Zestaw IV - Ratownictwo Górnicze
Pytanie nr 1
Omówić organizację, strukturę i zadania ratownictwa górniczego w Polsce.
Obecnie obowiązują w ratownictwie górniczym trzy podstawowe akty prawne określające zarówno zasady organizacji służb, jak również ich działalność, tak w zakresie przygotowania fachowego, profilaktyki jak i likwidacji skutków zagrożeń spowodowanych warunkami charakterystycznymi dla środowiska. Są to: - Prawo Geologiczne i Górnicze - Ustawa z dnia 27.07.2001r. Dz. U. Nr 110 z 2001r. poz. 1190; - Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 12.06.2002r. w sprawie ratownictwa górniczego, (Dz. U. Nr 94 z 2002r. poz. 838);
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28.06.2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych, Dz. U. Nr 139 poz. 1169.
Ratownictwo górnicze to służby zorganizowane w kopalniach (ratownictwo przedsiębiorcy) oraz w innych podmiotach zawodowo trudniących się ratownictwem.
Ich zadaniem jest niesienie pomocy ludziom zagrożonym niebezpiecznymi czy katastrofalnymi zdarzeniami, a także ratowaniem mienia kopalń w przypadku zaistnienia: pożaru, wybuchu gazów lub pyłu węglowego, wyrzutu gazów i skał, wdarcia się wody do wyrobisk górniczych, zawału skał, tąpnięcia itp. Służby te mają także obowiązek dokonywania penetracji nieprzewietrzanych wyrobisk, likwidacji sytuacji, jakie mogą zagrozić bezpieczeństwu ruchu zakładu w szerokim rozumieniu problemu, w tym wykonywania prac profilaktycznych zapobiegających powstawaniu zdarzeń zagrażających ludziom i ruchowi zakładu.
Ratownictwo górnicze tworzą służby: - ratownictwa górniczego przedsiębiorcy; - Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego lub innego podmiotu zawodowo trudniącego się wykonywaniem czynności w zakresie ratownictwa górniczego, zwanego „jednostką ratownictwa”.
Polskie przepisy ustanawiają następującą strukturę ratownictwa górniczego: nadzór ogólny nad ratownictwem górniczym sprawuje Prezes Wyższego Urzędu Górniczego przy pomocy Dyrektorów Okręgowych Urzędów Górniczych
Pytanie nr 2
Omówić organizację drużyny ratowniczej, zasady naboru członków do drużyny ratowniczej.
W zakładzie górniczym musi być powołana drużyna ratownicza, w skład której wchodzą: kierownik drużyny (kopalnianej stacji ratownictwa górniczego) i dwóch jego zastępców, ratownicy górniczy, mechanicy sprzętu ratowniczego, specjaliści ratownictwa górniczego - fachowcy posiadający odpowiedni zasób wiedzy i doświadczenia w zwalczaniu zagrożeń górniczych. Ratownicy są podzieleni na zastępy stanowiące najmniejsze zespoły ludzi uprawnione do realizacji zadań w czasie akcji. W skład zastępu wchodzi zastępowy i czterech ratowników. W przypadku występowania w kopalni szczególnych zagrożeń może zachodzić potrzeba utrzymania w drużynie zastępów specjalistycznych.
Przynależność do drużyny ratowniczej jest dobrowolna. Przepisy określają, że ratownikiem górniczym może być pracownik kopalni, który: ukończył 21 lat życia, przepracował na dole nie mniej niż 12 miesięcy, ma odpowiedni stan zdrowia, w tym predyspozycje psychologiczne potwierdzone odpowiednimi badaniami specjalistycznymi, ukończył z wynikiem pomyślnym kurs kwalifikacyjny. Kurs ten powinien powtarzać nie rzadziej niż 5 lat. Musi wypełniać przyjęte dobrowolnie obowiązki ratownika, a w razie naruszenia dyscypliny kierownik drużyny może zawiesić go w działalności. Jeżeli okoliczności, jakie spowodowały zawieszenie nie ustąpią w ciągu 14 dni, ratownik powinien zostać skreślony z ewidencji drużyny.
Pytanie nr 3
Omówić zasady organizacyjne prowadzenia akcji ratowniczej.
W przypadku wystąpienia zagrożenia życia i zdrowia pracowników zakładu górniczego, bezpieczeństwa ruchu zakładu górniczego lub zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego, w związku z ruchem zakładu górniczego niezwłocznie podejmuje się i prowadzi akcję ratowniczą. Przepisy rozporządzenia stosuje się odpowiednio do osób niebędących ratownikami, a uczestniczących w akcji ratowniczej.
Akcję ratowniczą prowadzi kierownik ruchu zakładu górniczego, a do czasu jego przybycia - najwyższa funkcyjnie osoba kierownictwa albo dozoru ruchu obecna w zakładzie górniczym. Do czasu objęcia prowadzenia akcji ratowniczej przez najwyższą funkcyjnie osobę kierownictwa albo dozoru ruchu, akcję prowadzi dyspozytor ruchu zakładu górniczego przeszkolony w zakresie prowadzenia akcji ratowniczej i posiadający odpowiednie uprawnienia potwierdzone zaświadczeniem wystawionym przez właściwą jednostkę ratownictwa górniczego.
Podczas akcji ratowniczej decyzje dotyczące jej prowadzenia podejmuje jednoosobowo kierownik akcji ratowniczej. Każda akcja ratownicza powinna być prowadzona zgodnie z planem ratownictwa, oraz wymogami określonymi w rozporządzeniu.
Pytanie nr 4
Omówić podstawowy sprzęt ratowniczy stosowany w akcjach ratowniczych pożarowych oraz zawałowych.
Do zwalczania pożarów w kopalni służy cały system przeciwpożarowy, który składa się z: - rurociągów przeciwpożarowych; - komór przeciwpożarowych; - oddziałowych komór przeciwpożarowych; - magazynu awaryjnego przeciwpożarowego w przypadku eksploatacji pokładów węgla zaliczonych do IV kat. zagrożenia metanowego; - sprzętu rozmieszczonego wzdłuż rurociągów przeciwpożarowych; - podręcznego sprzętu gaśniczego, rozmieszczonego w miejscach zagrożonych pożarami.
Podręczny sprzęt gaśniczy stanowią: gaśnice pianowe oznaczone symbolem GW, gaśnice śniegowe z symboliką GS i gaśnice proszkowe z symboliką GP.
Do precyzyjnego określenia miejsca przebywania ludzi pod zawałem służą specjalistyczne urządzenia. Zasada ich działania polega na odbiorze przez specjalny odbiornik lokacyjny fal elektromagnetycznych emitowanych przez nadajnik umieszczony pod pokrywą każdej lampy górniczej. W górnictwie można obecnie spotkać następujące systemy lokacyjne: - GON - OLPI (górniczy osobisty nadajnik - odbiornik lokacyjny przenośny iskrobezpieczny); - GLON - LOP (górniczy lokacyjny osobisty nadajnik - lokacyjny odbiornik pomiarowy); - GLON - GLOP (górniczy lokacyjny osobisty nadajnik - górniczy lokacyjny odbiornik pomiarowy).
Pytanie nr 5
Omówić podział sprzętu ochrony dróg oddechowych.
Sprzęt ochronny dróg oddechowych w polskim górnictwie dzieli się na:
sprzęt oczyszczający (filtrujący) o skuteczności uzależnionej od składu powietrza otaczającego, np. pochłaniacze ucieczkowe,
sprzęt izolujący, zabezpieczający drogi oddechowe użytkownika od kontaktu z atmosferą zewnętrzną. W tego rodzaju sprzęcie wyróżnia się aparaty z powietrzem sprężonym w butlach (np. AU), aparaty z tlenem sprężonym w butlach lub z tlenem związanym chemicznie (wydzielanym z masy tlenotwórczej np. SR-100A, OXY, SzSS).
aparaty powietrzne butlowe (otwarty obieg powietrza); aparaty regeneracyjne (zamknięty obieg powietrza)
Pytanie nr 6
Omówić budowę aparatu roboczego z tlenem sprężonym w butli.
Aparat tlenowy roboczy W-70, budowa:
- butla tlenowa stalowa z zaworem, o pojemności 2 dm³, umożliwiająca sprężenie tlenu do
20 MPa (200 atm); - manometr do pomiaru ciśnienia tlenu w butli . Jest zabudowany na zewnątrz aparatu i połączony z instalacją tlenową przy pomocy węza wysokociśnieniowego z zaworem odcinającym;- zawór redukcyjny ma za zadanie zmniejszenie ciśnienia tlenu wypływającego z butli i zredukowanie go do wielkości stałej 0,4 MPa; - zawór bezpieczeństwa służy zabezpieczeniu podzespołów aparatu przed nadmiernym wzrostem ciśnienia zredukowanego; - zawór przepłukujący działa po otwarciu zaworu butli tlenowej powodując wypływ 6 dm³ tlenu i napełnienie nim worka oddechowego. Następnie automatycznie zamyka się i w tym stanie pozostaje do następnego otwarcia butli; - automat płucny zapewnia ciągły stały dopływ określonej ilości tlenu do układu oddechowego aparatu ( 1,5 dm³/min w rozpatrywanym typie aparatu).; - zawory sterujące są zabudowane odpowiednio w komorze wdechowej i wydechowej aparatu i działają przemiennie w zależności od procesu oddychania użytkownika; - węże oddechowe stanowią je fałdowane przewody gumowe łączące komory oddechowe z maską twarzową; - zawór upustowy jego zadaniem jest upuszczenie nadmiaru powietrza z aparatu; - ślinnik zabudowany na przewodzie wdechowym aparatu, służy do gromadzenia śliny i pary wodnej; - pochłaniacz CO2 wypełniony sodową masą chłonną ALKASORB ma za zadanie oczyszczanie powietrza wydychanego z dwutlenku węgla i pary wodnej; - urządzenie do schładzania powietrza w aparacie.
Pytanie nr 7
Omówić rodzaje i zakres kontroli aparatu roboczego przed akcją.
Praca w aparacie W 70 wymaga zachowania daleko idącej ostrożności. Dlatego też przed użyciem aparatu należy przeprowadzić szereg jego kontroli zgodnie z instrukcją fabryczną. Kontrole te przeprowadzają ratownicy i zastępowy.
Kontrola wykonywana przez ratownika obejmuje: 1 - sprawdzenie pochłaniacza CO2; 2- sprawdzenie palcami lub kluczem połączeń gwintowych; 3 - sprawdzenie zaworu upustowego; 4 - sprawdzenie szczelności aparatu; 5 - sprawdzenie zaworów sterujących; 6 - sprawdzenie zaworu przepłukującego; 7 - sprawdzenie automatu płucnego; 8 - sprawdzenie zaworu dodawczego; 9 - sprawdzenie zapasu tlenu i szczelności połączeń pracujących pod wysokim ciśnieniem; 10 - sprawdzenie i regulacja pasów nośnych aparatu; 11 - sprawdzenie maski twarzowej.
Kontrola wykonywana przez zastępowego obejmuje: 1 - sprawdzenie maski; 2 - sprawdzenie pochłaniacza CO2; 3 - sprawdzenie połączeń gwintowych; 4 - sprawdzenie należytego otwarcia butli; 5 - sprawdzenie zaworu dodawczego; 6 - sprawdzenie zapasu tlenu.
Pytanie nr 8
Omówić budowę aparatu ucieczkowego z tlenem wydzielanym ze stałych związków chemicznych.
Aparat regeneracyjny ucieczkowy typy OXY. Aparat ten składa się z następujących elementów: okulary ochronne; ustnik ze ściskaczem nosa; wymiennik ciepła; przewód oddechowy; starter; taśma obejmująca; worek oddechowy; pojemnik z masą tlenotwórczą KO2.
Pytanie nr 9
Omówić budowę pochłaniacza tlenku węgla
POG-8 jest sprzętem do indywidualnej ochrony dróg oddechowych, jednorazowego użytku. Przeznaczony jest do zastosowania w kopalniach podczas wycofywania się z miejsc zagrożonych lub objętych pożarem. Skutecznie chroni użytkownika przed szkodliwym działaniem tlenku węgla ( CO) I aerozolami dymów palących się taśm przenośnikowych< gdy zawartość tlenu w powietrzu jest mniejsza niż 17%, tlenku węgla ( CO) - nie jest większa niż 1%, dwutlenku węgla (CO2) - nie jest większa niż 2 %, aerozoli dymów palących się taśm mniej niż 2g/m3 powietrza, natomiast zawartość chlorowodoru ( HCL), siarkowodoru ( H2S), dwutlenku siarki ( SO2) i tlenków azotu ( NO i NO2) nie przekracza 0,05%. Pochłaniacz chroni przez czas nie krótszy niż 60 min. Użytkownik ma stale przy sobie pochłaniacz POG. Z wyjątkiem konieczności użycia, użytkownikowi nie wolno otwierać pochłaniacza. Użytkownik pochłaniacza POG musi być przeszkolony w zakresie jego użycia.
Sposób użycia pochłaniacza POG-8
W przypadku użycia pochłaniacza należy:
Palcami odgiąć blaszki zabezpieczające języczek spinacza
Włożyć palec do pętli języczka i silnym szarpnięciem w górę uwolnić spinacz od taśmy ściągającej.
Zdjąć i odrzucić górną część obudowy.
Wyjąć pochłaniacz właściwy z dolnej części obudowy.
Włożyć ustnik do ust i zacisnąć zębami zaczepy ustnika.
Nasunąć na głowę taśmy nagłowia.
Założyć na nos ściskacz nosa i oddychać przez pochłaniacz.
Grzanie się pochłaniacza w czasie jego użytkowania świadczy o jego prawidłowym działaniu. W przypadku znacznego zwiększenia się oporów podczas wykonywania wdechów należy zsunąć, a później nawet zdjąć tkaninę filtracyjną aerozoli.
Zestaw I - Zarys górnictwa - przedmiot kierunkowy
Pytanie nr