym narastaj�co za okres sprawozdawczy. Okresem sprawozdawczym s� poszczeg�lne miesi�ce roku obrotowego Sprawozdanie roczne zawiera zestawienie wartoœci operacji gospodarczych roku obrotowego, kszta�tuj�cych wynik finansowy przedsi�biorstwa. Wyniki finansowe s� podstawowymi wskaŸnikami oceny dzia�alnoœci przedsi�biorstwa na rynku. Tworzone s� one na kilku poziomach. Najistotniejszym z nich jest wynik finansowy brutto, kt�ry okreœla faktyczn� nadwy�k� przychod�w nad kosztami.

Syntetycznym rezultatem por�wnania przychod�w i koszt�w ich uzyskania jest wynik finansowy netto, kt�ry w postaci dodatniej nosi nazw� zysku, natomiast w postaci ujemnej straty. Spos�b tworzenia wyniku finansowego poprzez por�wnanie przychod�w i koszt�w ich uzyskania na kolejnych jego poziomach przedstawia rysunek 1.

Koszty operacyjne zasadniczePrzychody operacyjne zasadZysk / Strata ze sprzeda�yPozosta�e koszty operacyjnePozosta�e przychody operacyjneZysk / Strata operacyjnaKoszty finansowePrzychody finansoweZysk / Strata brutto na dzia�alnoœci gospodarczejStraty nadzwyczajneZyski nadzwyczajneZysk / Strata bruttoObowi�zkowe obci��enia wyniku finansowegoZysk / Strata nettoRys. 1. Spos�b tworzenia wyniku finansowego.

Wynik ze sprzeda�y jest realizowany w zwi�zku z podstawow� dzia�alnoœci� przedsi�biorstwa. Jest on wi�c r�nic� pomi�dzy przychodami ze sprzeda�y wyrob�w i us�ug, a ich kosztami w�asnymi. Wynik na dzia�alnoœci operacyjnej oblicza si� uwzgl�dniaj�c ponadto r�nic� pozosta�ych przychod�w i koszt�w operacyjnych. Przy ustalaniu wyniku z dzia�alnoœci gospodarczej poza wynikiem operacyjnym uwzgl�dnia si� z jednej strony przychody z operacji finansowych, a z drugiej strony koszty operacji finansowych. Wynik ten skorygowany o straty i zyski nadzwyczajne wyznacza poziom wyniku finansowego brutto. Wynik finansowy brutto podlega obowi�zkowym obci��eniom tworz�c w ten spos�b wynik finansowy netto. Obowi�zkowe obci��enia wyniku finansowego wynikaj� z obowi�zuj�cego przedsi�biorstwo systemu podatkowego, ale tylko w zakresie podatk�w lub innych kategorii, kt�re mog� by� traktowane jako regulatory rentownoœci dzia�alnoœci gospodarczej podmiotu, jako instrumenty ingerencji bud�etu pa�stwa w t� rentownoœ�.

41428. Analiza dynamiki i struktury danych rachunku zysk�w i strat.

Analiza dynamiki danych rachunku zysk�w i strat pozwala ustali� og�lne Ÿr�d�a osi�gni�tego wyniku finansowego przedsi�biorstwa. Wzrost lub spadek zysku netto wi��e si� bowiem ze zmianami poszczeg�lnych rodzaj�w (stopni) wyniku finansowego oraz czynnik�w na nie oddzia�ywuj�cych. W toku oceny wskaŸnik�w dynamiki rozpatruje si� zwykle najpierw zmiany og�lnej sumy poszczeg�lnych grup, a nast�pnie w ich ramach zmiany kolejnych pozycji.

Ocena struktury analitycznego rachunku zysk�w i strat polega na ustaleniu udzia�u poszczeg�lnych jego sk�adnik�w i og�lnej (stanowi�cej 100%) wielkoœci przychod�w ze sprzeda�y (w cenach brutto lub netto). W ten spos�b wskaŸniki struktury wyra�aj� jednoczeœnie poziom tych wskaŸnik�w w stosunku do wielkoœci wyjœciowej. Zmiany wskaŸnik�w struktury okreœlaj� odchylenia dodatnie lub ujemne, wskazuj�ce na przekszta�cenia poszczeg�lnych element�w osi�gni�tego wyniku finansowego.

4. Analiza rentownoœci sprzeda�y

wskaŸnik poziomu koszt�w,
wskaŸnik rentownoœci sprzeda�y brutto,
wskaŸnik rentownoœci sprzeda�y netto.

Analiza rentownoœci sprzeda�y ocenia relacje pomi�dzy osi�gni�tymi kosztami, zyskiem brutto, zyskiem netto i przychodami ze sprzeda�y. Jej celem jest zbadanie gospodarnoœci przedsi�biorstwa.

41211. WskaŸnik poziomu koszt�w (Wpk)

WskaŸnik poziomu koszt�w jest relacj� koszt�w w�asnych do osi�gni�tych rezultat�w (przychod�w). Jest on jednym z najwa�niejszych miernik�w oceniaj�cych gospodarnoœ� przedsi�biorstwa.

WskaŸnik poziomu koszt�w (Wpk)=koszt ca�kowityx 100%[1] sprzeda� nettoWskaŸnik ten powinien charakteryzowa� si� tendencj� malej�c�, co mog�oby oznacza� zmniejszenie koszt�w lub/i wzrost przychod�w ze sprzeda�y. Taka sytuacja ma miejsce je�eli przychody rosn� szybciej ni� koszty. Wielkoœci powy�ej 100%, œwiadcz� o poniesionej przez firm� stracie. W analizie przydatne jest r�wnie� zbadanie udzia�u poszczeg�lnych grup koszt�w w kosztach ca�kowitych.

41212. WskaŸnik rentownoœci sprzeda�y brutto (Wrs)

WskaŸnik rentownoœci obrotu brutto informuje jak� mar�� zysku brutto przynosi dana wartoœ� sprzeda�y, jest wi�c niezale�ny od stopy opodatkowania zysku. Odzwierciedla natomiast polityk� cen przedsi�biorstwa oraz zysk, jaki generuje ono poprzez okreœlon� wielkoœ� sprzeda�y.

WskaŸnik rentownoœci sprzeda�y brutto (Wrs)=zysk bruttox 100%[2] sprzeda� netto41213. WskaŸnik rentownoœci sprzeda�y netto (Wrs)

WskaŸnik rentownoœci sprzeda�y netto okreœlany jest r�wnie� zwrotem ze sprzeda�y. Informuje on o tym jak� mar�� zysku przynosi dana wartoœ� sprzeda�y. Im ni�szy jest ten wskaŸnik, tym wi�ksz� wartoœ� sprzeda�y nale�y zrealizowa� aby osi�gn�� okreœlon� kwot� zysku. Wi�ksza wartoœ� wskaŸnika oznacza zatem korzystniejsz� kondycj� finansow� firmy. Podniesienie rentownoœci netto oznacza bowiem wzrost efektywnoœci sprzeda�y, gdy� ka�da z�ot�wka sprzeda�y generuje wtedy dodatkowy zysk.

WskaŸnik rentownoœci sprzeda�y netto (Wrs)=zysk nettox 100%[3] sprzeda� nettoWysokoœ� wskaŸnika zale�y od rodzaju dzia�alnoœci prowadzonej przez przedsi�biorstwo. Zazwyczaj zyskownoœ� sprzeda�y jest ni�sza przy wytwarzaniu wyrob�w charakteryzuj�cych si� kr�tkim cyklem produkcyjnym i mo�liwoœci� ich szybkiej sprzeda�y. Kr�tki cykl obrotowy ��czy si� z mniejszymi kosztami zamro�enia œrodk�w i ni�sz� skal� ryzyka. Przy d�ugim cyklu wytwarzania mar�a zysku powinna by� wy�sza by zrekompensowa� wi�ksze koszty zamro�enia nak�ad�w i ryzyko prowadzenia dzia�alnoœci.

5. Analiza rentownoœci maj�tku przedsi�biorstwa.

analiza maj�tku przedsi�biorstwa,
wskaŸniki struktury maj�tku,
rentownoœ� maj�tku,
wskaŸniki produktywnoœci maj�tku.

Rentownoœ� maj�tku informuje o wielkoœci zysku przypadaj�cego na jednostk� wartoœci zaanga�owanego w przedsi�biorstwie maj�tku.

Rentownoœ� maj�tku mo�na ocenia� na podstawie:

relacji osi�ganego wyniku finansowego do zaanga�owanego maj�tku,
struktury maj�tku i jego elastycznoœci,
produktywnoœci maj�tku.

41211. Analiza maj�tku przedsi�biorstwa

Og�� sk�adnik�w maj�tkowych przedsi�biorstwa w uj�ciu wartoœciowym okreœlany jest aktywami. Aktywa s� to wi�c œrodki gospodarcze b�d�ce w�asnoœci� przedsi�biorstwa, wykorzystywane przy realizacji operacji gospodarczych zwi�zanych z jego dzia�alnoœci�. Cz�œ� aktyw�w, uj�tych wartoœciowo, wyst�puje w formie rzeczowej (œrodki trwa�e, materia�y, wyroby gotowe), cz�œ� natomiast mo�na uj�� tylko wartoœciowo (got�wka, nale�noœci, papiery wartoœciowe). W bilansie s� one uszeregowane wed�ug zwi�kszaj�cego si� stopnia p�ynnoœci, tzn. �atwoœci, z jak� mog� one by� zamienione na got�wk�, uwzgl�dniaj�c cyklicznoœ� operacji gospodarczych. Najpierw ujmuje si� maj�tek trwa�y, kt�rego cykl obrotowy w przedsi�biorstwie jest d�u�szy ni� jeden rok, a w dalszej kolejnoœci pozycje maj�tku odtwarzane w zasadzie w jednym cyklu czyli maj�tek obrotowy, poczynaj�c od zapas�w poprzez nale�noœci, a na got�wce ko�cz�c.Istota i funkcje maj�tku w przedsi�biorstwie powoduj� koniecznoœ� badania zachodz�cych w tej grupie zmian.

41212. WskaŸniki struktury maj�tku

Istota i funkcje maj�tku trwa�ego i maj�tku obrotowego powoduj�, �e podstawowym celem oceny jest zbadanie zmian zachodz�cych w relacji mi�dzy maj�tkiem trwa�ym a obrotowym oraz w strukturze poszczeg�lnych sk�adnik�w w obu wymienionych grupach maj�tku. Dok�adna ocena udzia�u poszczeg�lnych sk�adnik�w maj�tku w ca�oœci aktyw�w zale�y od rodzaju reprezentowanej bran�y. W firmach handlowych i us�ugowych za sytuacj� korzystn� uznaje si� wyst�powanie niskiego poziomu œrodk�w trwa�ych i wysokiego œrodk�w obrotowych. W przypadku przemys�u konieczna jest dodatkowa, wnikliwa analiza zmian wskaŸnik�w szczeg�owych wynikaj�cych ze specyfiki dzia�alnoœci przedsi�biorstwa. Za podstawowy wskaŸnik struktury maj�tku uwa�a si� stosunek maj�tku trwa�ego do obrotowego (wskaŸnik elastycznoœci maj�tku):

WskaŸnik elastycznoœci maj�tku (Wsm)=maj�tek trwa�yx 100%[4] maj�tek obrotowyWskaŸnik ten jest miar� elastycznoœci maj�tku przedsi�biorstwa. Wielkoœ� wskaŸnika o poziomie przekraczaj�cym 100% informuje o znacznym stopniu unieruchomienia maj�tku, wysokich kosztach sta�ych i ma�ej elastycznoœci firmy, kt�ra w przypadku wyst�pienia obni�enia zapotrzebowania odbiorc�w na wytwarzane produkty lub narastaj�cej konkurencji ze strony dotychczasowych producent�w wzgl�dnie te� pojawienia si� na rynku substytut�w, mo�e powodowa� obni�enie rentownoœci a nawet powstanie straty. Czasami jednak wysoka wartoœ� maj�tku trwa�ego wzgl�dem obrotowego mo�e œwiadczy� o wysokim post�pie technicznym i mechanizacji produkcji. Dlatego te� wartoœ� sk�adnik�w nale��cych do obu grup, czyli relacja maj�tku trwa�ego do maj�tku obrotowego, nie jest dla przedsi�biorstwa spraw� oboj�tn�.

Przedsi�biorstwom zale�y na posiadaniu mo�liwie jak najwi�cej œrodk�w obrotowych (œrodk�w p�ynnych), przynosz�cych zyski, a jak najmniej œrodk�w trwa�ych, kt�re tylko poœrednio przyczyniaj� si� do osi�ganych zysk�w. Zatem maj�tku trwa�ego powinno by� tylko tyle, ile jest nieodzowne do prowadzenia dzia�alnoœci.

Pozosta�e wskaŸniki struktury aktyw�w wyra�aj� stosunek procentowy poszczeg�lnych grup sk�adnik�w maj�tkowych do maj�tku og�em i pozwalaj� na zbadanie relacji zachodz�cych w wewn�trznej strukturze tych grup.

Udzia� maj�tku trwa�ego w aktywach=maj�tek trwa�yx 100%[5]aktywa og��em

Udzia� maj�tku obrotowego w aktywach=maj�tek obrotowyx 100%[6]aktywa og��em

Udzia� nale�noœci w aktywach=nale�noœcix 100%[7]aktywa og��em

Udzia� zapas�w w aktywach=zapasyx 100%[8]aktywa og��em41213. Rentownoœ�41214. maj�tku

WskaŸnik rentownoœci maj�tku okreœlany jest r�wnie� zwrotem z maj�tku. Wyznacza on og�ln� zdolnoœ� aktyw�w przedsi�biorstwa do generowania zysku, czyli pokazuje, jak efektywnie firma zarz�dza swoimi aktywami. Wy�sza wartoœ� wskaŸnika oznacza korzystniejsz� sytuacj� dla firmy.

WskaŸnik rentownoœci maj�tku (Wrm)=zysk nettox 100%[9] aktywa og��emAby okreœli� wp�yw wybranych czynnik�w na rentownoœ� maj�tku, wielkoœ� wskaŸnika przedstawia si� za pomoc� nast�puj�cej zale�noœci:

zysk netto=zysk nettoxsprzeda� nettoaktywa og��emsprzeda� nettoaktywa og��em[10]WskaŸnik rentownoœci maj�tku=WskaŸnik rentownoœci sprzeda�y nettoxWskaŸnik produktywnoœci maj�tku Rentownoœ� maj�tku zale�y wi�c od rentownoœci sprzeda�y netto, czyli wielkoœci zysku zrealizowanego przy okreœlonej sprzeda�y oraz szybkoœci rotacji zaanga�owanych aktyw�w. Okreœlony poziom wskaŸnika rentownoœci aktyw�w mo�e by� wynikiem stosowania polityki niskich cen przy wysokiej wartoœci sprzeda�y lub polityki jakoœci charakteryzuj�cej si� wysok� zyskownoœci� i ni�sz� wartoœci� sprzeda�y.

Ze wzgl�du na to, i� najwi�kszy wskaŸnika rentownoœci maj�tku mo�e spada� lub wzrasta� nale�y przeprowadzi� bli�sz� analiz� i okreœl� jakie czynniki wp�yn�y w spos�b decyduj�cy na zmiany rentownoœci maj�tku. Mo�na wykorzysta� metod� logarytmowania.

41215. WskaŸniki produktywnoœci maj�tku

Oceniaj�c sk�adniki maj�tku nale�y zwr�ci� uwag� na analiz� wykorzystania aktyw�w. Przedmiotem oceny s� relacje mi�dzy stanem wyposa�enia przedsi�biorstwa w sk�adniki maj�tkowe a osi�gni�tymi wynikami produkcyjnymi w postaci przychod�w. Nazywane s� one produktywnoœci� maj�tku, poniewa� œwiadcz� o intensywnoœci jego wykorzystania. Informuj� one o rotacji maj�tku, czyli o iloœci cykli obrotu maj�tku w celu uzyskania przychod�w z dzia�alnoœci gospodarczej.

Podstawowym wskaŸnikiem wp�ywaj�cym na rentownoœ� przedsi�biorstwa, œwiadcz�cym o intensywnoœci wykorzystania maj�tku, jest wskaŸnik produktywnoœci maj�tku trwa�ego.

WskaŸnik produktywnoœci maj�tku trwa�ego (Wpmt)=przychody ze sprzeda�y[11]maj�tek trwa�yAnaliza intensywnoœci wykorzystania maj�tku obrotowego ma za zadanie ustalenie takiej struktury sk�adnik�w maj�tku obrotowego, aby zapewni� jak najlepsze wykorzystanie œrodk�w. Do podstawowych sk�adnik�w maj�tku obrotowego maj�cych wp�yw na rentownoœ� przedsi�biorstwa nale�� zapasy i nale�noœci.

WskaŸnik rotacji zapas�w oznacza d�ugoœ� okresu unieruchomienia œrodk�w pieni�nych umieszczonych w zapasach.

WskaŸnik rotacji zapas�w (Woz)=przychody ze sprzeda�y[12]przeci�tny stan zapas�wJego poziom w przedsi�biorstwie nie powinien by� zbyt niski, aby nie prowadzi� do zachwiania rytmicznoœci produkcji i sprzeda�y oraz pogorszenia stopnia wykorzystywania œrodk�w trwa�ych. Zbyt niski wskaŸnik rotacji zapas�w mo�e œwiadczy� o nadmiernym gromadzeniu zapas�w materia��w lub powi�kszaniu zapas�w produkcji nie zako�czonej.

WskaŸnik cyklu zapas�w wyra�ony w dniach informuje, co ile dni firma odtwarza swoje zapasy, aby zrealizowa� okreœlon� wielkoœ� sprzeda�y. Przy por�wnaniach w czasie mo�emy zaobserwowa� czy nast�pi�a poprawa efektywnoœci gospodarowania zapasami, wyra�aj�ca si� spadkiem d�ugoœci cyklu ich obrotu.

WskaŸnik cyklu zapas�w (Wcz)=liczba dni w okresie[13]wskaŸnik rotacji zapas�wWskaŸnik rotacji nale�noœci okreœla ile razy w ci�gu roku przedsi�biorstwo odtwarza stan swoich nale�noœci.

WskaŸnik rotacji nale�noœci (Won)=przychody ze sprzeda�y[14]przeci�tny stan nale�noœciM. Sierpi�ska podaje przedzia�, w kt�rym (wed�ug standard�w zachodnich) powinien oscylowa� ten wskaŸnik. Wynosi on: 7,0 - 10,0. Jednak najlepszym odnoœnikiem jest œredni wskaŸnik dla bran�y. Poziom wskaŸnika wy�szy ni� œrednia bran�owa informuje o zbyt kr�tkim kredytowaniu swoich klient�w. Mo�e to spowodowa� cz�œciow� ich utrat�. Natomiast sytuacja odwrotna prowadzi do nadmiernego zamra�ania œrodk�w i powstawania koszt�w utraconych mo�liwoœci.

D�ugoœ� cyklu nale�noœci informuje, za ile dni sprzeda�y klienci nie uregulowali swoich zobowi�za�. Pokazuje wi�c efektywnoœ� system�w kontroli kredytu dla odbiorc�w. Wyd�u�enie termin�w inkasowania nale�noœci wywiera niekorzystny wp�yw na sytuacj� finansow� przedsi�biorstwa, gdy� powoduje zamro�enie kapita�u obrotowego.

WskaŸnik cyklu nale�noœci (Wcn)=liczba dni w okresie[15]wskaŸnik rotacji nale�noœci

6. Analiza rentownoœci kapita��w przedsi�biorstwa.

analiza pasyw�w,
rentownoœ� kapita�u: ca�kowitego, w�asnego i sta�ego,
przyczynowa analiza zmian rentownoœci kapita�u w�asnego,
wskaŸnik zad�u�enia i efektu dŸwigni finansowej,
wskaŸniki struktury maj�tkowo- kapita�owej,
wskaŸniki p�ynnoœci finansowej przedsi�biorstwa,
analiza kapita�u obrotowego.

Kolejn� cz�œci� analizy rentownoœci jest badanie efektywnoœci zaanga�owanych w dzia�alnoœci firmy kapita��w. Na szczeg�ln� uwag� zas�uguj� wskaŸniki okreœlaj�ce wielkoœ� zysku przypadaj�cego na jednostk� zaanga�owanego kapita�u i wyra�aj�ce op�acalnoœ� jego zaanga�owania. Wa�ne jest tak�e zbadanie struktury wyra�aj�cej Ÿr�d�a finansowania przedsi�biorstwa oraz ocenienie zaistnia�ych w tym zakresie zmian.

Badanie rentownoœci koncentruje si� na:

relacji osi�ganego wyniku finansowego do zaanga�owanych kapita��w (ca�kowitego, sta�ego i w�asnego),
strukturze kapita�u (zad�u�enie, efekt dŸwigni finansowej, poziom kapita�u obrotowego),
ocenie p�ynnoœci kapita�u w przedsi�biorstwie,

41286. Analiza pasyw�w.

Analiz� rentownoœci kapita�u jednostki gospodarczej uzupe�nia si� zazwyczaj analiz� pasyw�w bilansu. Bada si� struktur� oraz dynamik� kapita��w przedsi�biorstwa.

W bilansie poszczeg�lne pozycje pasyw�w wykazane s� wed�ug stopnia ich zwrotu. W pierwszej kolejnoœci podaje si� kapita�y w�asne, nast�pnie zobowi�zania d�ugoterminowe (kredyty i po�yczki) z terminem ich p�atnoœci przekraczaj�cym jeden rok, a nast�pnie zobowi�zania kr�tkoterminowe. Wa�nymi czynnikami, od kt�rych zale�y struktura kapita�u s� koniunktura oraz polityka finansowania przedsi�biorstwa.

Udzia� poszczeg�lnych sk�adnik�w w ca�oœci pasyw�w przedstawiaj� nast�puj�ce wskaŸniki:

Udzia� kapita�u w�asnego w pasywach og�em=kapita� w�asnyx 100%[16]pasywa og��em

Udzia� kapita�u sta�ego w pasywach og�em=kapita� sta�yx 100%[17]pasywa og��em

Udzia� kapita�u obcego w pasywach og�em=kapita� obcyx 100%[18]pasywa og��em

Udzia� zobowi�za� bie��cych w pasywach og�em=zobowi�zania bie��cex 100%[19]pasywa og��em41287. Rentownoœ�41288. kapita�u: ca�kowitego, w�asnego i sta�ego.

Podstawowym miernikiem efektywnoœci wykorzystania kapita�u przedsi�biorstwa jest wskaŸnik rentownoœci kapita�u ca�kowitego. Okreœla on wielkoœ� zysku przypadaj�c� na jednostk� zaanga�owanego kapita�u. Firma, kt�ra posiada wy�szy wskaŸnik, ma wi�ksz� zdolnoœ� do generowania zysk�w w przysz�oœci. Im wi�kszy zysk netto, tym wi�cej przedsi�biorstwo mo�e przeznaczy� na inwestycje i wi�ksze osi�ga� zyski w przysz�oœci.

WskaŸnik rentownoœci kapita�u ca�kowitego (Wrkc)=zysk nettox 100%[20]kapita� ca�kowityWskaŸnik rentownoœci kapita�u w�asnego wyra�a efekt finansowy dzia�alnoœci przedsi�biorstwa w przeliczeniu na jednostk� w�asnych Ÿr�de� finansowania maj�tku. WskaŸnikiem tym s� szczeg�lnie zainteresowani w�aœciciele przedsi�biorstw, gdy� jego poziom okreœla stop� zwrotu z inwestycji w dane przedsi�biorstwo. Wy�sza rentownoœ� kapita�u w�asnego oznacza, �e przedsi�biorstwo mo�e przeznaczy� wi�ksze kwoty zysku na dalszy rozw�j firmy.

WskaŸnik rentownoœci kapita�u w�asnego (Wrkw)=zysk nettox 100%[21]kapita� w�asnyKapita�y w�asne oraz zobowi�zania d�ugoterminowe stanowi� kapita�y sta�e, kt�re s� zaanga�owane w dzia�alnoœ� przedsi�biorstwa na d�u�szy czas. Stosunek zysku netto do kapita�u sta�ego jest nazywany wskaŸnikiem rentownoœci kapita�u sta�ego. Pokazuje on potencjalne mo�liwoœci rozwoju przedsi�biorstwa. Jest istotnym miernikiem kondycji finansowej firmy.

WskaŸnik rentownoœci kapita�u sta�ego (Wrks)=zysk nettox 100%[22]kapita� sta�y41289. Przyczynowa analiza zmian rentownoœci kapita�u w�asnego.

Kompleksow� analiz� wskaŸnika rentownoœci kapita�u w�asnego stanowi piramida wskaŸnik�w u�o�ona w zale�noœci przyczynowo - skutkowe. Celem takiej analizy jest ustalenie wp�ywu poszczeg�lnych czynnik�w na zmian� rentownoœci kapita�u w�asnego. Najbardziej znanym modelem w ocenie zwrotnoœci zaanga�owanego kapita�u w�asnego jest model Du Ponta. Jest on rozwini�ciem nast�puj�cej relacji:

zysk netto=zysk nettoxsprzeda� nettoxaktywa og��emkapita� w�asnysprzeda� nettoaktywa og��emkapita� w�asny[23]Rentownoœ� kapita�u w�asnego=Rentownoœ� sprzeda�y nettoxRotacja maj�tkuxStruktura kapita�uWp�yw poszczeg�lnych czynnik�w na odchylenie ��czne mo�na obliczy� wykorzystuj�c szereg metod. Praktyczne jest korzystanie z metody kolejnych podstawie� oraz metody logarytmowania, kt�re charakteryzuj� si� prostot� i nisk� pracoch�onnoœci� oblicze�.

41290. WskaŸnik zad�u�enia i efektu dŸwigni finansowej.

Do analizy struktury pasyw�w zalicza si� tak�e ocen� stopnia zad�u�enia przedsi�biorstwa. Wykorzystuje si� nast�puj�cy wskaŸnik:

WskaŸnik zad�u�enia (Wz)=kapita� obcy[24]kapita� w�asnyPo��dana relacja kapita�u w�asnego do kapita�u obcego powinna wynosi� 1:2. W Polsce koszt kapita�u obcego jest obecnie doœ� wysoki, dlatego te� wskaŸnik zad�u�enia przyjmuje cz�sto wielkoœci mniejsze ni� w innych krajach europejskich. Jednak dok�adna ocena tego wskaŸnika wymaga analizy w powi�zaniu z ocen� oddzia�ywania dŸwigni finansowej, uwzgl�dniaj�c konkretn� sytuacj� danego przedsi�biorstwa.

DŸwigni� finansow� mo�na zdefiniowa� jako u�ycie kapita�u o ni�szym koszcie. Efekt dŸwigni finansowej oblicz si� za pomoc� wzoru:

Efekt dŸwigni finansowej=zysk netto- zysk netto + skorygowane odsetki[25]kapita� w�asnyaktywa og��emPrzedsi�biorstwo d��y ci�gle do podnoszenia rentownoœci kapita�u w�asnego. Wi��e si� to ze sta�ym powi�kszaniem stopnia zad�u�enia. Im wi�kszy jest udzia� kapita�u obcego w strukturze Ÿr�de� finansowania, tym wi�ksza jest rentownoœ� kapita�u w�asnego.Jest jednak pewna granica.: Zyskownoœ� przedsi�biorstwa roœnie bowiem tak d�ugo, jak d�ugo zysk uzyskiwany dzi�ki wzrostowi zaanga�owania kapita�u obcego przewy�sza koszt jego obs�ugi. Przeci�tna rentownoœ� ca�ego kapita�u (obliczona jako relacja zysku przed sp�at� odsetek i opodatkowaniem do kapita�u og�em) musi by� wy�sza ni� wysokoœ� odsetek p�aconych za po�yczenie kapita�u. Zachowanie w�aœciwej struktury kapita�u jest konieczne, poniewa� zbyt wysoki udzia� kapita�u obcego w kapitale firmy mo�e spowodowa� wzrost koszt�w tego kapita�u. Wartoœci wskaŸnika powy�ej zera œwiadcz� o pozytywnym efekcie dŸwigni finansowej i oznaczaj�, �e rentownoœ� kapita�u jest wy�sza ni� wysokoœ� odsetek p�aconych za po�yczenie kapita�u. Odwrotny skutek, wartoœci ni�sze od zera, oznacza negatywny efekt dŸwigni finansowej.

41291. WskaŸniki struktury maj�tkowo- kapita�owej.

W ocenie rentownoœci jednostki gospodarczej pomocne s� informacje o sytuacji maj�tkowo-kapita�owej przedsi�biorstwa. Do analizy relacji zachodz�cych w strukturze maj�tkowo- kapita�owej s�u�� wskaŸnik stopie� pokrycia maj�tku trwa�ego kapita�em w�asnym.

Stopie� pokrycia maj�tku trwa�ego=kapita� w�asnyx 100%[26]maj�tek trwa�yPo to, aby przedsi�biorstwo by�o niezale�ne finansowo wskazane jest, �eby maj�tek trwa�y by� co najmniej r�wny kapita�owi w�asnemu

41292. WskaŸniki p�ynnoœci finansowej przedsi�biorstwa.

Maj�tek obrotowy i Ÿr�d�a jego finansowania s� przedmiotem analizy przy ocenie p�ynnoœci finansowej przedsi�biorstwa. Wyra�aj� one stosunek œrodk�w o okreœlonym stopniu p�ynnoœci do zobowi�za� bie��cych. Trzeba pami�ta�, �e nadmierna p�ynnoœ� œrodk�w, wywo�ana zbyt wysokim poziomem zapas�w i nale�noœci, wywiera negatywny wp�yw na poziom rentownoœci. Wyr�niamy nast�puj�ce wskaŸniki p�ynnoœci finansowej:

WskaŸnik p�ynnoœci I stopnia=œrodki pieni�nex 100%[27]zobowi�zania bie��ce

WskaŸnik p�ynnoœci II stopnia=p�ynne œrodki obrotowex 100%[28]zobowi�zania bie��ce

WskaŸnik p�ynnoœci III stopnia=œrodki obrotowe bie��cex 100%[29]zobowi�zania bie��ceNiski poziom I stopnia p�ynnoœci (p�ynnoœci got�wkowej) wynika z regu� zarz�dzania got�wk� w przedsi�biorstwie, w myœl kt�rych zasoby kapita�u got�wkowego powinny by� ograniczone do niezb�dnego minimum.

Wi�ksz� wartoœ� poznawcz� posiadaj� dwa kolejne wskaŸniki. WskaŸnik p�ynnoœci finansowej II stopnia (Quick ratio) s�u�y do oceny stopnia pokrycia zobowi�za� kr�tkoterminowych aktywami o du�ym stopniu p�ynnoœci. Wielkoœ� tego wskaŸnika w granicach 100% uwa�ana jest za wzorcow�, poniewa� œwiadczy o zdolnoœci przedsi�biorstwa do pokrycia w kr�tkim czasie wymagalnych zobowi�za�. Sytuacja, gdy wskaŸnik ten wynosi wi�cej œwiadczy o zbyt du�ym gromadzeniu œrodk�w pieni�nych oraz wyst�powaniu wysokiego stanu nale�noœci.

Trzeci wskaŸnik (Current ratio) powinien oscylowa� w granicach 200%. Jest on traktowany jako wskaŸnik bezpiecze�stwa w zakresie p�ynnoœci œrodk�w. Przy okreœleniu p�ynnoœci wzorcowej tego wskaŸnika wychodzi si� z za�o�enia, �e z uwagi na rozbie�noœci czasowe pomi�dzy terminami p�atnoœci zobowi�za�, a uzyskiwanymi wp�ywami z dzia�alnoœci, œrodki obrotowe powinny z odpowiednim nadmiarem pokrywa� bie��ce zobowi�zania. Zbyt wysoki poziom wskaŸnika œwiadczy o nadp�ynnoœci, co mo�e mie� niekorzystny wp�yw na rentownoœ� firmy. Spadek wskaŸnika poni�ej 150% œwiadczy o zbyt niskim pokryciu bie��cych zobowi�za� œrodkami obrotowymi. Sygnalizuje to, �e jednostka gospodarcza mo�e mie� k�opoty z wyp�acalnoœci�.

41293. Analiza kapita�u obrotowego.

Kapita� pracuj�cy wyra�a wielkoœ� kapita��w sta�ych finansuj�cych maj�tek obrotowy. Jest on r�nic� pomi�dzy maj�tkiem obrotowym a zobowi�zaniami bie��cymi. Mo�na go r�wnie� ustali� odejmuj�c od kapita�u sta�ego (kapita� w�asny + kapita� obcy d�ugoterminowy) wartoœ� maj�tku trwa�ego.

kapita� obrotowy=maj�tek obrotowyzobowi�zania bie��ce[30]Przedsi�biorstwo mo�e posiada� r��ny poziom kapita�u obrotowego w zale�noœci od rodzaju prowadzonej dzia�alnoœci gospodarczej. Zadaniem tego kapita�u jest zmniejszenie ryzyka wynikaj�cego z unieruchomienia cz�œci œrodk�w obrotowych (zapas�w, nale�noœci) lub te� wynikaj�cego ze strat zwi�zanych z tymi œrodkami, np. z trudnoœci� sprzeda�y wytworzonych wyrob�w. Stanowi on pewnego rodzaju element bezpiecze�stwa u�atwiaj�cy zachowanie p�ynnoœci finansowej firmy.

7. Analiza wskaŸnik�w rentownoœci pracy

Istotnym czynnikiem ka�dej dzia�alnoœci gospodarczej s� zasoby ludzkie, z kt�rymi zwi�zane s� takie wielkoœci jak stan zatrudnienia, zaanga�owany czas pracy oraz ponoszone koszty pracy. Zasoby osobowe decyduj� o osi�ganych efektach gospodarowania poprzez wydajnoœ� i rentownoœ� pracy w przeliczeniu na jednego zatrudnionego.

Rentownoœ� pracy jest form� syntetycznego uj�cia efektu finansowego (zysku lub straty) przedsi�biorstwa wypracowanego (wygospodarowanego) przez jednego zatrudnionego. Rosn�ca wielkoœ� wskaŸnika rentownoœci pracy stanowi wyraz osi�gni�tego post�pu w efektywnoœci gospodarowania czynnikiem pracy. Obliczanie rentownoœci pracy wymaga uwzgl�dnienia przeci�tnej liczby pracownik�w zatrudnionych w przeliczeniu na pe�nozatrudnionych (og�em grupy pracownik�w produkcyjnych czy umys�owych). Jednak zatrudnienie nominalne (zatrudnienie oficjalnie zarejestrowane) mo�e kry� pewne nieprawid�owoœci, dlatego te� nale�y korzysta� z realnego stanu zatrudnienia (zatrudnienie nominalne + zatrudnienie utajone). W celu analizy do typowych form zatrudnienia utajonego zalicza si�: prac� pracownik�w przedsi�biorstwa w godzinach nadliczbowych, prac� os�b fizycznych opart� na umowach-zlecenia lub umowach o dzie�o czy honoraria agencyjno-prowizyjne.

Podstawowe narz�dzia analizy rentownoœci pracy przedstawiaj� wzory:

WskaŸnik wydajnoœci pracy Wwp=przychody ze sprzeda�y[31]liczba zatrudnionych

WskaŸnik rentownoœci zatrudnienia Wrz=zysk netto [32]liczba zatrudnionychW zale�noœci od potrzeby badania mo�emy ujmowa� zatrudnienie nominalne lub realne. Jako miernik wydajnoœci pracy okreœlamy stosunek przychod�w osi�gni�tych ze sprzeda�y wytworzonych wyrob�w do liczby zatrudnionych. Wysokoœ� wskaŸnika zale�y od rodzaju bran�y.

W analizie przyczynowej rentownoœci pracy nale�y zwr�ci� uwag� na czynniki j� kszta�tuj�ce, na Ÿr�d�a jej przyrostu. W zwi�zku z tym rentownoœ� pracy mo�na przedstawi� jako:

zysk netto=aktywa og��em xsprzeda� nettoxzysk nettoliczba zatrudnionychliczba zatrudnionychaktywa og��emsprzeda� netto[33]WskaŸnik rentownoœci zatrudnienia Wrz=wyposa�enie maj�tkowe czynnika ludzkiegoxrotacja maj�tkuxrentownoœ� sprzeda�y nettoRentownoœ� zatrudnienia mo�na przedstawi� jako iloczyn wyposa�enia maj�tkowego czynnika ludzkiego, obrotowoœci maj�tku oraz rentownoœci sprzeda�y.

WskaŸnik wyposa�enia maj�tkowego czynnika ludzkiego wyznacza wartoœ� aktyw�w przypadaj�cych na jednego zatrudnionego, jest syntetycznym miernikiem poziomu stosowanej technologii. WskaŸnik ten mo�e by� uto�samiany z kapita�och�onnoœci� produkcji. W przypadku przedsi�biorstw, wykazuj�cych wy�sz� wartoœ� tego wskaŸnika, mamy do czynienia z wi�kszym zaanga�owaniem zasob�w maj�tku trwa�ego i obrotowego w procesy produkcji. Tendencja do oszcz�dzania pracy prowadzi do mechanizacji i automatyzacji procesu wytwarzania, a to z kolei znajduje odbicie we wzroœcie wskaŸnik�w kapita�och�onnoœci. Wp�ywaj�c na poziom osi�ganej rentownoœci, istotnie oddzia�uj� one na wyb�r realizowanych strategii, szczeg�lnie w sferze inwestycji.

Kolejnym sposobem jest przedstawienie wp�ywu nast�puj�cych czynnik�w na rentownoœ� zatrudnienia, a mianowicie: œredniego wynagrodzenia, produktywnoœci wynagrodze� oraz rentownoœci sprzeda�y.

zysk netto=wynagrodzenie xsprzeda� nettoxzysk nettoliczba zatrudnionychliczba zatrudnionychwynagrodzeniesprzeda� netto[34]WskaŸnik rentownoœci zatrudnienia Wrz=œrednie wynagrodzeniexproduktywnoœ� wynagrodze�xrentownoœ� sprzeda�y netto

ANALIZA FINANSOWA

Ocena zagro�enia upad�oœci�.

Altman zbada� niegdyœ 33 przedsi�biorstwa, kt�re zbankrutowa�y i 33 w dobrej kondycji finansowej, odpowiednio z podobnych bran�. Z 22 wskaŸnik�w wybra� kilka i z nich stworzy� wskaŸnik maj�cy odpowiedzie� na pytanie czy podmiot jest zagro�ony bankructwem. Globalny wskaŸnik Altmana:

Z = 1.2 A + 1.4 B + 3.3 C + 0.6 D + 1.0 E

A - relacja kapita�u pracuj�cego do aktyw�w og�em, to wskaŸnik struktury m�wi�cy ile kapita�u pracuj�cego (maj�tek obrotowy - zad�u�enie bie��ce) mieœci si� w maj�tku og�em.

B - relacja zysku zatrzymanego do aktyw�w og�em, to te� wskaŸnik struktury bo aktywa=pasywom. Zysk zatrzymany (pozostawiony), to cz�œ� zysku netto, kt�ra nie zosta�a przeznaczona na dywidendy.

C - relacja zysku przed opodatkowaniem i sp�at� odsetek EBIT (przychody - koszty bez odsetek od kredyt�w i po�yczek wraz z wynikiem zdarze� nadzwyczajnych) do aktyw�w og�em. Nie uwzgl�dnia si� koszt�w po�yczenia kapita�u, sytuacja taka, jak byœmy sami mieli kapita�. Podatek jest niezale�ny od przedsi�biorstwa, tak jak ulgi w nim.

D - wartoœ� rynkowa przedsi�biorstwa (wartoœ� rynkowa * liczba akcji) do wartoœci ksi�gowej d�ug�w (kapita�u obcego).

E - sprzeda� do aktyw�w og�em - to wskaŸnik produktywnoœci (obrotowoœci) aktyw�w og�em

Z � 1,81 mamy prawo przypuszcza�, �e podmiot gospodarczy jest zagro�ony bankructwemZ = 2,675wartoœ� rozgraniczaj�ca przedsi�biorstwa o dobrej i z�ej sytuacji finansowej.Z > 2,99œwiadczy to o dobrej sytuacji finansowej.

Wzorcowe uk�ady nier�wnoœci.

Ich celem jest stwierdzenie czy mamy do czynienia z rozwojem, a je�eli tak to czy na drodze gospodarowania ekstensywnego czy intensywnego.

Rozw�j jest rozumiany jako wzrost zysku, przychod�w, produkcji, maj�tku, kapita�u.

Dzia�alnoœ� ekstensywna: gdy nasze efekty ko�cowe s� osi�gane poprzez przyrosty maj�tkowe lub osobowe w przedsi�biorstwie, proporcjonalne do nich s� przyrosty efekt�w i zysk�w.

Gospodarowanie intensywne polega na najbardziej efektywnym wykorzystaniu zasob�w maj�tkowych i osobowych, osi�gane na drodze np. zwi�kszenia automatyzacji procesu produkcyjnego, produktywnoœci posiadanych maszyn, wydajnoœci pracy, poprawie procesu zarz�dzania, usprawnienia dzia�alnoœci handlowej. W przypadku dzia�alnoœci intensywnej nawet przy zwi�kszeniu liczby zatrudnionych i maj�tk�w efekty przedsi�biorstwa rosn� szybciej, nieliniowo.

Przedsi�biorstwo powinno charakteryzowa� si� rozwojem na drodze gospodarowania intensywnego.

Wzorcowe uk�ady nier�wnoœci tworzone s� dla wskaŸnik�w bezwzgl�dnych (wartoœciowych) i wzgl�dnych (jakoœciowych). WskaŸniki w uk�adzie jakoœciowym s� pochodnymi wzgl�dem uj�cia wskaŸnik�w w uk�adzie iloœciowym.

Podstawowy uk�ad iloœciowy to relacja czterech indeks�w dynamiki:

iR < iM < iP < iZ

i - indeks dynamiki

R - przeci�tny stan zatrudnienia

M - przeci�tny stan maj�tku og�em

P - przychody (mog� by� zaw�one)

Z - zysk (z wybranego tytu�u)

iR < iMSzybszy przyrost maj�tku ni� zatrudnienia œwiadczy o wzroœcie technicznego uzbrojenia pracy, inaczej wyposa�eniu maj�tkowym czynnika ludzkiego (iloœ� maj�tku na zatrudnionego). Mo�e by� to zwi�zanie z automatyzacj� produkcji, ale tak�e ze wzrostem nale�noœci, zapas�w, maj�tku finansowego.iM < iPSzybszy przyrost przychod�w ni� maj�tku oznacza intensywne wykorzystanie maj�tku, œwiadczy to o wzroœcie produktywnoœci maj�tku, rotacji tego maj�tku.iR < iPPrzych�d rosn�cy szybciej ni� zatrudnienie oznacza wzrost produktywnoœci zatrudnionych, czyli wydajnoœci pracy.iP < iZSzybszy wzrost zysk�w ni� przychod�w œwiadczy o szybciej rosn�cych przychodach ni� kosztach albo o sta�ych lub malej�cych kosztach przy rosn�cych przychodach. Przyrost koszt�w nie jest niczym z�ym, je�eli jest kompensowany przez szybszy przyrost przychod�w.iM < iZRosn�ce szybciej zyski ni� maj�tek œwiadczy o wzroœcie rentownoœci aktyw�w og�em czy kapita��w og�em (konstrukcja teoretyczna).iR < iZSzybciej rosn�ce zyski od zatrudnienia œwiadcz� o intensywnym wykorzystaniu zasob�w osobowym, wzrasta w�wczas rentownoœ� zatrudnionych. Mo�na to te� nazwa� wydajnoœci� pracy.

Same wskaŸniki powinny przekracza� 100%, by og�lnie mie� do czynienia z rozwojem.

W miejsce maj�tku mo�na w tym uk�adzie wprowadzi� wynagrodzenia lub og�lniej koszty pracy obejmuj�ce wynagrodzenia wraz z narzutami (podr�e s�u�bowe, ekwiwalenty), umowy o dzie�o i umowy-zlecenia. Mo�na uwzgl�dnia� zatrudnienie rzeczywiste obejmuj�ce zatrudnienie nominalne i utajone (np. na skutek dodatkowych um�w czy urlop�w chorobowych). Uk�ad owy mo�na r�wnie� rozbudowa� o zysk netto, koszty og�em (by�o na �wiczeniach).

Uk�ad jakoœciowy.

Jest uzale�niony w swojej konstrukcji od uk�adu iloœciowego.

techniczne uzbrojenie pracy

produktywnoœ� maj�tku

wydajnoœ� pracy

rentownoœ� przychod�w

rentownoœ� maj�tku

rentownoœ� zatrudnionych

Je�eli produktywnoœ� maj�tku wzrasta szybciej ni� techniczne uzbrojenie pracy znaczy to, �e maj�tek jest wykorzystywany efektywnie i warunkuje wzrost produktywnoœci zatrudnionych.Je�eli szybciej wzrasta produktywnoœ� zatrudnionych ni� techniczne uzbrojenie pracy, znaczy to efektywne wykorzystanie czynnika ludzkiegoJe�eli produktywnoœ� zatrudnionych wzrasta szybciej ni� produktywnoœ� maj�tku œwiadczy to o lepszym wykorzystaniu pracy ludzkiej ni� maj�tku.Je�eli szybciej roœnie rentownoœ� przychod�w ni� produktywnoœ� maj�tku nast�powa� mo�e korzystna zmiana koszt�w w por�wnaniu do przychod�w, lepiej jest wykorzystywany maj�tek.

Rentownoœ� przychod�w rosn�ca szybciej ni� produktywnoœ� zatrudnionych mo�e œwiadczy� o korzystnym wykorzystaniu zasob�w osobowych lub/i korzystnej relacji koszty-przychody. - efektywne wykorzystanie sk�adnik�w maj�tkowych, relacji przychod�w-koszty.Szybszy wzrost rentownoœci zatrudnionych od technicznego uzbrojenia pracy znaczy lepsze efekty pracy zatrudnionych i ich dobre wykorzystanie, korzystna relacja przychody-koszty. - szybciej rosn�ca rentownoœ� ni� produktywnoœ� zatrudnionych œwiadczy o korzystnej relacji przychody-koszty. - szybciej rosn�ca rentownoœ� zatrudnionych ni� rentownoœ� przychod�w - szybciej rosn�ca rentownoœ� zatrudnionych ni� rentownoœ� maj�tku

Mo�na podobnie jak w uk�adzie iloœciowym zamieni� maj�tek na koszty pracy:

przeci�tne koszty wynagrodze� (lub pracy) jednego zatrudnionego

produktywnoœ� wynagrodze� (lub koszt�w pracy)

wydajnoœ� pracy

rentownoœ� przychod�w

rentownoœ� wynagrodze� (koszt�w pracy)

rentownoœ� zatrudnionych

Oczekujemy, �e wskaŸniki te b�d� przekracza�y 100%.

Co i w jakim stopniu wp�ywa na wartoœci przychod�w i zysk�w? To pytanie, na kt�re mo�emy pr�bowa� odpowiedzie� wykorzystuj�c syntetyczn� analiz� wskaŸnikow� wzorcowych uk�ad�w nier�wnoœci.

Je�eli wszystkie znaki s� odwr�cone mamy do czynienia z regresem firmy, je�eli wszystkie s� zgodne - z jej rozwojem. Ma�o niezgodnoœci œwiadczy o rozwoju przedsi�biorstwa z zachwianymi niekt�rymi elementami. Mo�e to by� oznaka dzia�alnoœci ekstensywnej.

Syntetyczne badanie Altmana i ocen� na podstawie nier�wnoœci mo�na wykona� na pocz�tku i ko�cu bada�. Na pocz�tku: by wyrobi� sobie pogl�d na temat przedsi�biorstwa i go ewentualnie zweryfikowa�, na ko�cu: by potwierdzi� efekty bada� analizy szczeg�owej. W praktyce przeprowadza si� w procesie badawczym zar�wno uk�ad iloœciowy, jak i jakoœciowy. Mo�e nast�pi� uzupe�nienie wnioskowania, nie powinny si� pojawi� sprzecznoœci. Na �wiczeniach rozpoczynamy od badania syntetycznego, by mie� obraz ca�oœci przedsi�biorstwa i zejœ� do szczeg��w. Na ko�cu ponownie otrzymamy obraz ca�oœciowy rozszerzony o badania szczeg�owe. Analiza piramidalna mo�e by� kontynuacj� analizy wskaŸnikowej.