KORZYSTANIE Z INTERNETU- PRZEMIANY I KONSEKWENCJE DLA UŻYTKOWNIKÓW. Dominik Batorski

(na podst. Wyników badań panelowych „Diagnoza Społeczna” 2003 i 2005 (Batorski, 2004; 2006)

Zmienia się nie tylko to, kto korzysta z Internetu, ale to, co można robić w sieci. Zmienia się też: co się robi w sieci, czas poświęcony na „surfowanie”, w końcu zmieniają się konsekwencje korzystania.

Szybkie zmiany Internetu skutkują dezaktualizowaniem się dużej części prac socjologów i psychologów. Ich najczęstszy błąd: ahistoryczne podejście.

1. Zmiany populacji użytkowników

- wzrost liczby osób korzystających z Internetu (między 2003 a 2005 wzrost z ¼ do 1/3 korzystających w Polsce)

- płeć: stosunkowo równy rozkład użytkowników

- z netu coraz więcej korzysta ludzi z małych miejscowości/wsi

- zmiany dot. wykształcenia użytkowników (wzrost wśród uczących się, osób z wykształceniem wyższym/średnim/zawodowym/gimnazjalnym. Spadek wśród ludzi z wyższym wykształceniem/średnim- bo już wcześniej odsetek użytkowników wśród nich był wysoki)

2. Rezygnacja z korzystania z Internetu i jej przyczyny

- możliwa hipoteza dlaczego ludzie rezygnują: przestają korzystać ci, co dopiero odkryli nowe medium, ale net ich nie zainteresował-> ale to nieprawda!

- w ok. 20% rezygnacja spowodowana jest zmianą statusu społeczno-zawodowego (skończenie szkoły/uczelni lub utrata pracy…)

- częściej rezygnują z użytkowania kobiety oraz mieszkańcy małych miast/wsi

Dodatkowe różnice wśród osób, które już korzystały z netu w 2003:

- dot. cech społeczno-demograficznych

- zmiany w wykorzystywaniu dotyczą:

∙ częstości korzystania

· wszechstronności

· intensywności

- dot. umiejętności korzystania

3. Zmiana dostępności Internetu i miejsc, w jakich jest wykorzystywany

- „udomowienie” Internetu (spadek odsetka korzystających z netu w szkole/na uczelni i w kawiarenkach)

· upowszechnienie się stałego łącza

· więcej ludzi starszych korzysta z netu

4. Czas poświęcony na korzystanie

Zwiększenie ilości czasu spędzonego w necie- przyczyny:

- więcej osób korzysta w domu i ma stałe łącze

- więcej miejsc, w których się z netu korzysta. Konsekwencja: intensywniejsze wykorzystanie

- wraz ze stażem rosną umiejętności i wszechstronność korzystania

5. Zmiany sposobu korzystania

Dominujący czynnik: wzrost wszechstronności:

- każde zastosowanie netu zyskuje na popularności

- funkcje ekonomiczne (gł. Zakupy w sieci)

- bankowość internetowa

- aukcje internetowe

Częstotliwość korzystania z danych funkcji wśród doświadczonych użytkowników:

a) rzadziej korzystają z czatów i forów

b) częściej używają poczty elektronicznej, komunikatorów

c) częściej przeglądają strony WWW i szukają różnych informacji np. do szkoły czy pracy

d) brak zmian w zakresie użytkowania gier sieciowych, ściągania muzyki/filmów i tworzenia własnych stron internetowych

Ad a) hipotetyczne przyczyny:

- przez wzrost popularności blogów

- dojrzewanie użytkowników

- częstsze komunikowanie się z ludźmi znanymi poza Internetem

6. Zmiana zachowań komunikacyjnych internautów

- pojawienie się i upowszechnianie się nowych narzędzi komunikacyjnych

· wzrost popularności telefonii internetowej

- kontakt z innymi osobami

· większe kontakty z rodziną, współpracownikami, przyjaciółmi i znajomymi

· większe kontakty z ludźmi o podobnych zainteresowaniach

· brak zmian w kontaktach z ludźmi znanymi tylko przez neta

· mniej nowych kontaktów nawiązywanych przez neta

*Ludzie z co najmniej 2-letnim stażem:

·komunikują się z większą liczbą osób niż na początku swej internetowej „kariery”

·brak zmian w ilości nawiązywania znajomości przez neta

- wzrost intensywności i częstotliwości kontaktów przez net

· więcej znajomych spoza Internetu, którzy też korzystają z niego-> podtrzymywanie z nimi kontaktów

· wzrost średniej wieku internautów (bo młodsi częściej nawiązują znajomości w sieci)

Wraz ze stażem korzystania z Internetu zwiększa się różnorodność relacji podtrzymywanych sieci.

7. Konsekwencje korzystania z Internetu

- ekspansja Internetu

- Internet coraz ważniejszym narzędziem i środowiskiem codziennego życia

W przeciwieństwie do Castellsa, który w 2001r. zajął się makrospołecznymi konsekwencjami, tu przyjęto perspektywę mikrospołeczną i rozważa się konsekwencje dla samych użytkowników.

Konsekwencje w obrębie: statusu społ.-zawodowego, relacji społ., uczestnictwa w życiu publicznym, psychiki i zdrowia.

A. Status społeczno-zawodowy

- częściej szuka się pracy w necie

- częściej szukają w ten sposób ludzie młodsi i lepiej wykształceni, a także mężczyźni

- rzadko są to bezrobotni (częściej bierni zawodowo, mający już pracę lub uczniowie i studenci)

Zmiana statusu:

Ludzie, którzy nie korzystają z Internetu: częściej poza rynkiem pracy, a osoby, które w 2003 się uczyły, częściej są bierne zawodowo lub bezrobotne.

Korzystający z netu: częściej pracuję, mają większą szansę na znalezienie pracy(jeśli są bezrobotni), częściej awansują, często mają lepiej płatną pracę lub mają dodatkowe prace.

B. Zarobki

Większe zarobki wśród osób korzystających z netu, większy wśród nich wzrost dochodów między 2003 a 2005. Nie da się jednak podać powodów tego zjawiska.

C. Uczestnictwo w życiu publicznym i społecznym

Korzystający z netu:

- częstszy udział w wyborach

- częstsza partycypacja społeczna (na poziomie lokalnym, zebrania publiczne- większa na nich aktywność) -> Internauci są bardziej aktywni.

ALE nie oznacza to, że są bardziej zaangażowani. Więcej należących do jakichś organizacji wśród internautów, ale więcej pełniących jakieś punkcje wśród nie korzystających z neta.

D. Relacje społeczne

- internet nie wyrywa człowieka z kontekstu społecznego dotychczasowych relacji (większość użytkowania netu to utrzymywanie kontaktów z ludźmi)

- mała liczba dewirtualizowania relacji (czyli spotykania się z ludźmi poznanymi w sieci)

- użytkownicy netu utrzymują kontakt ze znacznie większą ilością przyjaciół/znajomych niż nie korzystający z sieci

- użytkownicy Internetu mają znajomych mieszkających w większej odległości

- nawiązywanie kontaktów w sieci częstsze u ekstrawertyków, którzy i tak utrzymują wiele kontaktów oprócz tego

- samo korzystanie z netu nie wpływa na zmianę liczby przyjaciół/znajomych

E. Psychika

U osób korzystających z neta:

- wyższe pragnienie życia (choć to wpływa raczej wiek, a nie samo korzystanie)

- poczucie osamotnienia, wzrost symptomów depresji (im więcej netu, tym więcej objawów. Ale nie zależy to od stażu. Tylko od ilości.)

F. Zdrowie

Z powodu korzystania z komputera w ogóle, a nie samego Internetu;]. Bóle głowy, brzucha, napięcie mięśni karku i ramion, bóle w klatce piersiowej/sercu, napady pocenia się, duszności, palpitacje, skoki ciśnienia itp.

Podsumowanie:

-coraz większe znaczenie netu, on cały czas ewoluuje

-zmiana narzędzi-> więcej użytkowników

-istnienie ludzie, którzy wciąż nie mają dostępu może prowadzić do pogłębiania nierówności społecznych i wykluczenia tych osób.

---