Paragwaj (Paraguay, Republika Paragwaju), państwo w Ameryce Pd.; 407 tys. km²; 6,0 mln mieszk. (2003), Indianie, Metysi, Kreole, biali; katolicy; stol. i gł. port: Asunción, inne m. San Lorenzo, Ciudad del Este; j.u. hiszp.; republika. Kraj nizinny (Gran Chaco), na wsch. Wyż. Brazylijska; klimat zwrotnikowy — suchy na zach., wilgotny na wsch.; gł. rz.: Paragwaj, Parana; lasy podzwrotnikowe, sawanny, w solniskach roślinność słonolubna. Podstawą gospodarki jest ekstensywna hodowla bydła w gospodarstwach wielkoobszarowych; uprawa manioku, kukurydzy, soi, trzciny cukrowej, bawełny, kawowca; sadownictwo; eksploatacja lasów (kebraczo); wydobycie soli kam.; przemysł spoż., skórz.; turystyka. — Terytorium zamieszkane przez Indian, od ok. 1540 kolonizowane i chrystianizowane przez Hiszpanów (jezuickie redukcje misyjne), do 1776 w hiszp. wicekrólestwie Peru, następnie w wicekrólestwie La Platy; od 1813 niepodległa republika; do końca lat 60. XIX w. stabilizacja polit., pomyślny rozwój gosp.; 1864-70 pokonany w wojnie paragwajskiej, poniósł znaczne straty terytorialne, do 1876 był okupowany; w wyniku wojny z Boliwią o Chaco (1932-35) zdobył znaczną część spornego z Boliwią terytorium; 1954-89 dyktatura gen. A. Stroessnera, obalonego przez własną partię (colorados), która utrzymała władzę.

---