ZASADY POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO

W rozdziale TT Kodeksu określone zostały zasady ogólne postępo­wania administracyjnego. Wprawdzie k.p.a. nie nadaje im nazwy, jed­nakże stanowiąc wyraźnie o ich treści sprawia, że przyjmowana w na­uce prawa ich klasyfikacja kształtuje się względnie podobnie.

Zasady ogólne mają charakter obowiązujących norm prawnych, a zatem muszą być przestrzegane. Wynikają z nich wiążące reguły zachowa­nia się organów administracji w toku postępowania administracyjnego ogól­nego. Zatem mają ważki wpływ na kształtowanie się stosunków między administracja publiczną a obywatelami.

Zasady te są następujące:

1. Zasada praworządności. Polega ona na tym, ze organy prowadzące postępowanie obowiązane są działać na podstawie przepisów prawa i zgodnie z prawem (art. 6 i 7).

2. Zasada prawdy obiektywnej. Odgrywa ona podstawową rotę w po­stępowaniu administracyjnym. Zgodnie z nią organy administracji publicznej mają obowiązek podejmowania wszelkich czynności nie­zbędnych do dokładnego ustalenia rzeczywistego stanu rzeczy, czyli prawdy obiektywnej. Środkami służącymi do ustalenia prawdy obiek­tywnej są dowody (art. 7).

3. Zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego intere­su stron. Nakłada ona na organy administracji obowiązek harmonizo­wania wskazanych interesów w przypadku, gdy są one ze sobą sprzecz­ne (art. 7).

4. Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa. Idzie o to, aby organy prowadzące postępowanie administracyjne dzia­łały rozsądnie i sprawiedliwie. Załatwianie sprawy powinno przebiegać sprawnie i bez nieuzasadnionej zwłoki (art. 8).

5. Zasada informowania stron. Oznacza ona, że organy administracji obowiązane są do należytego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych mogących mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania. Organy admini­stracji obowiązane są do takiego zachowania, aby strony i inne osoby nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa. W tym celu po­winny udzielać im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek (art. 9).

6. Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu administracyj­nym. Z treści wynika obowiązek organów administracji zapewnienia stronom czynnego udziału w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwienia im wypowiedzenia się co do zebranych dowodów oraz zgłoszonych żądań. Omawiana zasada ma ważki wpływ na umocnienie pozycji strony w postępowaniu, stwa­rzając jej możliwość czuwania nad swoimi prawami i interesami. Od zasady tej organ administracji może odstąpić wyłącznie w przypad­kach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebez­pieczeństwo dla życia lub zdrowia albo ze względu na niepowetowa­ną szkodę materialną. Przyczyny takiego odstąpienia muszą być utrwalone w aktach sprawy w formie adnotacji (art. 10).

7. Zasada przekonywania stron. Jej istota polega na zobowiązaniu or­ganów administracji do wyjaśnienia stronom zasadności przesłanek i motywów jakimi się kierują przy załatwianiu sprawy. Takie postę­powanie organu ma utwierdzić strony w przeświadczeniu, że podjęte w postępowaniu czynności i rozstrzygnięcia są słuszne i sprawiedliwe. W efekcie strony powinny dobrowolnie wykonać decyzję bez potrze­by stosowania przymusu (art. 11).

8. Zasada szybkości i wnikliwości postępowania. W świetle tej zasady organ prowadzący postępowanie powinien działać w sprawie wnikli­wie i szybko, posługując się najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Sprawy nie wymagające zbierania dowodów, informa­cji bądź wyjaśnień powinny być załatwiane niezwłocznie (art. 12).

9. Zasada ugodowego załatwiania spraw spornych. Polega ona na zo­bowiązaniu organu prowadzącego postępowanie do podejmowania czyn­ności nakłaniających strony mające sporne interesy do zawarcia ugody między sobą. Jak wskazywaliśmy wyżej ugoda administracyjna, aby była ważna, musi być zatwierdzona przez organ administracji prowa­dzący dane postępowanie (art. 13)

10. Zasada pisemności. Oznacza ona, że sprawy w postępowaniu ad­ministracyjnym należy załatwić w formie pisemnej. W wyjątko­wych przypadkach w formie ustnej, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawny nie stoi temu na przeszkodzie. Jednakże treść oraz motywy ustnego załatwienia sprawy powinny być utrwalone w aktach sprawy w formie protokołu lub adnotacji podpisanej przez stronę (art. 14).

11. Zasada dwuinstancyjności. Jej istota polega na prawnej możli­wości zaskarżenia przez stronę niekorzystnej dla niej decyzji do organu wyższego stopnia (art. 15).

12. Zasada trwałości decyzji administracyjnej. Zgodnie z nią de­cyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji, są ostateczne. Decyzje ostateczne mogą być uchylone lub zmienione, stwierdzona ich nieważność oraz wznowione postę­powanie - tylko w przypadkach przewidzianych w k.p.a. lub usta­wach szczególnych (art. 16 §. l

13. Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnych. Polega ona na możliwości zaskarżenia decyzji do sądu administracyjne­go z powodu niezgodności z prawem (art. 16 § 2). W przepisach k.p.a., oprócz zasad ogólnych obowiązujących w ca­łym postępowaniu administracyjnym, występują (chociaż nie są wyraź­nie wymienione) zasady szczegółowe. Odnoszą się one do określonych fragmentów postępowania administracyjnego ogólnego.

---