Pojęcie sukcesji państw zastąpienie jednego państwa przez inne w zakresie odpowiedzialności za międzynarodowe stosunki terytorium.*domniemanie ciągłości państw państwo istnieje tak długo, dopóki z całą pewnością nie można stwierdzić jego upadku -państwo poprzednik- państwo zastąpione-państwo sukcesor- państwo zastępujące - nowo powstałe niepodległe państwo- państwo sukcesor, którego terytorium bezpośrednio przed datą sukcesji stanowiło terytorium zależne, za którego SM państwo poprzednik ponosiło odpowiedzialność
Przedmiotem sukcesji mogą być: * terytorium- siłą rzeczy, bo sukcesja wiąże się ze zmianą zwierzchnictwa terytorialnego; *umowy międzynarodowe, *zobowiązania i prawa pozatraktatowe (cywilne), *członkostwo w organizacjach międzynarodowych.
1961 roku (dekolonizacja) problemem sukcesji zajęła się Komisja Prawa Międzynarodowego *Konwencja wiedeńska o sukcesji państwa w odniesieniu do traktatów z 1978 r (weszła w zycie w 1996)* Konwencja wiedeńska w odniesieniu do własności, archiwów i długów państwowych z 1983 r. (nie weszła w życie)
Skutki sukcesji państw w zakresie umów m/traktatów wygasnięcie albo ewentualne lub konieczne zachowanie mocy obowiązującej; KW wyróżnia 3 typy sukcesji ze względu na wywołane skutki: Pierwszy typ sukcesji (wszystkie umowy wygasają)- sukcesja w odniesieniu do cześci terytorium - rodzaje cesji:* odpłatna np. Alaska * wzajemna np. PRL- ZSRR* plebiscytarna np. 1920 na Mazurach a) ma miejsce wtedy, gdy część terytorium państwa lub jakiekolwiek terytorium niebędące częścią terytorium państwa, za którego SM jest ono odpowiedzialne, staje się częścią terytorium innego państwa b) wówczas ma miejsce przesuwalność granicy traktatowej Drugi typ sukcesji (państwo może na swoje życzenie pozostać związane umowami)-a) ma miejsce wtedy, gdy z terytorium zależnego powstaje nowe państwo lub z kilku terytoriów zależnych powstaje nowe państwo b)art. 78 państwo takie nie jest zobowiązane do utrzymania swego związania się umową, która obowiązywała wobec jego terytorium w czasie kiedy nastąpiła sukcesja państw. - ale ma prawo przejąć zobowiązania państwa- poprzednika. teoria tabula rasa - nowe państwo uznaje, że nie jest związane żadnymi dawniejszymi umowami wielostronnymi metropolii*teoria prawa wyboru - wybór umów jakie chce utrzymać w mocy. Czyni to nowe panstywo uprzywilejowanym, bo może dowolnie decydować; stosowana jako reguła wobec umów wielostronnych, co popierał SG ONZ jako depozytariusz wielu umów wielostronnych. *prawo do namysłu”- 2 lata na przyjęcie stanowiska= doktryna Nyerere* kontynuacja z prawem wypowiedzenia- ogólna sukcesja, jednak nowemu państwu, jak i innym strono, przysługuje prawo wypowiedzenia, wykonywane zgodnie z postanowieniami umowy- krytykowane jako niezgodne z prawem do samostanowienia, Trzeci typ sukcesji (reguła kontynuacji zobowiązań traktatowych ipso iure)-a) ma miejsce przy zjednoczeniu (w tym inkorporacji) i podziale państw b)w momencie zjednoczenia, każda umowa wiążąca wcześniej którekolwiek z jednoczących się państw zachowuje swoją moc względem państwa sukcesyjnego z mocy prawa. Czwarty typ sukcesji- dotyczący reżimów terytorialnych ustanowionych w granicach * umowy, których treścią jest stworzenie pewnej trwałej sytuacji prawnej, ściśle związanej z danym terytorium, niezależnie od zmian władztwa nad nim:.
Wymóg legalności ( art. 6) - konwencja stosuje się tylko do przypadków sukcesji zgodnych z PM, a w szczególności z zasadami PM wyrażonymi w KNZ; aneksja nie może być zaliczana do katalogu zmian objętych mianem sukcesji. Musi uwzględniać prawo narodów do samostanowienia.
Sukcesja mienia państwowego, długów i archiwów (KW 83)- zasada dobrej wiary, ale większa swoboda w przypadku państw powstałych w procesie dekolonizacji
Ogólne zasady sukcesji zawarte w KW 1983 w odniesieniu do ekonomicznych aspektów zmian terytorialnych:- prymat umowy między poprzednikiem i następnikiem w tej materii- istotna rola zasady słuszności i dobrej wiary- uprzywilejowanie nowych państw niepodległych- we wszystkich rodzajach sukcesji- mienie państwowe przechodzi na własność sukcesora-
Sukcesja w odniesieniu do członkostwa w OM. - praktyka dość jednolita odrzucała automatyczne uznanie członkostwa sukcesorów w OM, niezależnie od typu zmian terytorialnych (cesja, rozpad itd.) nowe państwa muszą przejść całą procedurę akcesyjną, a państwa identyczne z poprzednikiem zachowują dawne członkostwo.
Sukcesja w odniesieniu do obywatelstwa - obywatelstwo może zostać niezmienione- tylko na podstawie umowy m/n; skutkuje wymianą ludności między zainteresowanymi państwami; - zmiana obywatelstwa- b) współczesna praktyka:- wprowadzenie instytucji opcji
ŹRÓDŁA PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO
Umowa międzynarodowa: Prawo traktatów
Zwyczaj międzynarodowy: Zgodne postępowanie państw tworzące prawo, państwa w podobnych sytuacjach postępują jednakowo i mają przekonanie, że to tworzy prawo. Dla wykształcenia się zwyczaju 2 elementy: praktyka i przekonanie o zgodności tej praktyki z prawem (opinio iuris) Opinio iuris może się przejawiać:- w samej praktyce państw, czyli milczące przyzwolenie- w oficjalnym oświadczeniu państw, że istnieje konkretna norma PM- w uchwałach OM wiąże tych, którzy wypowiedzieli się za uchwałą- w umowach m/n, jeśli strony zamierzały nich potwierdzić istniejące normy zwyczajowe, - w ustawodawstwie wewnętrznym Doktryna trwałego oponenta - trwały sprzeciw państwa wobec nowej normy zwyczajowej pozwala na pozostania poza grupą podmiotów związanych jej postanowieniami- ale w momencie powstawania normy tylko; jest to wyraz suwerenności.
Akty jednostronne: Prawnie wiążące: Notyfikacja - oficjalne pisemne powiadomienie drugiego podmiotu prawa międzynarodowego o wydarzeniu, z którym prawo to łączy określone skutki prawne Uznanie - akt tworzący nowe zobowiązania; wyraźny lub milczący; stwierdzenie przez państwo, że przedmiot uznania istnieje i powinien być traktowany w płaszczyźnie PM Protest - akt potwierdzający prawa; jest to stwierdzenie przez państwo, że określona czynność lub stan rzeczy są niezgodne z PM Zrzeczenie się- akt powodujący wygaśnięcie uprawnień; akt, w którym państwo rezygnuje z pewnych praw Przyrzeczenie - akt tworzący nowe zobowiązania; jednostronne podjęcie zobowiązań wobec innych podmiotów.
Kodyfikacja - 4 Konwencje genewskie Prawa Morza (1958)- Konwencja dotycząca statusu bezpaństwowców (1954r.), - Konwencja wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych (1961r.), - Konwencja wiedeńska o stosunkach konsularnych (1963r.),- Konwencja wiedeńska o prawie traktatów (1969r.), -Konwencja wiedeńska o misjach specjalnych (1969r.), -Konwencja wiedeńska o reprezentacji państw w ich stosunkach z organizacjami międzynarodowymi (1975r.),-Konwencja wiedeńska o sukcesji państw w zakresie umów międzynarodowych (1978r.),- konwencja o prawie morza ( 1982)- Konwencja wiedeńska o sukcesji państw w zakresie mienia, archiwów i długów (1983r.).- konwencja wiedeńska w spawie traktatów zawieranych między państwami a OM lub między OM (1986).-1970r. Zgromadzenie Ogólne uchwaliło Deklaracje zasad prawa międzynarodowego. (przygotow przez komitet specjalny ZO)- 1966r. Zgromadzenie Ogólne uchwaliło Pakty Praw Człowieka. (przygotow. Przez Komisję Praw Człowieka)- 1982- Konwencja o prawie morza - 1949r. 4 Konwencje dotyczące ochrony ofiar wojny, -1977r. dwa Dodatkowe Protokoły do tych konwencji.