52. Ośrodkowy układ nerwowy (OUN), inna nazwa to: centralny układ nerwowy (CUN) - jest to najważniejsza część układu nerwowego kręgowców. Składa się z mózgowia i rdzenia kręgowego.
Ośrodkowy układ nerwowy jest chroniony przez kości czaszki oraz kręgosłup. Zbudowany jest z istoty szarej i białej. Częścią składową istoty szarej są komórki nerwowe.
Oprócz nich znajdują się włókna nerwowe rdzenne i bezrdzenne, tkanka glejowa i naczynia krwionośne wraz z paskami tkanki łącznej. Skład istoty białej to tkanka glejowa, naczynia włókien nerwowych nie mających osłonki Schwanna.
Centralny układ nerwowy(osrodkowy)- pełni nadrzędną funkcję wobec pozostałych układów, kontroluje czynnosci wszystkich organów człowieka - mózgowie, rdzeń kręgowy!!!
53. Budowa mózgu
Najważniejszą częścią układu nerwowego jest mózg. Leży on w mózgoczaszce a jego masa waha się w granicach 1,5 kg. Mózg zajmuje praktycznie całą przestrzeń puszki mózgowej, gdyż ma ona zazwyczaj około 1,6 dm3 . Delikatny mózg chroniony jest dzięki oponom mózgowym oraz czaszce. Pomiędzy oponami ( naczyniówką, pajęczynówką, twardówką) znajduje się płyn mózgowo- rdzeniowy, amortyzujący wstrząsy i uderzenia. Mózg dzieli się na pięć elementów: - kresomózgowie, - międzymózgowie, - śródmózgowie, - tyłomózgowie ( móżdżek) - zamózgowie ( rdzeń przedłużony).
W obrębie kresomózgowia występuje podział na półkule mózgowe [lewą i prawą], które łączą się ze sobą poprzez spoidło wielkie. Odbiór bodźców następuje w półkulach " na krzyż". Dzięki temu prawa półkula odpowiedzialna jest za odbiór informacji i bodźców z lewej części ciała i odwrotnie, prawa lewa półkula odpowiada za prawą stronę ciała. Kresomózgowie pokrywa silnie pofałdowana substancja szara ( ciała komórek nerwowych). W obrębie jednej półkuli występują płaty mózgowe, które przedzielone są od siebie za pomocą bruzd. W jednej półkuli wyróżniamy kolejne płaty: - płat skroniowy ( zawierający ośrodek słuchu oraz rozumienia bodźców słuchowych), - płat potyliczny ( zawierający ośrodki wzroku), - płat ciemieniowy ( zawiera ośrodki czuciowe), - płat czołowy ( znajdują się w nim ośrodki ruchowe).
54. Spondylolisteza (ześlizgniecie kręgów) to zmiana miejsca trzonu kręgu najczęściej w odcinku lędźwiowym kręgosłupa (ostatni kręg lędźwiowy ześlizguje się ku przodowi do pierwszego kręgu krzyżowego).
Objawami spondylolistezy są: ból i ucisk korzeni nerwowych, ograniczone ruchy kręgosłupa, utrudnione chodzenie, zwiększone napięcie mięśni zginaczy biodra (od kości miednicy do kości piszczelowej), nadmierne wygięcie ku przodowi części lędźwiowej kręgosłupa. Polega ona na przesunięciu (podwichnięciu) 2 kręgów względem siebie (wyższy kręg ulega przesunięciu do przodu względem niższego). Taki stan prowadzi do utraty stabilności kręgosłupa, pogorszenia sprawności ruchowej chorego człowieka, przewlekłego bólu oraz wystąpienia różnych objawów neurologicznych.
Lekarz diagnozuje spondylolistezę na podstawie rozpoznania, przesuwając ręką po kręgosłupie wyczuwa ześlizgnięto kręg, choremu podaje się leki rozluźniające mięśnie oraz przeciwbólowe. Utrzymujący się ból oraz powiększające się ześlizgniecie jest wskazaniem do operacji, w której kręgosłup zostanie ustabilizowany.