Patofizjologia, wykład 2 21.10.2009

CHOROBY PRZYTARCZYC
doc J.Chudek

Przyczyny hiperkalcemii:

• Choroby nowotworowe (np. szpiczak mnogi)

• Pierwotna nadczynność przytarczyc

• Zatrucie Wit. D

• Sarkoidoza

• Zespół zmiażdżenia

• Przedawkowanie Wit. A

• Polekowa (analog PTH - teriparatide, leczenie osteoporozy)

• FBHH (rodzinna hiperkalcemia hipokalciuryczna) - mutacja receptora, przestawienie poziomu nastawnego

PIERWOTNA NADCZYNNOŚĆ PRZYTARCZYC

Rodzinna	Sporadyczna
Przerost wszystkich gruczołów i/lub gruczolaki	Gruczolak	Rak

80% - pojedynczy gruczolak
5% - mnogie gruczolaki

Epidemiologia - 25/100 000 osób rocznie; 30-50rż, częściej kobiety

Obraz chorobowy
- większość przypadków - przebieg skąpo objawowy/bezobjawowy
- następstwa hiperkalcemii (niespecyficzne) - brak łaknienia, nudności, zaparcia
- nawracająca kamica nerkowa (wapnica)
- wzmożona osteoliza - zaburzenia mineralizacji (zwyrodnienie włóknisto-torbielowate kości, osteoporoza)
- przełomy hiperkalcemiczne (rzadko)

Rozpoznanie
surowica + mocz: ↑Ca całkowity, ↑PTH

Lokalizacja gruczolaka przed pierwszym zabiegiem operacyjnym - USG, scyntygrafia sesta MIBI

Rodzinnie występująca nadczynność przytarczyc
- gen meniny - MEN1
- gen receptora kinazy tyrozynowej RET
- gen parafibrominy - HRPT2
- gen receptora dla wapnia - CaBR

MEN-1
- mutacja dominująca
- wyspiak trzustki, rakowiak, gruczolak przysadki
- rzadki zespół
- rozpoznanie: co najmniej 2 guzy, więcej niż jeden członek rodziny
- insulinoma - guz niewidoczny w badaniach obrazowych, usunięcie głowy i ogona trzustki

MEN-2
- mutacja genu RET, cecha dominująca
- mutacje skupione w 2 egzonach
- podtypy:
rak rdzeniasty tarczycy (MEN 2A)
guz chromochłonny
gruczolak/przerost przytarczyc
marfanoidalna sylwetka (MEN 2B)

Zespół FBHH
- rozsiane mutacje
- upośledzona wrażliwość na wapń
- receptor hamowany przy wyższym niż norma st Ca
- heterozygoty - bezobjawowo (hiperkalcemia + hipokalciuria)
- homozygoty - objawy od okresu noworodkowego

Mutacja genu parafibrominy
- 10 rodzin na świecie
- włókniaki żuchwy
- guzy nerek

Wtórna nadczynność przytarczyc
- ↑ st fosforanów
- ↓ syntezy 1,25(OH)₂D₃ → ↓ absorpcji Ca w jelitach - ↓st Ca
- ↓ liczby Ca-receptorów w przytarczycach
↓
WZROST SEKRECJI PTH
- obraz kliniczny: zwapnienia w obrębie tkanek miękkich, okołostawowych, miażdżyca

Przyczyny hipokalcemii
- samoistna niedoczynność przytarczyc (ch.autoimmunologiczna)
- niedoczynność przytarczyc po strumektomii
- radioterapia
- niedobór Wit. D
- krzywica D-zależna
- przewlekła hipomagnezemia (upośledzona synteza PTH)
- OZT, rabdomioliza, lizy guza
- zespoły złego wchłaniania
- przewlekła niewydolność nerek
- oporność na PTH (rzekoma niedoczynność przytarczyc)
- zespół hipokalcemiczno-hiperkalciuryczny
-polekowa (cinaclet, bisfosfoniany)

NIEDOCZYNNOŚĆ PRZYTARCZYC
Przyczyny:
najczęściej postać idiopatyczna
jatrogenna
po radioterapii
przerzuty
hemochromatoza
- zespół hipokalcemiczno-hiperkalciuryczny
- zespół Kearnsa-Sayre'a
- zsp. DiGeorge'a
- chondrodysplazja

Objawy:
- przewlekła: zaćma (zwapnienie soczewki), objawy pozapiramidowe (zwapnienia jąder podkorowych)
- ostra: tężyczka, szybkie obniżenie się st wapnia, „+” testy prowokacyjne (objaw Chvostka, Trousseau)

Rozpoznanie
surowica: ↓Ca całk i zjonizowany, śladowe st PTH

Rzekoma niedoczynność przytarczyc
- bardzo rzadka choroba
- oporność na działanie PTH, TSH, LH, FSH
- dyskretna hipokalcemia
- niskorosłość, otyłość, brachydaktylia (skrócenie palców), podskórne kalcyfikacje

Chondrodysplazja Jansena
- objawy nadczynności przytarczyc mimo niskich st PTH
- niskorosłość, deformacje kostne
- hiperkalcemia