Ozy, formy terenu w obszarach młodoglacjalnych, powstające w szczelinach i kanałach lądolodu w jego strefie czołowej dzięki akumulacji materiału (piaski i żwiry) niesionego przez wody lodowcowe.
Żwir, luźna skała osadowa należąca do grupy psefitów. [Psefity, osadowe skały okruchowe o średnicy ziarn powyżej 2 mm. Do psefitów należą m. in.: żwiry, zlepieńcei brekcje.]
Składa się z obtoczonych okruchów skalnych (tzw. otoczaków) o średnicy przekraczającej 2 mm (zwykle od kilku do kilkunastu cm).
W zależności od genezy wyróżnia się żwiry: morskie - nagromadzone na morskich wybrzeżach, jeziorne - związane z sedymentacją w jeziorach, rzecznolodowcowe - związane z przepływem wód lodowcowych, rzeczne - związane z działalnością rzek.
Zlepieniec, konglomerat, zwięzła skała osadowa należąca do grupy skał okruchowych. Zbudowana z obtoczonych okruchów skalnych, scementowanych ponownie różnego typu spoiwem (najczęściej węglanowym, krzemionkowym lub ilastym). Powstaje we wszystkich środowiskach sedymentacyjnych.
Brekcja, druzgot, okruchowiec, klasyczna skała osadowa. Składa się z okruchów różnych skał lub kości zwierzęcych (brekcja kostna), o ostrych krawędziach i spoiwie krzemionkowym, wapiennym, żelazistym lub innym. Powstaje niekiedy wskutek pokruszenia skał podczas przesunięć tektonicznych i powtórnego ich scementowania (brekcja tektoniczna). Możliwa jest też brekcja wulkaniczna, intruzyjna, osadowa.
Ozy tworzą wydłużone, niekiedy silnie kręte wały o długości od kilkuset m do kilkudziesięciu km, szerokości od kilkudziesięciu do stukilkudziesięciu m, wysokości od kilku do blisko 100 m.
Przebieg oz odpowiada w ogólnych zarysach kierunkowi przesuwania się lodowca. Ozy są często spotykaną formą rzeźby w północnej Polsce.
Kemy, formy terenu w obszarach młodoglacjalnych, powstające w trakcie wycofywania się lądolodu z terenów nizinnych, na skutek osadzania w szczelinach topniejącego lodowca materiału przynoszonego przez potoki roztopowe.
(Mułek, luźna skała osadowa, należąca do grupy skał okruchowych, powstała w wyniku sedymentacji drobnych ziaren skalnych (średnica ziaren 0,01-0,1 mm) w jeziorach i płytkich zbiornikach morskich.)
Okruchowe skały, skały klastyczne, typ skał osadowych, powstających w wyniku nagromadzenia okruchów skalnych i ziaren mineralnych będących produktem procesów wietrzenia skał wcześniej istniejących.
[ Ze względu na stopień konsolidacji materiału skalnego wyróżnia się skały okruchowe: luźne - nie scementowane żadnym spoiwem (np. muły, piaski, iły) oraz zwięzłe - kiedy skała luźna poprzez diagenezę ulegnie scementowaniu określonym spoiwem (np. mułowce, piaskowce, iłowce).
Ze względu na wielkość okruchów skalnych wyróżnia się: psefity, psamity, aleuryty i pelity. Do skał okruchowych zaliczane są również skały piroklastyczne. ]
Piasek, luźna skała osadowa, należąca do grupy psamitów. (Psamity, osadowe skały okruchowe o średnicy ziarn 0,1-2 mm. Do psamitów należą piaski i piaskowce, przy czym ze względu na wielkość (średnicę) ziarn dzielą się na: gruboziarniste (2-1 mm), średnioziarniste (1-0,5 mm) i drobnoziarniste (0,5-0,1 mm)) Skład mineralny piasku jest bardzo zróżnicowany i zwykle wskazuje jego pochodzenie, a niekiedy także długość jego transportu.
W zależności od składu wyróżnia się: piaski kwarcowe - najbardziej rozpowszechnione, złożone prawie wyłącznie z kryształów kwarcu (nawet do 100%), z niewielką domieszką skaleni, muskowitu, związków żelaza oraz minerałów ciężkich (np. cyrkon, monacytu, rutylu), piaski arkozowe - złożone z kwarcu, skaleni i niewielkich domieszek mik, oraz piaski szarogłazowe - złożone z okruchów różnych skał drobnokrystalicznych.
W zależności od genezy wyróżnia się: piaski wydmowe - związane z działalnością wiatru, piaski rzeczne - związane z działalnością rzek, piaski rzecznolodowcowe - związane z przepływem wód lodowcowych oraz piaski morskie - nagromadzone na wybrzeżach morskich.
Barwa piasku może być biała, żółtawa, brunatna, czerwonawa, zielonkawa, a nawet czarna i związana jest z zawartością skaleni, glaukonitu, tlenków i wodorotlenków żelaza.
[Glaukonit (K<1(FeIII,FeII, Al, Mg)2-3[Si23(Si, Al)O10](OH)2⋅nH2O), ciemnozielony glinokrzemian żelaza, potasu, glinu i magnezu. Pospolity składnik skał osadowych powstałych w środowisku morskim, nadaje skałom zielonkawą barwę. Krystalizuje w układzie jednoskośnym.