Pajęczaki (Arachnida) - gromada stawonogów obejmująca przeszło 61 tys. gatunków sklasyfikowanych w 11 rzędach. Istnieją dowody potwierdzające fakt, że pajęczaki istniały już 400 mln lat temu i były pionierami życia na lądzie. Budowa Przedstawiciele pajęczaków osiągają od ok. 0,1 mm do ponad 30 cm długości. Ciało pajęczaka zbudowane jest z dwóch zasadniczych części: część przednia zwana jest głowotułowiem i - jak sama nazwa wskazuje - w jej skład wchodzą połączone głowa i tułów. Część tylna nosi nazwę odwłoku i zawiera organy rozrodcze i trawienne. Pajęczaki posiadają 6 par odnóży, dwie pierwsze pary przekształcone są w szczękoczułki i nogogłaszczki, pozostałe 4 pary na głowotułowiu są odnóżami krocznymi (lokomocyjnymi). Znajdujące się z przodu nogogłaszczki nie służą do chodzenia, ale do orientacji w terenie, odżywiania się i magazynowania nasienia. Przy otworze gębowym znajduje się para szczękoczułek służących do przekłuwania ofiary, obrony oraz do kopania nor w ziemi lub innych czynności. Ciało pajęczaków pokryte jest oskórkiem chitynowym. Pod nim znajduje się jednowarstwowy nabłonek tworzący oskórek. Tryb życia Większość pajęczaków prowadzi drapieżny tryb życia, część, np. roztocze, są pasożytami, w większości zewnętrznymi. Czasem przenoszą choroby. Środowiskiem życia większości pajęczaków jest ląd. W większości prowadzą nocny tryb życia. Niektóre wyjątki, takie jak np. pająk topik żyją w wodzie. Oddychanie Oddychają tchawkami (kapturce, zaleszczotki, solpugi, kosarze, roztocze) lub płucotchawkami (skorpiony, biczykoodwłokowce, rozłupnogłowce, tępoodwłokowce i większość pająków). Głaszczkochody i niektóre roztocze oddychają całą powierzchnią ciała. Ich układ oddechowy składa się z: - 2 płucotchawek - 2 par tchawek Pająkom do oddychania powietrzem atmosferycznym służą płucotchawki znajdujące sie na odwłoku. Płucotchawka składa się z komory, do której prowadzi przetchlinka. Wewnątrz komory rozmieszczone są równoległe, silnie unaczynione płytki. Powietrze, przechodząc przez przestrzenie między płytkowe, oddaje tlen, a zabiera dwutlenek węgla i usuwa go z organizmu. Odżywianie Przeważająca większość pajęczaków to formy drapieżne; niektóre z nich nie gardzą też pokarmem roślinnym. Roztocze odżywiają się resztkami organicznymi, samice niektórych gatunków pasożytniczych odżywiają się krwią kręgowców. Układ pokarmowy pajęczaków składa się z: - otworu gębowego - przełyku - żołądka - jelita przedniego - jelita środkowego (wydziela soki trawienne) - jelita tylnego - odbytu (znajdującego się na odwłoku) Układ krążeniaUklad krwionośny jest zależny od typu narządów oddechowych. Jeżeli występują płucotchawki to system naczyń jest liczny, natomiast w przypadku tchawek, które są narządami doprowadzającymi tlen do wszystkich tkanek, system naczyń jest znacznie zredukowany. Bezbarwna krew rozprowadzona jest po całym ciele systemem naczyń krwionośnych. Układ krwionośny jest otwarty. Naczynia krwionośne pełnią funkcję tętnic, naczynia żylne - żył. Szczególną złożoność układu krwionośnego obserwuje się u skorpionów. Serce zlokalizowane jest w odwłoku (u form prymitywnych wykazuje przewężenia zgodne z metamerią odwłoka). U większości roztoczy serce zanikło lub uległo redukcji. U bardzo drobnych roztoczy układ krwionośny nie występuje.Wydalanie Do jelita otwierają się cewki Malpighiego (pochodzenia endodermalnego). Substancją wydalaną jest guanina. Parzyste gruczoły koksalne w głowotułowiu połączone z pęcherzem mają ujście u nasady tylnych odnóży.Zmysły Narządami dotyku są włoski, głównie na nogogłaszczkach. Wszystkie pajęczaki (poza roztoczami) mają oczy umiejscowione na górnej części głowotułowia. Różna liczba i umiejscowienie oczu są cechą systematyczną. Ich układ nerwowy to zwój podprzełykowy. Od niego odchodzą 2 pnie nerwowe. Jest on łańcuszkowy, jak u owadów.
Dotyk Jest to podstawowy zmysł pająka. Włoski są odpowiedzialne za wyczuwanie drgań sieci, a bardziej wyspecjalizowane - trichobotia - wyczuwają drgania powietrza. Innym narządem odbierającym te bodźce są narządy szczelinowate - występujące pojedynczo lub w grupach (narządy lirowate). Są one narządami proproreceptywnymi, co znaczy, że odbierają informacje o napięciu poszczególnych części kuticuli - np. stawów.
Węch Narządy węchowe zlokalizowane są na górnej stronie stopy.
Smak Smak odbierany jest przez komórki smakowe zgrupowane w bocznej ścianie gardzieli.
Wzrok Pająki posiadają 8, 6 a czasem są całkowicie pozbawione oczu, jednak najczęściej mamy do czynienia z ośmioma. Ten zmysł u większości pająków nie odgrywa znaczącej roli i służy jedynie odróżnieniu dnia od nocy - tak jest i u ptaszników. Wyjątkiem są tu skakuny, których wzrok jest doskonały. Oczy pająków można podzielić na dwie grupy: oczy główne - dzienne - i boczne, nocne....
Rozmnażanie Pajęczaki są rozdzielnopłciowe, przechodzą rozwój prosty z wyjątkiem roztoczy, u których występują stadia larwalne. Mocno zaznaczony jest dymorfizm płciowy, w niektórych przypadkach występuje kanibalizm, polegający na tym, że samiec (mniejszy od samicy) po zapłodnieniu pada jej ofiarą. Narządy rozrodcze znajdują się w odwłoku. Narządy męskie: parzyste jądra, 2 nasieniowody, otwór płciowy, narząd kopulacyjny Narządy żeńskie: nieparzyste jajniki, 2 jajowody, pochwa, otwór płciowy między przetchlinkami prowadzącymi do płuc lub tchawek Znaczenie pajęczaków pająki są głównymi wrogami wielu szkodliwych gatunków owadów, np. zaleszczotek pospolity żywi się larwami moli, roztoczami, itp.,,,ze względu na występowanie w dużych ilościach (np. na 1 m² pola koniczyny może występować od 160 do 250 pajęczaków) mają ogromne znaczenie zwłaszcza w ekosystemach zmienionych przez gospodarkę ludzką;,,,są regulatorami liczebności zwierząt (skorpiony, jadowite pająki);,,,powodują niszczenie drzew, krzewów i innych upraw (wiele gatunków roztoczy ssie soki roślinne);,,,atakują zgromadzone zapasy żywności i inne materiały (np. roztocz serowy, rozkruszek mączny);,,,,,,wywołują choroby:,,,świerzbowiec ludzki - świerzb;,,,są wektorami chorób zakaźnych, np. boreliozy (wywoływanej przez krętka Borrelia burgdorferi) przenoszonej przez kleszcze;,,,są alergenami kurzu domowego (np. Dermatophagoides pteronyssimus).