19. Samorealizacja jako sens życia według indywidualizmu.
Indywidualizm -stanowisko filozoficzne w stosunku do warunków ponowoczesnych. (rozumienie egzystencjalne - samorealizacja oraz jako teoria polityczna - jednostka stanowi byt podstawowy w społeczeństwie)
Genealogia stanowiska nie jest ściśle określona. Potrzeba niezależności, świadomość
odrębności czy ochrona prywatności, to wartości, które w filozofii pojawiały się przed wiekami i były obecne podczas jej rozwoju. Wśród intelektualistów co do źródeł myśli indywidualistycznej panuje ogromna rozbieżność stanowisk.
Samo pojęcie „indywidualizmu” zostało użyte po raz pierwszy w 1826 r. w kontekście stanowisk antyrewolucyjnych. Termin zyskał swą popularność dzięki krytyce (Tocqueville) i stał się popularny w XX wieku, dzięki stanowiskom Hayek'a, Poppera i Arent.
Swoistość indywidualizmu polega na tym, iż nie jest on jedynie stanowiskiem filozoficznym, teorią, ale stanowi „żywy ruch emancypacji jednostki”, rozwijający się spontanicznie, będąc już faktem społecznym i politycznym.
Wyróżnione przez Michaela Foucaulta trzy ujęcia indywidualizmu stanowią jego najbardziej klarowne wyjaśnienie. Pod pojęciem indywidualizmu rozumiemy:
Postawę jednostki - z naciskiem na wartość jaką stanowi prywatność oraz stopień niezależności jednostki wobec grupy, instytucji od których jest zależna.
Wartość życia rodzinnego - relacji rodzinnych, zajęć domowych, tego, co prywatne poza sferą zawodową i publiczną.
Relacja z samym sobą - ustanowienie siebie samego za przedmiot poznania i „obszar działalności pozwalającej mu się zmieniać, oczyszczać, osiągać zbawienie.” „Kultura samego siebie” i odkrywanie własnej „oryginalności”.
Takie rozumienie „indywidualizmu”, noszące nazwę indywidualizmu ekspresyjnego odnosi się do zagadnienia ujętego w temacie.
Indywidualizm ekspresyjny opiera się na założeniach:
Człowiek - to niezależny, autonomiczny byt, który buduje wewnętrzną podmiotowość.
Sens życia - jest stwarzany indywidualnie, przez każdą jednostkę, jako sprzeciw wobec społeczeństwu, poza jego kategoriami sensu.
Indywidualizm człowieka opiera się na buncie zarówno wobec racjonalizmowi jak
i wspólnocie. Umieszcza jednostkę poza zbiorowością w przekonaniu, iż osiągnięcie pełni istnienia jest nie do pogodzenia z ograniczeniami nakładanymi przez społeczeństwo.
Każdym z nas rządzi wewnętrzny imperatyw samorealizacji, siła pchająca nas do poznania samych siebie i pokierowania własnym życiem.
Samorealizacja w perspektywie indywidualistycznej jest pojęciem centralnym, co jest rzeczą oczywistą z perspektywy założeń indywidualizmu ekspresyjnego.
Jednostka stawiając się w centrum, odbiera społeczeństwu prawo do zwierzchności.
Żadna instytucja czy wspólnota nie jest w stanie określić, co jest dla nas rozwijające, złe czy dobre i dlatego też to sama jednostka staje się odpowiedzialna za nadanie sensu własnej egzystencji.
Odżegnując się od reszty podmiotów, jednostka staje się jedynym źródłem oceny wartości swojego życia i jego sensu, nie ma bowiem żadnej instytucji która byłaby w stanie zrobić to za nas samych.
Jednostka sama musi „wyreżyserować” swoje życie, stworzyć projekt własnej egzystencji, wziąć na siebie całą odpowiedzialność i wiążące się z tym ryzyko.
Zanim jednakże stworzy model egzystencji, człowiek samego siebie musi potraktować jako przedmiot badań, musi samego siebie odkryć na nowo, poznać prawdę o samym sobie.
Poznanie siebie to badania o bardzo szerokim obszarze, obejmujące zarówno analizę aspektów psychologicznych, filozoficznych czy socjologicznych.
Dla niektórych samorealizacja nie oznacza o tyle poznania siebie, co „stworzenie” siebie jako w pełni świadomego podmiotu, w myśli filozofii nietzscheańskiej. Człowiek jest zarazem twórcą jak i tworzywem, składającym się na dzieło życia, życie.