Urugwaj (Uruguay, Wschodnia Republika Urugwaju), państwo w Ameryce Pd., nad O. Atlantyckim; 177 tys. km²; 3,5 mln mieszk. (2003), biali, Metysi, Mulaci, Murzyni; katolicy; w miastach 89% ludności; stol. i gł. port mor.: Montevideo, inne m.: Salto, Paysandú; j.u. hiszp.; republika. Powierzchnia nizinna, w pn. i wsch. części Wyż. Brazylijska; klimat podzwrotnikowy mor.; gęsta sieć rzek, największa Urugwaj z dopływem Negro i in.; jeziora lagunowe (Mirim); roślinność stepowa (pampa) i sawannowa (campos). Podstawą gospodarki jest rolnictwo; hodowla owiec, bydła, koni; uprawa ryżu, trzciny cukrowej, buraków cukrowych, pszenicy, słonecznika; dominuje przemysł spoż. (gł. mięsny, cukr.) oraz skórz., cementowy, wełn., chem.; wydobycie talku, granitu, rud uranu; rybołówstwo; turystyka. — Terytorium zamieszkane przez Indian, od XVII w. do 1776 w hiszp. wicekrólestwie Peru, następnie — La Platy; od 1825 suwerenne państwo; walki o władzę między blancos (konserwatyści) i colorados (liberałowie); 1865-70 udział w wojnie z Paragwajem; od lat. 70. stabilizacja polit. i gosp. pod rządami colorados (do 1958); od 2. poł. lat 50. stagnacja gosp., wzrost napięć społ.; 1958-66 rządy blancos; od lat 60. działalność lewicowej partyzantki (tupamaros); 1976-85 rządy armii, 1985 powrót do rządów cyw., przekształcenie tupamaros w partię polit.; od 1990 rządy koalicji blancos i colorados, przezwyciężanie wewn. kryzysu gosp. i polit., liberalna polityka gosp.; od 1991 członkostwo we Wspólnym Rynku Południa (od 1995 unia celna); polityka pojednania nar., 2000 powstanie komisji do wyjaśnienia losów osób zaginionych w okresie dyktatury wojsk. (1973-85).

---