Ubezpieczenie
Ubezpieczenie jest instrumentem, którego zadaniem jest łagodzenie lub likwidowanie skutków zdarzeń losowych poprzez rozłożenie ciężaru na wiele jednostek, którym takie zdarzenia zagrażają.
Ubezpieczenie opiera się na umowie.
Funkcje ubezpieczeń
funkcja kompensacyjna - określana mianem ochrony ubezpieczeniowej; polegająca na wyrównaniu zakłóceń losowych w procesach społeczno - gospodarczych kraju;
funkcja finansowa polegająca na tworzeniu funduszów i rezerw, które mogą być wykorzystywane do zwiększenia tempa rozwoju gospodarki narodowej;
funkcja redystrybucyjna związana z wpływem ubezpieczeń na zmniejszenie napięć na rynku towarowo - pieniężnym;
funkcja prewencyjna oddziałująca na zmniejszenie liczby i wysokości szkód losowych.
Klasyfikacja ubezpieczeń
ubezpieczenia społeczne - w których nawiązanie stosunku ubezpieczeniowego następuje z mocy ustawy lub poprzez zgłoszenie, w niektórych określonych prawem przypadkach; podlegają im wszyscy pracownicy (poza wyjątkami), są to ubezpieczenia osobowe.
ubezpieczenia gospodarcze - są w przeważającej części ubezpieczeniami dobrowolnymi.
Ryzyko w ubezpieczeniach gospodarczych
ryzyko wynikające z niszczącego działania sił przyrody, niedostatecznie jeszcze poznanych i opanowanych przez człowieka (np. ogień, powódź, gradobicie, trzęsienie ziemi);
ryzyko wynikające z przyczyn społecznych (np. strajk, zamieszki wewnętrzne, działania wojenne);
ryzyko wynikające z indywidualnych działań ludzkich (np. kradzież, rabunek, zabójstwo, podpalenie).
Ryzyko wg kryterium liczby możliwości
ryzyko czyste - występuje strata, bądź brak straty; jest to ryzyko, które niesie za sobą alternatywę, np. ryzyko wypadku drogowego, pożaru w fabryce lub kradzieży towaru ze sklepu. W żadnej z tych sytuacji nie występuje element zysku. Albo nastąpi wypadek, pożar czy kradzież, albo nie.
ryzyko spekulatywne - istnieje szansa straty, ale również szansa zysku. Istnieje także trzecia możliwość, polegająca na kompensacji osiągniętego chwilowo zysku poniesioną w tej samej wysokości stratą, czyli brak zysku i brak straty, np. gry hazardowe.
Ryzyko ze względu na wpływ czasu na dane ryzyko
ryzyko statyczne - wszystkie te ryzyka, które istnieją i mogłyby wystąpić nawet wtedy, gdy nie byłoby żadnego postępu ekonomicznego, technologicznego i cywilizacyjnego, np. żywioły przyrodnicze oraz starzenie się materiałów i środowiska geologicznego. Jest to ryzyko występujące niezależnie od czasu.
ryzyko dynamiczne - są związane ściśle ze zmianami ekonomicznymi, organizacyjnymi i technologicznymi. Są to zmiany cen, moda, gusty konsumenckie, kryzysy gospodarcze. Ryzyko to jest funkcją czasu.
Ryzyko ze względu na charakter przedmiotu ubezpieczenia
ryzyko osobowe - przedmiotem ubezpieczenia jest życie, zdrowie lub zdolność człowieka do pracy.
ryzyko majątkowe - to ryzyko zagrażające dobrom majątkowym.
Ryzyko ze względu na charakter następstw
ryzyko finansowe - skutek możemy określać w pieniądzach, np. zniszczenie mieszkania, kradzież mienia.
ryzyko niefinansowe - np. decyzje o wyborze kariery zawodowej, małżonka, bądź zdecydowanie się na posiadanie dzieci.
Czynności, jakie podmiot wykonuje wobec ryzyka
unikanie ryzyka polega na braku akceptacji określonego ryzyka, jest to indywidualna i świadoma odmowa przyjęcia ryzyka. Podmiot w tej metodzie przyjmuje postawę pasywną.
zachowanie ryzyka, zwane także zatrzymaniem, sprowadza się do akceptowania ryzyka i przejmowania na siebie, w całości lub części, jego ewentualnych konsekwencji. Zatrzymanie ryzyka może być świadome (aktywne zatrzymanie ryzyka) lub nieświadome (pasywne zatrzymanie ryzyka).
Metody pozwalające na manipulowanie ryzykiem
kontrola ryzyka - składa się z określonych działań podejmowanych w celu obniżenia częstotliwości następowania strat oraz ich potencjalnych następstw.
repartycja strat (dyspersja ryzyka) - polega na rozłożeniu finansowych skutków realizacji ryzyka na grupę. Przykładem jest umowa ubezpieczenia, reasekuracji czy prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki.
Metody pozwalające na manipulowanie ryzykiem
ubezpieczenie - jako metoda manipulowania ryzykiem jest kombinacją metod omówionych wcześniej, czyli sprowadza się zarówno do transferu ryzyka, jego dystrybucji, jak również kontroli.
Ubezpieczenia gospodarcze
I grupa ubezpieczeń - Ubezpieczenia na życie,
II grupa ubezpieczeń - Pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe.