ANALIZA EKONOMICZNA PRZEDSIEBIORSTWA

1. Czynniki kształtujące rentowność2. przedsiębiorstwa.

• czynniki wewnętrzne

• czynniki zewnętrzne

Na rentowność przedsiębiorstwa wpływa szereg czynników, zarówno zależnych, jak i niezależnych od niego. Określa się je jako czynniki wewnętrzne i zewnętrzne. Pomiędzy nimi występują liczne powiązania, które mogą wzmocnić lub osłabić siłę ich oddziaływania na wyniki finansowe przedsiębiorstwa, a oddziaływanie to może być inne w długim i w krótkim okresie.

Do wewnętrznych czynników, kształtujących rentowność przedsiębiorstwa, należą te obszary działalności przedsiębiorstwa, które przynajmniej w dużym stopniu zależą od decyzji własnych przedsiębiorstwa.

D. W. Olszewski jako najważniejsze czynniki wewnętrzne kształtujące rentowność przedsiębiorstwa wyróżnia:

• wartość i struktura majątku przedsiębiorstwa,

• struktura kapitałów i zobowiązań,

• płynność środków,

• sprawność w zakresie zarządzania kapitałem obrotowym,

• rozwój sprzedaży,

• organizacja procesu produkcji przedsiębiorstwa,

• kwalifikacje pracowników.

Ustalenie i utrzymywanie optymalnej wielkości i struktury majątku tj. pożądanej proporcji różnego rodzaju jego składników, a zwłaszcza stosunku środków trwałych i środków obrotowych, jest niezbędnym elementem zarządzania w przedsiębiorstwa pod kątem wygospodarowania zysku. Majątek trwały jest zaangażowany w jednostce gospodarczej przez okresy powyżej 1 roku. Jest mało elastyczny. Nie ma możliwości bieżącego regulowania jego wielkości do poziomu wykorzystywanych zdolności produkcyjnych. Koszt zużycia majątku trwałego ma charakter stały, a rosnący udział kosztów stałych w kosztach całkowitych powoduje małą elastyczność przedsiębiorstwa i trudniejsze dostosowywanie się do zmian zachodzących na rynku. Majątek obrotowy uczestniczy bezpośrednio w procesie osiągania zysku. Wchodzi do procesu gospodarczego i tam też podlega stałym przemianom oraz wymianom przynosząc nadwyżkę środków - zysk.

Działanie przedsiębiorstwa wiąże się z ciągłym odnawianiem i powiększaniem jego aktywów. Dlatego też w przedsiębiorstwie występują obok kapitału własnego także kapitały obce. Istnienie dwóch źródeł finansowania majątku i ich struktura ma wpływ na rentowność przedsiębiorstwa. Ich proporcje są realizowane zgodnie z zasadą, że firma może pożyczać tak dużo, aby osiągnąć jak największe korzyści z powiększania długu, ale nie na tyle dużo, aby koszty pozyskania kapitału obcego przekroczyły osiąganą rentowność.

Czynnikiem informującym o kondycji finansowej przedsiębiorstwa jest także płynność środków. Dotyczy ona sum i terminów upłynniania pozycji aktywów i spłaty poszczególnych zobowiązań. Utrzymywanie płynności świadczy o posiadaniu wystarczających środków do spłacenia bieżących zobowiązań firmy.

Pomocnym narzędziem określającym optymalną wielkość produkcji jest analiza progu rentowności. Wyznacza ona punkt, w którym realizowane przychody ze sprzedaży dokładnie pokrywają poniesione koszty. Jest to tzw. punkt równowagi. Przedsiębiorstwo nie osiąga wówczas zysku, ale nie ponosi też straty. Problem polega na znalezieniu odpowiedniej wielkości sprzedaży. Za pomocą tej analizy możemy również wyznaczyć, jaką część zdolności produkcyjnych należy wykorzystać dla osiągnięcia progu rentowności, a także przewidywany poziom zysku przy pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.

Kolejne czynniki wewnętrzne wpływające na rentowność jednostki gospodarczej to: rozwój sprzedaży, organizacja procesu produkcji i kwalifikacje pracowników. Są one bardzo ważne w procesie osiągania zysku, lecz nie ma odgórnie określonych norm dotyczących zarządzania nimi. Dla każdego przedsiębiorstwa istnieją inne optymalne zastosowania tych czynników.

Czynniki zewnętrzne kształtujące rentowność przedsiębiorstwa dzielimy na:

• makroekonomiczne - wynikające ze stanu całej gospodarki, to zespół warunków funkcjonowania przedsiębiorstwa wynikających z tego, że działa ono w określonym kraju i regionie, w określonej strefie klimatycznej, w danym układzie politycznym, prawnym, systemowym itd.

• sektorowe - charakteryzujące stan sektora (branży, gałęzi), do którego należy przedsiębiorstwo.

Podstawowe czynniki makroekonomiczne to:

• faza cyklu koniunkturalnego (rozwoju),

• stopa inflacji,

• poziom cen surowców strategicznych,

• polityka gospodarcza i podatkowa państwa,

• polityka kursowa, stopa procentowa,

• inne czynniki, np. siła związków zawodowych lub nawet stosowane systemy rachunkowości.

Następną grupą czynników zewnętrznych są czynniki o charakterze sektorowym,. Teoretycznie, w długim okresie, w warunkach swobodnego przepływu kapitału, rentowność w układach międzygałęziowych wyrównuje się, natomiast w krótkim okresie mogą występować znaczne różnice. Wyróżniamy następujące czynniki sektorowe:

• nasilenie walki konkurencyjnej,

• wykorzystanie zdolności produkcyjnych,

• kierunek zmian popytu,

• poziom cen,

• cechy rynków, produktów i stosowanych technologii, np.: jednorodność produktu, możliwość automatyzacji procesów wytwarzania.

Niezbyt korzystna dla przedsiębiorstw jest konkurencja cenowa, która występuje często na rynkach o jednorodnych produktach. W sektorach o bardziej zróżnicowanych produktach częściej spotyka się konkurencję opartą na eksponowaniu jakości, która mniej destrukcyjnie wpływa tak na poziom osiąganej przez przedsiębiorstwo rentowności.

2. Rentowność3. w wielkościach bezwzględnych i względnych.

Rentowność jest odpowiednio obliczonym wynikiem finansowym działalności gospodarczej przedsiębiorstwa i może wystąpić jako zyskowność lub deficytowość. Zarówno zyskowność jak i deficytowość przedsiębiorstwa mogą być analizowane w wielkościach bezwzględnych lub względnych (relatywnych).Wynik finansowy ujęty w wielkościach bezwzględnych, jest sumą algebraiczną wyników zwyczajnych i wyników nadzwyczajnych.

Wyniki zwyczajne pochodzą z celowo podejmowanych przez przedsiębiorstwo operacji gospodarczych produkcyjnych, handlowych lub finansowych. Są one ogólną różnicą między dochodami a kosztami. Wyniki nadzwyczajne natomiast powstają na skutek zdarzeń, których wystąpienia lub rozmiarów nie można było przewidzieć.

Analiza za rentowności w wielkościach bezwzględnych obejmuje analizę porównawczą i analizę przyczynową. Analiza porównawcza ma charakter wstępny i obejmuje ocenę dynamiki i struktury podstawowych składników rachunku zysków i strat. W analizie przyczynowej rozpatrywany jest wpływ odpowiednich czynników na poszczególne elementy obliczeniowe zysku lub straty.

Wynik finansowy w wielkościach względnych jest relacją jego kwoty bezwzględnej do obrotu lub zaangażowanych zasobów. Takie relatywne wielkości nazywane są wskaźnikami rentowności.

Lech Bednarski wśród wskaźników rentowności wyróżnia:

• wskaźniki rentowności obrotu (sprzedaży),

• wskaźniki rentowności majątku,

• wskaźniki rentowności kapitału własnego w ujęciu globalnym i jednostkowym,

• wskaźniki rentowności zasobów osobowych

3. Wstępna analiza rachunku wyników

• charakterystyka rachunku zysków i strat

• analiza dynamiki i struktury danych rachunku zysków i strat

41427. Charakterystyka rachunku zysków i strat.

Rachunek wyników jest sprawozdaniem dynamicznym, sporządzanym narastająco za okres sprawozdawczy. Okresem sprawozdawczym są poszczególne miesiące roku obrotowego Sprawozdanie roczne zawiera zestawienie wartości operacji gospodarczych roku obrotowego, kształtujących wynik finansowy przedsiębiorstwa. Wyniki finansowe są podstawowymi wskaźnikami oceny działalności przedsiębiorstwa na rynku. Tworzone są one na kilku poziomach. Najistotniejszym z nich jest wynik finansowy brutto, który określa faktyczną nadwyżkę przychodów nad kosztami.

Syntetycznym rezultatem porównania przychodów i kosztów ich uzyskania jest wynik finansowy netto, który w postaci dodatniej nosi nazwę zysku, natomiast w postaci ujemnej straty. Sposób tworzenia wyniku finansowego poprzez porównanie przychodów i kosztów ich uzyskania na kolejnych jego poziomach przedstawia rysunek 1.

Koszty operacyjne zasadniczePrzychody operacyjne zasadZysk / Strata ze sprzedażyPozostałe koszty operacyjnePozostałe przychody operacyjneZysk / Strata operacyjnaKoszty finansowePrzychody finansoweZysk / Strata brutto na działalności gospodarczejStraty nadzwyczajneZyski nadzwyczajneZysk / Strata bruttoObowiązkowe obciążenia wyniku finansowegoZysk / Strata nettoRys. 1. Sposób tworzenia wyniku finansowego.

Wynik ze sprzedaży jest realizowany w związku z podstawową działalnością przedsiębiorstwa. Jest on więc różnicą pomiędzy przychodami ze sprzedaży wyrobów i usług, a ich kosztami własnymi. Wynik na działalności operacyjnej oblicza się uwzględniając ponadto różnicę pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych. Przy ustalaniu wyniku z działalności gospodarczej poza wynikiem operacyjnym uwzględnia się z jednej strony przychody z operacji finansowych, a z drugiej strony koszty operacji finansowych. Wynik ten skorygowany o straty i zyski nadzwyczajne wyznacza poziom wyniku finansowego brutto. Wynik finansowy brutto podlega obowiązkowym obciążeniom tworząc w ten sposób wynik finansowy netto. Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego wynikają z obowiązującego przedsiębiorstwo systemu podatkowego, ale tylko w zakresie podatków lub innych kategorii, które mogą być traktowane jako regulatory rentowności działalności gospodarczej podmiotu, jako instrumenty ingerencji budżetu państwa w tę rentowność.

41428. Analiza dynamiki i struktury danych rachunku zysków i strat.

Analiza dynamiki danych rachunku zysków i strat pozwala ustalić ogólne źródła osiągniętego wyniku finansowego przedsiębiorstwa. Wzrost lub spadek zysku netto wiąże się bowiem ze zmianami poszczególnych rodzajów (stopni) wyniku finansowego oraz czynników na nie oddziaływujących. W toku oceny wskaźników dynamiki rozpatruje się zwykle najpierw zmiany ogólnej sumy poszczególnych grup, a następnie w ich ramach zmiany kolejnych pozycji.

Ocena struktury analitycznego rachunku zysków i strat polega na ustaleniu udziału poszczególnych jego składników i ogólnej (stanowiącej 100%) wielkości przychodów ze sprzedaży (w cenach brutto lub netto). W ten sposób wskaźniki struktury wyrażają jednocześnie poziom tych wskaźników w stosunku do wielkości wyjściowej. Zmiany wskaźników struktury określają odchylenia dodatnie lub ujemne, wskazujące na przekształcenia poszczególnych elementów osiągniętego wyniku finansowego.

4. Analiza rentowności sprzedaży

• wskaźnik poziomu kosztów,

• wskaźnik rentowności sprzedaży brutto,

• wskaźnik rentowności sprzedaży netto.

Analiza rentowności sprzedaży ocenia relacje pomiędzy osiągniętymi kosztami, zyskiem brutto, zyskiem netto i przychodami ze sprzedaży. Jej celem jest zbadanie gospodarności przedsiębiorstwa.

41211. Wskaźnik poziomu kosztów (Wpk)

Wskaźnik poziomu kosztów jest relacją kosztów własnych do osiągniętych rezultatów (przychodów). Jest on jednym z najważniejszych mierników oceniających gospodarność przedsiębiorstwa.

Wskaźnik poziomu kosztów (Wpk)=koszt całkowityx 100%1 sprzedaż nettoWskaźnik ten powinien charakteryzować się tendencją malejącą, co mogłoby oznaczać zmniejszenie kosztów lub/i wzrost przychodów ze sprzedaży. Taka sytuacja ma miejsce jeżeli przychody rosną szybciej niż koszty. Wielkości powyżej 100%, świadczą o poniesionej przez firmę stracie. W analizie przydatne jest również zbadanie udziału poszczególnych grup kosztów w kosztach całkowitych.

41212. Wskaźnik rentowności sprzedaży brutto (Wrs)

Wskaźnik rentowności obrotu brutto informuje jaką marżę zysku brutto przynosi dana wartość sprzedaży, jest więc niezależny od stopy opodatkowania zysku. Odzwierciedla natomiast politykę cen przedsiębiorstwa oraz zysk, jaki generuje ono poprzez określoną wielkość sprzedaży.

Wskaźnik rentowności sprzedaży brutto (Wrs)=zysk bruttox 100%2 sprzedaż netto41213. Wskaźnik rentowności sprzedaży netto (Wrs)

Wskaźnik rentowności sprzedaży netto określany jest również zwrotem ze sprzedaży. Informuje on o tym jaką marżę zysku przynosi dana wartość sprzedaży. Im niższy jest ten wskaźnik, tym większą wartość sprzedaży należy zrealizować aby osiągnąć określoną kwotę zysku. Większa wartość wskaźnika oznacza zatem korzystniejszą kondycję finansową firmy. Podniesienie rentowności netto oznacza bowiem wzrost efektywności sprzedaży, gdyż każda złotówka sprzedaży generuje wtedy dodatkowy zysk.

Wskaźnik rentowności sprzedaży netto (Wrs)=zysk nettox 100%3 sprzedaż nettoWysokość wskaźnika zależy od rodzaju działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwo. Zazwyczaj zyskowność sprzedaży jest niższa przy wytwarzaniu wyrobów charakteryzujących się krótkim cyklem produkcyjnym i możliwością ich szybkiej sprzedaży. Krótki cykl obrotowy łączy się z mniejszymi kosztami zamrożenia środków i niższą skalą ryzyka. Przy długim cyklu wytwarzania marża zysku powinna być wyższa by zrekompensować większe koszty zamrożenia nakładów i ryzyko prowadzenia działalności.

5. Analiza rentowności majątku przedsiębiorstwa.

• analiza majątku przedsiębiorstwa,

• wskaźniki struktury majątku,

• rentowność majątku,

• wskaźniki produktywności majątku.

Rentowność majątku informuje o wielkości zysku przypadającego na jednostkę wartości zaangażowanego w przedsiębiorstwie majątku.

Rentowność majątku można oceniać na podstawie:

• relacji osiąganego wyniku finansowego do zaangażowanego majątku,

• struktury majątku i jego elastyczności,

• produktywności majątku.

41211. Analiza majątku przedsiębiorstwa

Ogół składników majątkowych przedsiębiorstwa w ujęciu wartościowym określany jest aktywami. Aktywa są to więc środki gospodarcze będące własnością przedsiębiorstwa, wykorzystywane przy realizacji operacji gospodarczych związanych z jego działalnością. Część aktywów, ujętych wartościowo, występuje w formie rzeczowej (środki trwałe, materiały, wyroby gotowe), część natomiast można ująć tylko wartościowo (gotówka, należności, papiery wartościowe). W bilansie są one uszeregowane według zwiększającego się stopnia płynności, tzn. łatwości, z jaką mogą one być zamienione na gotówkę, uwzględniając cykliczność operacji gospodarczych. Najpierw ujmuje się majątek trwały, którego cykl obrotowy w przedsiębiorstwie jest dłuższy niż jeden rok, a w dalszej kolejności pozycje majątku odtwarzane w zasadzie w jednym cyklu czyli majątek obrotowy, poczynając od zapasów poprzez należności, a na gotówce kończąc.Istota i funkcje majątku w przedsiębiorstwie powodują konieczność badania zachodzących w tej grupie zmian.

41212. Wskaźniki struktury majątku

Istota i funkcje majątku trwałego i majątku obrotowego powodują, że podstawowym celem oceny jest zbadanie zmian zachodzących w relacji między majątkiem trwałym a obrotowym oraz w strukturze poszczególnych składników w obu wymienionych grupach majątku. Dokładna ocena udziału poszczególnych składników majątku w całości aktywów zależy od rodzaju reprezentowanej branży. W firmach handlowych i usługowych za sytuację korzystną uznaje się występowanie niskiego poziomu środków trwałych i wysokiego środków obrotowych. W przypadku przemysłu konieczna jest dodatkowa, wnikliwa analiza zmian wskaźników szczegółowych wynikających ze specyfiki działalności przedsiębiorstwa. Za podstawowy wskaźnik struktury majątku uważa się stosunek majątku trwałego do obrotowego (wskaźnik elastyczności majątku):

Wskaźnik elastyczności majątku (Wsm)=majątek trwałyx 100%4 majątek obrotowyWskaźnik ten jest miarą elastyczności majątku przedsiębiorstwa. Wielkość wskaźnika o poziomie przekraczającym 100% informuje o znacznym stopniu unieruchomienia majątku, wysokich kosztach stałych i małej elastyczności firmy, która w przypadku wystąpienia obniżenia zapotrzebowania odbiorców na wytwarzane produkty lub narastającej konkurencji ze strony dotychczasowych producentów względnie też pojawienia się na rynku substytutów, może powodować obniżenie rentowności a nawet powstanie straty. Czasami jednak wysoka wartość majątku trwałego względem obrotowego może świadczyć o wysokim postępie technicznym i mechanizacji produkcji. Dlatego też wartość składników należących do obu grup, czyli relacja majątku trwałego do majątku obrotowego, nie jest dla przedsiębiorstwa sprawą obojętną.

Przedsiębiorstwom zależy na posiadaniu możliwie jak najwięcej środków obrotowych (środków płynnych), przynoszących zyski, a jak najmniej środków trwałych, które tylko pośrednio przyczyniają się do osiąganych zysków. Zatem majątku trwałego powinno być tylko tyle, ile jest nieodzowne do prowadzenia działalności.

Pozostałe wskaźniki struktury aktywów wyrażają stosunek procentowy poszczególnych grup składników majątkowych do majątku ogółem i pozwalają na zbadanie relacji zachodzących w wewnętrznej strukturze tych grup.

Udział majątku trwałego w aktywach=majątek trwałyx 100%5aktywa ogółem

Udział majątku obrotowego w aktywach=majątek obrotowyx 100%6aktywa ogółem

Udział należności w aktywach=należnościx 100%7aktywa ogółem

Udział zapasów w aktywach=zapasyx 100%8aktywa ogółem41213. Rentowność41214. majątku

Wskaźnik rentowności majątku określany jest również zwrotem z majątku. Wyznacza on ogólną zdolność aktywów przedsiębiorstwa do generowania zysku, czyli pokazuje, jak efektywnie firma zarządza swoimi aktywami. Wyższa wartość wskaźnika oznacza korzystniejszą sytuację dla firmy.

Wskaźnik rentowności majątku (Wrm)=zysk nettox 100%9 aktywa ogółemAby określić wpływ wybranych czynników na rentowność majątku, wielkość wskaźnika przedstawia się za pomocą następującej zależności:

zysk netto=zysk nettoxsprzedaż nettoaktywa ogółemsprzedaż nettoaktywa ogółem10Wskaźnik rentowności majątku=Wskaźnik rentowności sprzedaży nettoxWskaźnik produktywności majątku Rentowność majątku zależy więc od rentowności sprzedaży netto, czyli wielkości zysku zrealizowanego przy określonej sprzedaży oraz szybkości rotacji zaangażowanych aktywów. Określony poziom wskaźnika rentowności aktywów może być wynikiem stosowania polityki niskich cen przy wysokiej wartości sprzedaży lub polityki jakości charakteryzującej się wysoką zyskownością i niższą wartością sprzedaży.

Ze względu na to, iż największy wskaźnika rentowności majątku może spadać lub wzrastać należy przeprowadzić bliższą analizę i określę jakie czynniki wpłynęły w sposób decydujący na zmiany rentowności majątku. Można wykorzystać metodę logarytmowania.

41215. Wskaźniki produktywności majątku

Oceniając składniki majątku należy zwrócić uwagę na analizę wykorzystania aktywów. Przedmiotem oceny są relacje między stanem wyposażenia przedsiębiorstwa w składniki majątkowe a osiągniętymi wynikami produkcyjnymi w postaci przychodów. Nazywane są one produktywnością majątku, ponieważ świadczą o intensywności jego wykorzystania. Informują one o rotacji majątku, czyli o ilości cykli obrotu majątku w celu uzyskania przychodów z działalności gospodarczej.

Podstawowym wskaźnikiem wpływającym na rentowność przedsiębiorstwa, świadczącym o intensywności wykorzystania majątku, jest wskaźnik produktywności majątku trwałego.

Wskaźnik produktywności majątku trwałego (Wpmt)=przychody ze sprzedaży11majątek trwałyAnaliza intensywności wykorzystania majątku obrotowego ma za zadanie ustalenie takiej struktury składników majątku obrotowego, aby zapewnić jak najlepsze wykorzystanie środków. Do podstawowych składników majątku obrotowego mających wpływ na rentowność przedsiębiorstwa należą zapasy i należności.

Wskaźnik rotacji zapasów oznacza długość okresu unieruchomienia środków pieniężnych umieszczonych w zapasach.

Wskaźnik rotacji zapasów (Woz)=przychody ze sprzedaży[12przeciętny stan zapasówJego poziom w przedsiębiorstwie nie powinien być zbyt niski, aby nie prowadził do zachwiania rytmiczności produkcji i sprzedaży oraz pogorszenia stopnia wykorzystywania środków trwałych. Zbyt niski wskaźnik rotacji zapasów może świadczyć o nadmiernym gromadzeniu zapasów materiałów lub powiększaniu zapasów produkcji nie zakończonej.

Wskaźnik cyklu zapasów wyrażony w dniach informuje, co ile dni firma odtwarza swoje zapasy, aby zrealizować określoną wielkość sprzedaży. Przy porównaniach w czasie możemy zaobserwować czy nastąpiła poprawa efektywności gospodarowania zapasami, wyrażająca się spadkiem długości cyklu ich obrotu.

Wskaźnik cyklu zapasów (Wcz)=liczba dni w okresie13wskaźnik rotacji zapasówWskaźnik rotacji należności określa ile razy w ciągu roku przedsiębiorstwo odtwarza stan swoich należności.

Wskaźnik rotacji należności (Won)=przychody ze sprzedaży14przeciętny stan należnościM. Sierpińska podaje przedział, w którym (według standardów zachodnich) powinien oscylować ten wskaźnik. Wynosi on: 7,0 - 10,0. Jednak najlepszym odnośnikiem jest średni wskaźnik dla branży. Poziom wskaźnika wyższy niż średnia branżowa informuje o zbyt krótkim kredytowaniu swoich klientów. Może to spowodować częściową ich utratę. Natomiast sytuacja odwrotna prowadzi do nadmiernego zamrażania środków i powstawania kosztów utraconych możliwości.

Długość cyklu należności informuje, za ile dni sprzedaży klienci nie uregulowali swoich zobowiązań. Pokazuje więc efektywność systemów kontroli kredytu dla odbiorców. Wydłużenie terminów inkasowania należności wywiera niekorzystny wpływ na sytuację finansową przedsiębiorstwa, gdyż powoduje zamrożenie kapitału obrotowego.

Wskaźnik cyklu należności (Wcn)=liczba dni w okresie15wskaźnik rotacji należności

6. Analiza rentowności kapitałów przedsiębiorstwa.

• analiza pasywów,

• rentowność kapitału: całkowitego, własnego i stałego,

• przyczynowa analiza zmian rentowności kapitału własnego,

• wskaźnik zadłużenia i efektu dźwigni finansowej,

• wskaźniki struktury majątkowo- kapitałowej,

• wskaźniki płynności finansowej przedsiębiorstwa,

• analiza kapitału obrotowego.

Kolejną częścią analizy rentowności jest badanie efektywności zaangażowanych w działalności firmy kapitałów. Na szczególną uwagę zasługują wskaźniki określające wielkość zysku przypadającego na jednostkę zaangażowanego kapitału i wyrażające opłacalność jego zaangażowania. Ważne jest także zbadanie struktury wyrażającej źródła finansowania przedsiębiorstwa oraz ocenienie zaistniałych w tym zakresie zmian.

Badanie rentowności koncentruje się na:

• relacji osiąganego wyniku finansowego do zaangażowanych kapitałów (całkowitego, stałego i własnego),

• strukturze kapitału (zadłużenie, efekt dźwigni finansowej, poziom kapitału obrotowego),

• ocenie płynności kapitału w przedsiębiorstwie,

41286. Analiza pasywów.

Analizę rentowności kapitału jednostki gospodarczej uzupełnia się zazwyczaj analizą pasywów bilansu. Bada się strukturę oraz dynamikę kapitałów przedsiębiorstwa.

W bilansie poszczególne pozycje pasywów wykazane są według stopnia ich zwrotu. W pierwszej kolejności podaje się kapitały własne, następnie zobowiązania długoterminowe (kredyty i pożyczki) z terminem ich płatności przekraczającym jeden rok, a następnie zobowiązania krótkoterminowe. Ważnymi czynnikami, od których zależy struktura kapitału są koniunktura oraz polityka finansowania przedsiębiorstwa.

Udział poszczególnych składników w całości pasywów przedstawiają następujące wskaźniki:

Udział kapitału własnego w pasywach ogółem=kapitał własnyx 100%16pasywa ogółem

Udział kapitału stałego w pasywach ogółem=kapitał stałyx 100%17pasywa ogółem

Udział kapitału obcego w pasywach ogółem=kapitał obcyx 100%18pasywa ogółem

Udział zobowiązań bieżących w pasywach ogółem=zobowiązania bieżącex 100%19pasywa ogółem41287. Rentowność41288. kapitału: całkowitego, własnego i stałego.

Podstawowym miernikiem efektywności wykorzystania kapitału przedsiębiorstwa jest wskaźnik rentowności kapitału całkowitego. Określa on wielkość zysku przypadającą na jednostkę zaangażowanego kapitału. Firma, która posiada wyższy wskaźnik, ma większą zdolność do generowania zysków w przyszłości. Im większy zysk netto, tym więcej przedsiębiorstwo może przeznaczyć na inwestycje i większe osiągać zyski w przyszłości.

Wskaźnik rentowności kapitału całkowitego (Wrkc)=zysk nettox 100%20kapitał całkowityWskaźnik rentowności kapitału własnego wyraża efekt finansowy działalności przedsiębiorstwa w przeliczeniu na jednostkę własnych źródeł finansowania majątku. Wskaźnikiem tym są szczególnie zainteresowani właściciele przedsiębiorstw, gdyż jego poziom określa stopę zwrotu z inwestycji w dane przedsiębiorstwo. Wyższa rentowność kapitału własnego oznacza, że przedsiębiorstwo może przeznaczyć większe kwoty zysku na dalszy rozwój firmy.

Wskaźnik rentowności kapitału własnego (Wrkw)=zysk nettox 100%21kapitał własnyKapitały własne oraz zobowiązania długoterminowe stanowią kapitały stałe, które są zaangażowane w działalność przedsiębiorstwa na dłuższy czas. Stosunek zysku netto do kapitału stałego jest nazywany wskaźnikiem rentowności kapitału stałego. Pokazuje on potencjalne możliwości rozwoju przedsiębiorstwa. Jest istotnym miernikiem kondycji finansowej firmy.

Wskaźnik rentowności kapitału stałego (Wrks)=zysk nettox 100%22kapitał stały41289. Przyczynowa analiza zmian rentowności kapitału własnego.

Kompleksową analizę wskaźnika rentowności kapitału własnego stanowi piramida wskaźników ułożona w zależności przyczynowo - skutkowe. Celem takiej analizy jest ustalenie wpływu poszczególnych czynników na zmianę rentowności kapitału własnego. Najbardziej znanym modelem w ocenie zwrotności zaangażowanego kapitału własnego jest model Du Ponta. Jest on rozwinięciem następującej relacji:

zysk netto=zysk nettoxsprzedaż nettoxaktywa ogółemkapitał własnysprzedaż nettoaktywa ogółemkapitał własny23Rentowność kapitału własnego=Rentowność sprzedaży nettoxRotacja majątkuxStruktura kapitałuWpływ poszczególnych czynników na odchylenie łączne można obliczyć wykorzystując szereg metod. Praktyczne jest korzystanie z metody kolejnych podstawień oraz metody logarytmowania, które charakteryzują się prostotą i niską pracochłonnością obliczeń.

41290. Wskaźnik zadłużenia i efektu dźwigni finansowej.

Do analizy struktury pasywów zalicza się także ocenę stopnia zadłużenia przedsiębiorstwa. Wykorzystuje się następujący wskaźnik:

Wskaźnik zadłużenia (Wz)=kapitał obcy24kapitał własnyPożądana relacja kapitału własnego do kapitału obcego powinna wynosić 1:2. W Polsce koszt kapitału obcego jest obecnie dość wysoki, dlatego też wskaźnik zadłużenia przyjmuje często wielkości mniejsze niż w innych krajach europejskich. Jednak dokładna ocena tego wskaźnika wymaga analizy w powiązaniu z oceną oddziaływania dźwigni finansowej, uwzględniając konkretną sytuację danego przedsiębiorstwa.

Dźwignię finansową można zdefiniować jako użycie kapitału o niższym koszcie. Efekt dźwigni finansowej oblicz się za pomocą wzoru:

Efekt dźwigni finansowej=zysk netto zysk netto + skorygowane odsetki25kapitał własnyaktywa ogółemPrzedsiębiorstwo dąży ciągle do podnoszenia rentowności kapitału własnego. Wiąże się to ze stałym powiększaniem stopnia zadłużenia. Im większy jest udział kapitału obcego w strukturze źródeł finansowania, tym większa jest rentowność kapitału własnego.Jest jednak pewna granica.: Zyskowność przedsiębiorstwa rośnie bowiem tak długo, jak długo zysk uzyskiwany dzięki wzrostowi zaangażowania kapitału obcego przewyższa koszt jego obsługi. Przeciętna rentowność całego kapitału (obliczona jako relacja zysku przed spłatą odsetek i opodatkowaniem do kapitału ogółem) musi być wyższa niż wysokość odsetek płaconych za pożyczenie kapitału. Zachowanie właściwej struktury kapitału jest konieczne, ponieważ zbyt wysoki udział kapitału obcego w kapitale firmy może spowodować wzrost kosztów tego kapitału. Wartości wskaźnika powyżej zera świadczą o pozytywnym efekcie dźwigni finansowej i oznaczają, że rentowność kapitału jest wyższa niż wysokość odsetek płaconych za pożyczenie kapitału. Odwrotny skutek, wartości niższe od zera, oznacza negatywny efekt dźwigni finansowej.

41291. Wskaźniki struktury majątkowo- kapitałowej.

W ocenie rentowności jednostki gospodarczej pomocne są informacje o sytuacji majątkowo-kapitałowej przedsiębiorstwa. Do analizy relacji zachodzących w strukturze majątkowo- kapitałowej służą wskaźnik stopień pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym.

Stopień pokrycia majątku trwałego=kapitał własnyx 100%26majątek trwałyPo to, aby przedsiębiorstwo było niezależne finansowo wskazane jest, żeby majątek trwały był co najmniej równy kapitałowi własnemu

41292. Wskaźniki płynności finansowej przedsiębiorstwa.

Majątek obrotowy i źródła jego finansowania są przedmiotem analizy przy ocenie płynności finansowej przedsiębiorstwa. Wyrażają one stosunek środków o określonym stopniu płynności do zobowiązań bieżących. Trzeba pamiętać, że nadmierna płynność środków, wywołana zbyt wysokim poziomem zapasów i należności, wywiera negatywny wpływ na poziom rentowności. Wyróżniamy następujące wskaźniki płynności finansowej:

Wskaźnik płynności I stopnia=środki pieniężnex 100%27zobowiązania bieżące

Wskaźnik płynności II stopnia=płynne środki obrotowex 100%28zobowiązania bieżące

Wskaźnik płynności III stopnia=środki obrotowe bieżącex 100%29zobowiązania bieżąceNiski poziom I stopnia płynności (płynności gotówkowej) wynika z reguł zarządzania gotówką w przedsiębiorstwie, w myśl których zasoby kapitału gotówkowego powinny być ograniczone do niezbędnego minimum.

Większą wartość poznawczą posiadają dwa kolejne wskaźniki. Wskaźnik płynności finansowej II stopnia (Quick ratio) służy do oceny stopnia pokrycia zobowiązań krótkoterminowych aktywami o dużym stopniu płynności. Wielkość tego wskaźnika w granicach 100% uważana jest za wzorcową, ponieważ świadczy o zdolności przedsiębiorstwa do pokrycia w krótkim czasie wymagalnych zobowiązań. Sytuacja, gdy wskaźnik ten wynosi więcej świadczy o zbyt dużym gromadzeniu środków pieniężnych oraz występowaniu wysokiego stanu należności.

Trzeci wskaźnik (Current ratio) powinien oscylować w granicach 200%. Jest on traktowany jako wskaźnik bezpieczeństwa w zakresie płynności środków. Przy określeniu płynności wzorcowej tego wskaźnika wychodzi się z założenia, że z uwagi na rozbieżności czasowe pomiędzy terminami płatności zobowiązań, a uzyskiwanymi wpływami z działalności, środki obrotowe powinny z odpowiednim nadmiarem pokrywać bieżące zobowiązania. Zbyt wysoki poziom wskaźnika świadczy o nadpłynności, co może mieć niekorzystny wpływ na rentowność firmy. Spadek wskaźnika poniżej 150% świadczy o zbyt niskim pokryciu bieżących zobowiązań środkami obrotowymi. Sygnalizuje to, że jednostka gospodarcza może mieć kłopoty z wypłacalnością.

41293. Analiza kapitału obrotowego.

Kapitał pracujący wyraża wielkość kapitałów stałych finansujących majątek obrotowy. Jest on różnicą pomiędzy majątkiem obrotowym a zobowiązaniami bieżącymi. Można go również ustalić odejmując od kapitału stałego (kapitał własny + kapitał obcy długoterminowy) wartość majątku trwałego.

kapitał obrotowy=majątek obrotowyzobowiązania bieżące30Przedsiębiorstwo może posiadać różny poziom kapitału obrotowego w zależności od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej. Zadaniem tego kapitału jest zmniejszenie ryzyka wynikającego z unieruchomienia części środków obrotowych (zapasów, należności) lub też wynikającego ze strat związanych z tymi środkami, np. z trudnością sprzedaży wytworzonych wyrobów. Stanowi on pewnego rodzaju element bezpieczeństwa ułatwiający zachowanie płynności finansowej firmy.

7. Analiza wskaźników rentowności pracy

Istotnym czynnikiem każdej działalności gospodarczej są zasoby ludzkie, z którymi związane są takie wielkości jak stan zatrudnienia, zaangażowany czas pracy oraz ponoszone koszty pracy. Zasoby osobowe decydują o osiąganych efektach gospodarowania poprzez wydajność i rentowność pracy w przeliczeniu na jednego zatrudnionego.

Rentowność pracy jest formą syntetycznego ujęcia efektu finansowego (zysku lub straty) przedsiębiorstwa wypracowanego (wygospodarowanego) przez jednego zatrudnionego. Rosnąca wielkość wskaźnika rentowności pracy stanowi wyraz osiągniętego postępu w efektywności gospodarowania czynnikiem pracy. Obliczanie rentowności pracy wymaga uwzględnienia przeciętnej liczby pracowników zatrudnionych w przeliczeniu na pełnozatrudnionych (ogółem grupy pracowników produkcyjnych czy umysłowych). Jednak zatrudnienie nominalne (zatrudnienie oficjalnie zarejestrowane) może kryć pewne nieprawidłowości, dlatego też należy korzystać z realnego stanu zatrudnienia (zatrudnienie nominalne + zatrudnienie utajone). W celu analizy do typowych form zatrudnienia utajonego zalicza się: pracę pracowników przedsiębiorstwa w godzinach nadliczbowych, pracę osób fizycznych opartą na umowach-zlecenia lub umowach o dzieło czy honoraria agencyjno-prowizyjne.

Podstawowe narzędzia analizy rentowności pracy przedstawiają wzory:

Wskaźnik wydajności pracy Wwp=przychody ze sprzedaży31liczba zatrudnionych

Wskaźnik rentowności zatrudnienia Wrz=zysk netto 32liczba zatrudnionychW zależności od potrzeby badania możemy ujmować zatrudnienie nominalne lub realne. Jako miernik wydajności pracy określamy stosunek przychodów osiągniętych ze sprzedaży wytworzonych wyrobów do liczby zatrudnionych. Wysokość wskaźnika zależy od rodzaju branży.

W analizie przyczynowej rentowności pracy należy zwrócić uwagę na czynniki ją kształtujące, na źródła jej przyrostu. W związku z tym rentowność pracy można przedstawić jako:

zysk netto=aktywa ogółem xsprzedaż nettoxzysk nettoliczba zatrudnionychliczba zatrudnionychaktywa ogółemsprzedaż netto33Wskaźnik rentowności zatrudnienia Wrz=wyposażenie majątkowe czynnika ludzkiegoxrotacja majątkuxrentowność sprzedaży nettoRentowność zatrudnienia można przedstawić jako iloczyn wyposażenia majątkowego czynnika ludzkiego, obrotowości majątku oraz rentowności sprzedaży.

Wskaźnik wyposażenia majątkowego czynnika ludzkiego wyznacza wartość aktywów przypadających na jednego zatrudnionego, jest syntetycznym miernikiem poziomu stosowanej technologii. Wskaźnik ten może być utożsamiany z kapitałochłonnością produkcji. W przypadku przedsiębiorstw, wykazujących wyższą wartość tego wskaźnika, mamy do czynienia z większym zaangażowaniem zasobów majątku trwałego i obrotowego w procesy produkcji. Tendencja do oszczędzania pracy prowadzi do mechanizacji i automatyzacji procesu wytwarzania, a to z kolei znajduje odbicie we wzroście wskaźników kapitałochłonności. Wpływając na poziom osiąganej rentowności, istotnie oddziałują one na wybór realizowanych strategii, szczególnie w sferze inwestycji.

Kolejnym sposobem jest przedstawienie wpływu następujących czynników na rentowność zatrudnienia, a mianowicie: średniego wynagrodzenia, produktywności wynagrodzeń oraz rentowności sprzedaży.

zysk netto=wynagrodzenie xsprzedaż nettoxzysk nettoliczba zatrudnionychliczba zatrudnionychwynagrodzeniesprzedaż netto34Wskaźnik rentowności zatrudnienia Wrz=średnie wynagrodzeniexproduktywność wynagrodzeńxrentowność sprzedaży netto

ANALIZA FINANSOWA

Ocena zagrożenia upadłością.

Altman zbadał niegdyś 33 przedsiębiorstwa, które zbankrutowały i 33 w dobrej kondycji finansowej, odpowiednio z podobnych branż. Z 22 wskaźników wybrał kilka i z nich stworzył wskaźnik mający odpowiedzieć na pytanie czy podmiot jest zagrożony bankructwem. Globalny wskaźnik Altmana:

Z = 1.2 A + 1.4 B + 3.3 C + 0.6 D + 1.0 E

A - relacja kapitału pracującego do aktywów ogółem, to wskaźnik struktury mówiący ile kapitału pracującego (majątek obrotowy - zadłużenie bieżące) mieści się w majątku ogółem.

B - relacja zysku zatrzymanego do aktywów ogółem, to też wskaźnik struktury bo aktywa=pasywom. Zysk zatrzymany (pozostawiony), to część zysku netto, która nie została przeznaczona na dywidendy.

C - relacja zysku przed opodatkowaniem i spłatą odsetek EBIT (przychody - koszty bez odsetek od kredytów i pożyczek wraz z wynikiem zdarzeń nadzwyczajnych) do aktywów ogółem. Nie uwzględnia się kosztów pożyczenia kapitału, sytuacja taka, jak byśmy sami mieli kapitał. Podatek jest niezależny od przedsiębiorstwa, tak jak ulgi w nim.

D - wartość rynkowa przedsiębiorstwa (wartość rynkowa * liczba akcji) do wartości księgowej długów (kapitału obcego).

E - sprzedaż do aktywów ogółem - to wskaźnik produktywności (obrotowości) aktywów ogółem

Z  1,81 mamy prawo przypuszczać, że podmiot gospodarczy jest zagrożony bankructwemZ = 2,675wartość rozgraniczająca przedsiębiorstwa o dobrej i złej sytuacji finansowej.Z > 2,99świadczy to o dobrej sytuacji finansowej.

Wzorcowe układy nierówności.

Ich celem jest stwierdzenie czy mamy do czynienia z rozwojem, a jeżeli tak to czy na drodze gospodarowania ekstensywnego czy intensywnego.

Rozwój jest rozumiany jako wzrost zysku, przychodów, produkcji, majątku, kapitału.

Działalność ekstensywna: gdy nasze efekty końcowe są osiągane poprzez przyrosty majątkowe lub osobowe w przedsiębiorstwie, proporcjonalne do nich są przyrosty efektów i zysków.

Gospodarowanie intensywne polega na najbardziej efektywnym wykorzystaniu zasobów majątkowych i osobowych, osiągane na drodze np. zwiększenia automatyzacji procesu produkcyjnego, produktywności posiadanych maszyn, wydajności pracy, poprawie procesu zarządzania, usprawnienia działalności handlowej. W przypadku działalności intensywnej nawet przy zwiększeniu liczby zatrudnionych i majątków efekty przedsiębiorstwa rosną szybciej, nieliniowo.

Przedsiębiorstwo powinno charakteryzować się rozwojem na drodze gospodarowania intensywnego.

Wzorcowe układy nierówności tworzone są dla wskaźników bezwzględnych (wartościowych) i względnych (jakościowych). Wskaźniki w układzie jakościowym są pochodnymi względem ujęcia wskaźników w układzie ilościowym.

Podstawowy układ ilościowy to relacja czterech indeksów dynamiki:

iR < iM < iP < iZ

i - indeks dynamiki

R - przeciętny stan zatrudnienia

M - przeciętny stan majątku ogółem

P - przychody (mogą być zawężone)

Z - zysk (z wybranego tytułu)

iR < iMSzybszy przyrost majątku niż zatrudnienia świadczy o wzroście technicznego uzbrojenia pracy, inaczej wyposażeniu majątkowym czynnika ludzkiego (ilość majątku na zatrudnionego). Może być to związanie z automatyzacją produkcji, ale także ze wzrostem należności, zapasów, majątku finansowego.iM < iPSzybszy przyrost przychodów niż majątku oznacza intensywne wykorzystanie majątku, świadczy to o wzroście produktywności majątku, rotacji tego majątku.iR < iPPrzychód rosnący szybciej niż zatrudnienie oznacza wzrost produktywności zatrudnionych, czyli wydajności pracy.iP < iZSzybszy wzrost zysków niż przychodów świadczy o szybciej rosnących przychodach niż kosztach albo o stałych lub malejących kosztach przy rosnących przychodach. Przyrost kosztów nie jest niczym złym, jeżeli jest kompensowany przez szybszy przyrost przychodów.iM < iZRosnące szybciej zyski niż majątek świadczy o wzroście rentowności aktywów ogółem czy kapitałów ogółem (konstrukcja teoretyczna).iR < iZSzybciej rosnące zyski od zatrudnienia świadczą o intensywnym wykorzystaniu zasobów osobowym, wzrasta wówczas rentowność zatrudnionych. Można to też nazwać wydajnością pracy.

Same wskaźniki powinny przekraczać 100%, by ogólnie mieć do czynienia z rozwojem.

W miejsce majątku można w tym układzie wprowadzić wynagrodzenia lub ogólniej koszty pracy obejmujące wynagrodzenia wraz z narzutami (podróże służbowe, ekwiwalenty), umowy o dzieło i umowy-zlecenia. Można uwzględniać zatrudnienie rzeczywiste obejmujące zatrudnienie nominalne i utajone (np. na skutek dodatkowych umów czy urlopów chorobowych). Układ owy można również rozbudować o zysk netto, koszty ogółem (było na ćwiczeniach).

Układ jakościowy.

Jest uzależniony w swojej konstrukcji od układu ilościowego.

techniczne uzbrojenie pracy

produktywność majątku

wydajność pracy

rentowność przychodów

rentowność majątku

rentowność zatrudnionych

Jeżeli produktywność majątku wzrasta szybciej niż techniczne uzbrojenie pracy znaczy to, że majątek jest wykorzystywany efektywnie i warunkuje wzrost produktywności zatrudnionych.
Jeżeli szybciej wzrasta produktywność zatrudnionych niż techniczne uzbrojenie pracy, znaczy to efektywne wykorzystanie czynnika ludzkiego
Jeżeli produktywność zatrudnionych wzrasta szybciej niż produktywność majątku świadczy to o lepszym wykorzystaniu pracy ludzkiej niż majątku.
Jeżeli szybciej rośnie rentowność przychodów niż produktywność majątku następować może korzystna zmiana kosztów w porównaniu do przychodów, lepiej jest wykorzystywany majątek.

Rentowność przychodów rosnąca szybciej niż produktywność zatrudnionych może świadczyć o korzystnym wykorzystaniu zasobów osobowych lub/i korzystnej relacji koszty-przychody.
- efektywne wykorzystanie składników majątkowych, relacji przychodów-koszty.
Szybszy wzrost rentowności zatrudnionych od technicznego uzbrojenia pracy znaczy lepsze efekty pracy zatrudnionych i ich dobre wykorzystanie, korzystna relacja przychody-koszty.
- szybciej rosnąca rentowność niż produktywność zatrudnionych świadczy o korzystnej relacji przychody-koszty.
- szybciej rosnąca rentowność zatrudnionych niż rentowność przychodów
- szybciej rosnąca rentowność zatrudnionych niż rentowność majątku

Można podobnie jak w układzie ilościowym zamienić majątek na koszty pracy:

przeciętne koszty wynagrodzeń (lub pracy) jednego zatrudnionego

produktywność wynagrodzeń (lub kosztów pracy)

wydajność pracy

rentowność przychodów

rentowność wynagrodzeń (kosztów pracy)

rentowność zatrudnionych

Oczekujemy, że wskaźniki te będą przekraczały 100%.

Co i w jakim stopniu wpływa na wartości przychodów i zysków? To pytanie, na które możemy próbować odpowiedzieć wykorzystując syntetyczną analizę wskaźnikową wzorcowych układów nierówności.

Jeżeli wszystkie znaki są odwrócone mamy do czynienia z regresem firmy, jeżeli wszystkie są zgodne - z jej rozwojem. Mało niezgodności świadczy o rozwoju przedsiębiorstwa z zachwianymi niektórymi elementami. Może to być oznaka działalności ekstensywnej.

Syntetyczne badanie Altmana i ocenę na podstawie nierówności można wykonać na początku i końcu badań. Na początku: by wyrobić sobie pogląd na temat przedsiębiorstwa i go ewentualnie zweryfikować, na końcu: by potwierdzić efekty badań analizy szczegółowej. W praktyce przeprowadza się w procesie badawczym zarówno układ ilościowy, jak i jakościowy. Może nastąpić uzupełnienie wnioskowania, nie powinny się pojawić sprzeczności. Na ćwiczeniach rozpoczynamy od badania syntetycznego, by mieć obraz całości przedsiębiorstwa i zejść do szczegółów. Na końcu ponownie otrzymamy obraz całościowy rozszerzony o badania szczegółowe. Analiza piramidalna może być kontynuacją analizy wskaźnikowej.

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

---